بخشی از مقاله
چکیده
خود کشی به عنوان پدیده ای روانی - اجتماعی ،موضوعی چند وجهی و ییچیده است که در تشریح و تبیین آن بایستی علاوه بر عوامل زیستی و روانی به عوامل اجتماعی و فرهنگی توجه ویژه ای داشت. استدلال محوری مقاله این است که خودکشی از انگ های اجتماعی، ارزش ها و هنجارهای سنتی حاکم بر جامعه روستایی شامل ناموس پرستی، تعصب های فردی و باورهای مربوط به مذمومیت رابطه عشقی قبل از ازدواج تأثیر محسوس می پذیرد.مقاله حاضر با هدف تبیین جامعه شناختی خودسوزی زنان ترکمن به شیوه توصیفی - تحلیلی با بهره گیری از ابزار پرسشنامه درشهرستان مراوه تپه استان گلستان انجام شده است .
جامعه مورد مطالعه کلیه زنانی بوده اند که اقدام به خودسوزی کرده اند اما بدلیل محدودیت های موجود تعداد 50 نفر به عنوان جمعیت نمونه انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفته اند .یافته های این مطالعه نشان می دهد عوامل اجتماعی بیشتر از عوامل دیگر موجب خودسوزی زنان در این منطقه می گردد و دلایل اقتصادی کمترین علل و انگیزه افراد در خودسوزی در این منطقه می باشد.بر اساس نتایج تحقیق،از نمونه 50 نفری 92 درصد - 46 نفر - به اجبار در ازدواج و88درصد - 44 نفر - به نقش دخالت خانواده همسر و تأثیر آن ها در خودسوزی اعتقاد داشتند. این نتایج نشان می دهد که بیشتر خودسوزی ها ریشه در خانواده، فرهنگ و عوامل اجتماعی دارد.
آموزش مهارت های زندگی، اشاعه فرهنگ احترام به حقوق انسانی وبویژه حقوق زنان، اصلاح الگو های ارتباط بین زن ومرد،اصلاح آداب و رسوم غلط اجتماعی درباره ی زنان و تقویت هویت اجتماعی زنان ازجمله راهکارهای پیشگیری از خود سوزی زنان در این منطقه می باشد.
کلمات کلیدی: تبیین جامعه شناختی،خودسوزی،زنان ترکمن،مراوه تپه
مقدمه
امروزه خودکشی به عنوان یکی از مهمترین نمود های آسیب ها و کجروی های اجتماعی معضلی است که گریبان گیر همه جوامع اعم از پیشرفته و کمتر توسعه یافته است که در هر یک به نحوی منطبق با خصوصیات و ویژگی های آن جامعه بروز و تجلی یافته است.خودسوزی از جمله رنج آورترین شیوه های خودکشی است. اگر شخص تصمیم به خودکشی از این طریق بگیرد معمولاً البسه خود را آغشته به مواد نفتی و آتش زا می کند و سپس خود را به آتش می کشد.اغلب این افراد برای جلوگیری از آتش کشیدن خانه خود را در نقاط دورتر مانند حیاط خلوت، آشپزخانه و یا حمام و انباری و غیره، می سوزانند هک این نوع خودکشی اکثراً توسط خانم ها صورت میگیرد.
شایع ترین شیوه خودکشی در ایران خودسوزی و پس از آن دارآویختگی است.وسایل خودکشی بسته به سهولت، تقلید و هنجارهای اجتماعی ، زمانی متفاوت است.افرادی که از طریق خودسوزی تصمیم به خاتمه زندگی می گیرند در بسیاری از موارد می میرند و تعداد کسانی که نجات می یابند حتی بعد از درمان و بهبود نیز دچار مشکلات روحی و روانی و جسمی می شوند.خودکشی و به ویژه شیوه خودسوزی در هر خانواده ای که رخ داده عوارض نامطلوبی بر روان داشته و اغلب خانواده ها از به یادآوری آن صحنه دچار اضطراب و ترس می شوند. بررسی این پدیده و معضل از جنبه های مختلف، اجتماعی، روانی ، خانوادگی، اقتصادی و غیره بسیار مهم است.
