بخشی از مقاله
چکیده
استدلال این پژوهش این است که با توجه به کاهش چشمگیر محدودیت های زمانی و مکانی در عصر حاضر از طریق شبکه های اجتماعی،این شبکه ها نقش عمده ای در تولید و ارتقاء و حتی تضعیف سرمایه های اجتماعی افراد ایفا می کنند.روش پژوهش در مطالعه حاضر ، به صورت پیمایشی و از نوع توصیفی - تبیینی و کاربردی است.جامعه آماری این پژوهش،دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک می باشد که تعداد آنان 2250 نفر می باشد که با استفاده از فرمول کوکران، نمونه آماری تحقیق 283 نفر می شود. ابزار اصلی گردآوری اطلاعات در این پژوهش ضمن برخورداری از روش کتابخانه ای در تدوین بخش ادبیات نظری و تدوین چارچوب نظری، پرسشنامه است. در این پژوهش از یک چارچوب نظری ترکیبی از نظریه پردازان سرمایه اجتماعی از جمله کلمن، پوتنام و گیدنز برای تبیین رابطه این دو متغیر استفاده شده است.پس از جمع آوری داده ها و تحلیل آنها با استفاده از آزمون های آماری به طور کلی می توان اینگونه بیان کرد که استفاده از شبکه اجتماعی تلگرام اگر چه با سرمایه اجتماعی رابطه معنی داری دارد اما تاثیر استفاده از شبکه اجتماعی بر سرمایه اجتماعی کاربران تاثیر ضعیفی است و همبستگی آنها نیز در حد ضعیفی است به طوری که متغیر های تحقیق تنها 15 درصد از تغییرات متغیر وابسته را پیش بینی می کنند و به نظر می رسد استفاده از این شبکه ها نتوانسته به ارتقاء سطح سرمایه اجتماعی دانشجویان کمکی بکند.
واژگان کلیدی: شبکه اجتماعی،تلگرام،سرمایه اجتماعی،فضای مجازی
مقدمه
ا ستفاده از شبکه های اجتماعی مجازی، روز به روز محبوبیت بی شتری پیدا می کند. ظهور فن آوری های نوین ارتباطی سبب گردیده ا ست ان سانها علاوه بر حضور در شبکه های اجتماعی واقعی، پاره ای از تعاملات خود را در فضای مجازی به ویژه شبکه های اجتماعی مجازی انجام دهند. امروزه شبکه های اجتماعی،قوی ترین ابزارها برای طرح و رواج اندیشه ها و کارآمدترین وسایل برای نفوذ فرهنگ ها و نگرش ها به قلب جوامع اند.یکی از حوزه هائی که به شدت از تعاملات کاربران در شبکه های اجتماعی تاثیر می پذیرد سرمایه اجتماعی کاربران است که امروزه به یک مو ضوع مهم برای محققان و سیا ستگذاران تبدیل شده ا ست. با توجه به اینکه سرمایه اجتماعی در نتیجه شبکه ای از تعاملات و ارتباطات ان سانی پدید می آید،لازم است تا تاثیر و مکانیسم تاثیر گذاری این شبکه ها بر سرمایه اجتماعی کاربران مورد بررسی قرار گیرد که در این پژوهش این موضوع مورد توجه قرار گرفته است.
