بخشی از مقاله
مقدمه
امروزه كسي نيست كه در خصوص مضرات و اثرات سوء سياسي،اجتماعي و فرهنگي معضل اعتياد و قاچاق مواد مخدر شكّي داشته باشد.كارشناسان و صاحب نظران معتقدند كه در حال حاضر بحران مواد مخدر در كنار 3 بحران يعني((بحران نابودي محيط زيست،بحران تهديد اتمي و بحران فقر))به عنوان مسئله روز در آمده است.طبيعي است كه حل اين بحران و معضل و بلاي خانمانسوز از عهده يك سازمان و يا چند مرجع،آن هم صرفاً با يك بر خورد قهري نه تنها خارج بوده بلكه نگرش يك بُعدي به مسئله است و وضعيت فعلي را بدتر خواهد نمود.به گونه اي كه عميقاً احساس مي شودتنها راه حل موضوع،خارج شدن از ((برنامه روزي))و گام برداشتن در مسير ((برنامه ريزي))و ايجاد عزم ملي و بسيج همگاني در اين راستا است.
اعتياد يا به تعبير آن وابستگي به مواد مخدر و سوء مصرف آن در قرن حاضر از مهمترين و دردناكترين معضلات بشري است.سيل خروشان اعتياد بي رحمانه در مسير حركت خود،كودكان،نوجوانان و جوانان و حتي سالخوردگان را طعمه قرار داده و علاوه بر متلاشي كردن كانون گرم و پاك خانوادگي سبب ناكامي در زندگي و تمايل بخودكشي و مرگ در آنها نيز مي گردد.
تحقيقي كه اينجانب جهت گذراندن 3 واحد درسي دانشگاه انجام داده ام،با توجه به ضرورت آن در اين منطقه كه اين بلاي خانمانسوز، بي رحمانه گريبانگير بيشتر جوانان شده است انجام گرفته است.اميد است كه گامي در جهت آگاهي نسل جوان و دانش آموزان باشد.
موضوع تحقيق:
((برسي علل خانوادگي اعتياد جوانان منطقه مراوه تپه))
مسئله تحقيق:
1- بررسي علل خانوادگي اعتياد جوانان منطقه مراوه تپه كدامند؟
2- كدام عامل بيشترين تأثير را در گرايش جوانان منطقه به اعتياد داشته است؟
مفاهيم تعريف شده در مسئله و موضوع تحقيق:
الف:جوانان ب: خانواده ج:اعتياد د:معتاد
تعريف اعتياد: اعتياد يعني عادت كردن،خو گرفتن،حالتي كه سبب مداومت در استعمال بعضي از داروها از قبيل ترياك،مرفين،هروئين،حشيش و الكل در انسان مي شود.(فرهنگ فارسي عميد)
يا به عبارتي ديگر حالتي ناشي از استعمال منظم و پيگير بعضي از مواد كه شخص در صورت محروميت از آنان دچار اختلالات عصبي و مزاجي مي شود.
اهميت و ضرورت تحقيق: همانطوريكه مي دانيم بر اساس هرمهاي سني كشورما با جمعيتي جوان روبرو است و درصد بيشتري از جامعه ما را جوانان تشكيل مي دهند.جواني جمعيت بر تمامي مسايل در همه جنبه ها تأثير مي گذارد.از طرفي اثرات تخريبي فردي و اجتماعي اعتياد باعث شده است كه اعتياد از يك سو،بزهكاري از سوي ديگر به عنوان بيماري (فردي و اجتماعي) بررسي شده است.
در جريان آموزش و پرورش عوارض نامطلوبي مي گذارد ازقبيل:
الف:مانع ادامه تحصيل جوان مي شود.ب: بر روند آموزشي تأثير منفي مي گذارد.ج: تأثير مواد مخدر منحصر به فرد نمي شود،بلكه كل جامعه را در بر مي گيرد.
از طرف ديگر چون تحقيق در زمينه اعتياد هم بنيادي و هم كاربردي است.لذا با توجه به مسايل فوق از آنجايي كه جامعه انتخاب شده ((شهر مراوه تپه)) كه اين بلاي خانمان سوز گريبانگير جوانان منطقه شده است.بدين جهت هر گونه بررسي و مطالعه در جهت روشن ترشدن ابعاد مختلف اين پديده اجتماعي،هر چند اندك باشد.امري ضروري و اساسي به شمار مي رود.
اهداف تحقيق:
الف:هدف كلي
1- بررسي و آشنايي با علل خانوادگي اعتياد در جامعه
2- آشنايي با نيازها و تمايلات و خواسته هاي جوانان در جامعه
ب: اهداف جزئي:
1- شناسايي مهمترين عوامل خانوادگي مؤثر در اعتياد جوانان منطقه مراوه تپه
2- تعيين ميزان و تنوع و پراكندگي مواد مواد مخدر در بين جوانان
3- بررسي و شناخت رابطه عناصري چون وضعيت اقتصادي،سطح سواد،نوع رابطه والدين و ? با اعتياد
4- كمك به خانواده ها در جهت پيشگيري و جلو گيري از اين معضل بزرگ منطقه
فرضيات تحقيق:
فرضيات انتخاب شده جهت بررسي در اين پژوهش عبارتند از:
الف:احتمالاً ميان اعتياد يكي از اعضاي خانواده(الگوي معتاد) و اعتياد جوانان رابطه معني داري وجود دارد !
ب: به نظر مي رسد ميان انسجام در بين اعضاي خانواده و اعتياد جوانان رابطه معني داري وجود دارد !