چرا که موجب متلاشی شدن نهاد خانواده و از بین رفتن نیروی انسانی جوان می گردد و همچنین عوارض نامطلوبی بر جامعه می گذارد. [1] خودسوزی از روشهایی است که برخی افراد برای خودکشی برمی گزینند و در خیلی از ملت ها و زمان ها دیده شده است .براساس آمار اقدام به خودسوزی در ایران به ویژه در بین زنان بسیار نگران کننده است. خودسوزی آغاز یک فاجعه برای زن، خانواده و جامعه است زیرا شخص سوخته به جز این که مدت ها گرفتار درمان میشود، ممکن است برای همیشه نیز دچار ناهنجاری ظاهری شود و در مواردی باعث طرد وی از سوی خانواده شود و جامعه نیز به جز این که یک فرد فعال خود را از دست میدهد باید مخارج سنگین درمان او و ناهنجاریهای ظاهری و روانی وی را نیز تحمل کند[2]
در ایران درصد خودسوزی از 1/39 - تا % 40/3 - کل خودکشی های گزارش شده را تشکیل میدهد که البته این تفاوت آماری زیاد می تواند ناشی از روش اعلام آمار خودسوزی و مسایل مذهبی و دلایل اجتماعی آن باشد.[2] نکته قابل توجه این است که ایران در کنار هند بیشترین نسبت خودسوزی در افراد خودکشی کننده را دارد که این درصد در برخی از استانهای غرب کشور از جمله کرمانشاه، ایلام و همدان بسیار بالاست.استان گلستان و بویژه شهرستان مراوه تپه نیز یکی از مناطقی ا حالسؤال این استکه چه دلایل و انگیزه هایی باعث اقدام به خودسوزی میشود؟ و افراد اقدام کننده دارای چه ویژگیهای زمینه ای و جمعیت شناختی هستند؟
یکی از علت های انتخاب موضوع میزان بالای خودکشی از نوع خودسوزی در میان زنان در منطقه مراوه تپه بوده است که همواره این شیوه در حال افزایش می باشد. این پژوهش به دنبال این است که دریابد علت خودسوزی دختران و به طور کلی زنان در منطقه مراوه تپه چیست؟پدیده خودکشی مورد توجه خاص جامعه شناسی بوده است، چنان که امیل دورکیم اولین مطالعه علمی درباره خودکشی را در اواخر قرن 19 انجام داد. وی خودکشی را نشانه زوال اخلاق و ضعف انسجام اجتماعی وکاهش پیوند فرد با جامعه و اختلال در کارکرد کنترل کننده های اجتماعی میداند .
نتیجه گیری دورکیم این است که نرخ خودکشی را میتوان با توجه به میزان انسجام اجتماعی و یکپارچگی گروهی تبیین و تفسیر کرد . رابرت مرتن علت واقعی خودکشی ها را وجود یک خلاء اجتماعی در پیرامون فرد خودکش می داند و معتقد است هر نوع نابهنجاری از جمله خودکشی ناشی از شکاف بین آنچه را که فرهنگ جامعه به عنوان هدف تبلیغ مینماید و آنچه که جامعه به عنوان جاده و راه نیل به آن اهداف مهیا می سازد، می داند. پدیدارشناسان نیز معتقدند خودکشی معنادار است و به دلایلی چون افسردگی و ناامیدی رخ میدهد، سایر اعضای جامعه در بروز آن مقصرند و اقدام کنندگان به خودکشی سعی دارند عمل خود را توجیه نمایند.
بنزل بر نقش آداب و رسوم و قواعد دینی و دولتی در میزان خودکشی درسطح جامعه تاکید دارند و به باور هانری و شورت، میزان خودکشی در یک جمعیت با پایگاه اجتماعی اعضای آن دررابطه ست که میزان خودسوزی زنان در آن قابل توجه است .در یک جمع بندی کلی با مروری بر پژوهش های انجام شده داخلی و خارجی می توان متغیرهایی چون سن ،وضعیت تاهل ، تحصیلات ، اشتغال، تقلید، عوامل اقتصادی، اجتماعی، روانی، فرهنگی را در اقدام به خودسوزی موثر دانست.
اهداف تحقیق:
هدف کلی: شناخت علل اجتماعی خودسوزی زنان ترکمن در منطقه مراوه تپه
هدف جزئی:
- شناخت تاثیر افسردگی و اختلالات روانی - بر خودسوزی زنان - شناخت تاثیر نا کامی عاطفی و شکست عشقی بر خودسوزی زنان
- شناخت تاثیر فقر و مشکلات اقتصادی بر خودسوزی زنان
- شناخت تاثیراختلاف با همسر و درگیری خانوادگی بر خودسوزی زنان
- شناخت تاثیرتهمت و بدگویی بر خودسوزی زنان
فرضیه:
1. بین افسردگی و اختلالات روانی و خودسوزی زنان رابطه وجود دارد.
2. بین اجبار در ازدواج و خودسوزی زنان رابطه وجود دارد.
3. بین اختلاف با همسر و درگیری با خانواده و خودسوزی زنان رابطه وجود دارد.
4. بین ناکامی عاطفی و عشق و خودسوزی زنان رابطه وجود دارد.
5. بین فقر، مشکلات اقتصادی و خودسوزی زنان رابطه وجود دارد. 6. بین دخالت خانواده همسر و خودسوزی زنان رابطه وجود دارد.
مدل تحلیلی تحقیق:
اختلاف با خانواده شوهر ناکامی عاطفی و عشق بررسی فقر و مشکلات اقتصادی علل اجتماعی خودسوزی در گیری در خانواده زنان ترکمن در منطقه مراوه تپه اجبار در ازدواج مشکل روانی و افسردگی