مفهوم سرمایه اجتماعی به طور روز افزون در حال گسترش است. این عبارت که در سالهای اخیر وارد حوزه علوم اجتماعی شده است، دریچهی تازهایی را در تحلیل و علتیابی مسائل اجتماعی گشوده است و گاهی در قلمرو رسانههای جمعی مطرح میشود. " امروزه سرمایه اجتماعی، نقشی بسیار مهمتر از سرمایه فیزیکی و انسانی در جوامع ایفا میکند و شبکههای روابط جمعی انسجام بخش میان انسانها و سازمان هاست. در غیاب سرمایه اجتماعی، سایر سرمایهها اثر بخشی خود را از دست میدهند و بدون سرمایه اجتماعی، پیمودن راههای توسعه و تکامل فرهنگی و اقتصادی ناهموار و دشوار میشود". - - 1
سرمایه اجتماعی، منابعی هستند که یا از درون شبکه های کسب و کار و یا بصورت فردی در دسترس است، این منابع شامل اطلاعات، اندیشه ها، راهنمائی ها، فرصت های کسب و کار، سرمایه های مالی، قدرت، نفوذ، پشتیبانی،احساسی،خیرخواهی، اعتماد و همکاری می باشد.از نظر فوکویاما "سرمایه اجتماعی مجموعه هنجارهای موجود در سیستم های اجتماعی هستندکه موجب ارتقا سطح همکاری اعضای آن جامعه گردیده و موجب پایین آمدن سطح هزینه های مبادلات و ارتباطات می گردد." - . - 2
"اگر چه فوکویاما، از دین، ایدئولوژی، آموزش و پرورش به عنوان منابع سرمایه اجتماعی یاد کرد، اما آنتونی گیدنز و تاجفل از رسانههای جمعی و همگانی به عنوان ابزارهای اشاعه سرمایه اجتماعی یاد میکنند.در واقع رسانههای همگانی ابزارشناسایی، استمرار و ترویج و یا حفظ و انتقال سرمایههای اجتماعی جامعه هستند.با عنایت به تعریف سرمایه اجتماعی، طبیعی است که رسانههای جمعی در آرایش فکری نیروهای مختلف اجتماع در عرصههای مختلف حیات اجتماعی، صاحب موقعیت ممتازی در اثرگذاری باشد". - . - 3
هم اکنون سایت های شبکه های اجتماعی، بعد از پورتال های بزرگی مانند یاهو، یا ام اس ان یا موتورهای جستجویی مانند گوگل، تبدیل به پراستفاده ترین خدمات اینترنتی شده اند. به تعبیر مانوئل کاستلز فناوری های نوین اطلاعات، نقاط دور عالم را در شبکه های جهانی به همدیگر پیوند می دهند، ارتباطات رایانه ای مجموعه ای از جوامع مجازی را به وجود می آورند که در نتیجه آن، همه ساختارها و فرایندهای مادی و معنوی بشر دگرگون می شوند.
فضای مجازی، دنیای وسیع و پیچیده ای است که گروه ها و افراد مختلف با گرایش ها، باورها و اعتقادات گوناگون در آن زندگی می کنند. واژه زندگی در این فضا به اشتباه به کار نرفته است چرا که توأمان و همگام با دنیای واقعی و شاید بیشتر، بر وجود آدمی و باورهایش اثر می گذارد. سرمایه اجتماعی،یکی از مهمترین شاخصه های رشد و توسعه هر جامعه ای به شمار می آید چرا که انسان به طور ذاتی در تعامل با دیگران نیازهای خود را برطرف ساخته و گذران امور می کند.اثرات این کنش های متقابل در نقش آنها تا حدی است که حذف آن، زندگی را غیر ممکن می سازد.وجود سرمایه اجتماعی کلید استقرار جامعه مدنی و حیات شهروند ی است و فقدان سرمایه اجتماعی مانع اساسی بر تأسیس و استقرار آن است.جوامع دار ای این نوع سرمایه بستر مناسبی بر ای شکل گیری جامعه مدنی توانمند،پاسخ گو و کارآمد فراهم می سازند.
اما در مقابل، تهی شدن یک جامعه از سرمایه اجتماعی به ناکارآمدی بسیاری از سیاست ها و طرح های پیشنهادی در حوزه برنامه ریزی منجر می شود.در این راستا لازم است تا با توجه به گستردگی استفاده از شبکه اجتماعی تلگرام در ایران تاثیر این رسانه را بر سرمایه اجتماعی به عنوان یکی از مولفه های پیشرفت و توسعه در عصر حاضر را بسنجیم. شبکه های اجتماعی مجازی مکان هایی هستند که در آن ها افراد فرصت پیدا می کنند تا خود را معرفی کرده، ویژگیهای شخصیتی خود را بروز داده و با سایرین ارتباط برقرار کنند و در این محیط ها این ارتباطات را حفظ نمایند. این فضا ها به طور بالقوه چه در سطح روابط فردی،چه در سطح روابط اجتماعی توانایی ایجاد تغییرات اساسی در زمینه زندگی اجتماعی و سیاسی هر فرد را دارا می باشند . در اغلب موارد مهمترین تاثیر این گونه شبکه ها را حفظ و ارتقای روابط گذشته می دانند این در حالی است که نباید از نقش این اجتماعات در شکل گیری روابط جدید بین فردی و تاثیرات آن غافل شد.
برخی از مهم ترین ویژگی های شبکه های اجتماعی عبارت اند از:
.1 دسترسی و وسعت؛
.2 کم هزینه بودن؛
.3 چند رسانه ای بودن؛
.4 جمع گرایی و شبکه سازی انسانی؛
.5 تعامل گرایی؛
.6 بهره گیری بدون نیاز به مهارت و تخصص؛
.7 ارتباط فوری؛
.8 پیوستگی و مداومت.