ج:احتمالاً بين كم توجهي والدين به نيازهاي جوانان در زندگي و اعتياد جوانان رابطه معني داري وجود دارد !
ح:احتمالاً ميان ميزان در آمد و وضعيت اقتصادي خانواده و اعتياد جوانان رابطه معني داري وجود دارد !
هـ :به نظر مي رسد ميان سطح سواد و آگاهي والدين و اعتياد جوانان رابطه معني داري وجود دارد !
متغييرهاي تحقيق:
متغيير وابسته: اعتياد جوانان در منطقه مراوه تپه
متغيير مستقل: كه اثر آنها را بررسي متغيير وابسته مورد آزمون قرار گرفته شده است.عبارتند از:
1)وجود الگوي معتاد در خانواده 2)انسجام خانواده
3) كم توجهي به نيازهاي جوانان 4)پايين بودن وضعيت اقتصادي در خانواده
5) ميزان سواد و آگاهي والدين
جامعه آماري در تحقيق:
جامعه آماري كل در اين پژوهش عبارت بودند از جوانان 17 تا 30 ساله حومه مراوه تپه از شهرستان كلاله در استان گلستان مي باشد.كه در هنگام پژوهش در محل سكونت داشته اند.
جحم نمونه در تحقيق: با توجه به ويژگيهاي آماري كه از لحاظ تعداد زياد و از لحاظ پراكندگي در سطح وسيعتري پراكنده اند.حجم نمونه محدودتر مي تواند مراحل انجام تحقيق و پژوهش و جمع آوري اطلاعات را كوتاهتر كرده و معرف آماري با درجه بالاتر مي باشد. لذا مقياس (1 به200) انتخاب شده است كه پس از انجام مراحل آماري تعداد 55 نفر انتخاب گرديده اند،كه 44 نفر مرد و 11 نفر زن بوده اند.لازم به ذكر است كه در حجم نمونه 40 نفر معتاد و 15 نفر غير معتاد نظر سنجي شده است.
روش يا روشهاي نمونه گيري:
با توجه به خصوصيات جامعه آماري كل و گسترده بودن و پراكنده بودن جمعيت آن از روش نمونه گيري خوشه اي و تصادفي استفاده شده است كه بر اساس آن ابتدا هر يك از از مناطق ((شهري ? روستايي) تقسيم و از هر منطقه نمونه هايي بصورت تصادف انتخاب شده است.(منطقه بندي و سپس نمونه گيري از مناطق)
روش و تكنيك غالب در پژوهش:
با توجه به ويژگي موضوع انتخاب شده روش ميداني انتخاب و براي جمع آوري داده ها از تكنينك پرسشنامه استفاده شده است.در ابتدا از تكنينكهاي آماري-توصيفي مبتني بر ترسيم جداول يك بعدي و نمودار هيستوگرام و در نهايت توصيف يافته ها در اين قسمت استفاده شده است..
نتايج حاصل از بخش توصيفي داده ها:
در پژوهش و در بخش توصيفي نتايج زير حاصل شده است.
1-تعداد زنان و مردان حجم نمونه به ترتيب 11 و 44 نفر كه روي هم 55 نفر بودند كه 29% زنان و 80% را مردان تشكيل مي دهد.كه بيانگر اين مطلب بود كه بيشتر مبتلايان در منطقه را مردان تشكيل مي دهند.
2-حدود 80%از جوانان مورد آزمون متأهل و 20% آنان مجرد بودند و بيانگر اين مطلب بود كه 80% از جوانان پس از ازدواج و به خاطر مشكلات ناشي از افزايش جمعيت خانواده و بالطبع ضعف بنيه مالي و اقتصادي گرفتار اين بلاي خانمانسوز شده اند.
1- 8% از پاسگويان كمتر از 20 سال و 49% يعني يعني بيشترين در صد گروه سني بين 25-21 ساله و 43 % را گروه سني 30-26 ساله تشكيل مي دهد.
2- 13% پاسخگويان بي سواد،29%تحصيلات ابتدايي و 31% تحصيلات راهنمايي و 27% مدرك ديپلم داشته اند.
3- 74% از والدين پاسخگويان بي سواد،22% تحصيلات ابتدايي،4% تحصيلات راهنمايي داشته اند،كه نشان مي دهد كه سطح سواد والدين اينگونه جوانان به علت بي سواد بودن هيچگونه آگاهي درباره آثار سوء مصرف مواد مخدر نداشته اند.
4- 64% از پاسخگويان به خاطر ترتيب تولد يكمين يا دومين فرزند،27% سومين تا چهارمين فرزند خانواده و 9% پاسخگويان پنجمين تا ششمين فرزند خانواده بوده اند.
5- 80%اعلام داشته اند كه در خانواده آنها سابقه اعتياد وجود دارد كه به گفته آنها بيشترين نأثير را در گردش آنان به اعتياد داشته است.ضمناً 20%نيز اعلام داشته اند كه در خانواده آنها سابقه اعتياد وجود ندارد.
6- 70% پاسخگويان در خانواده هاي داراي پدر معتاد،18% داراي مادر معتاد،9%داراي برادر معتاد بودند.و اين مطلب مؤيد اين مطلب است كه بيشترين الگوي اعتياد جوانان در منطقه را پدران تشكيل مي دهند.
نتايج حاصل از آزمون فرضيات:
كليه فرضيات تحقيق از طريق آزمونT.TEST براي دو گروه مستقل و در سطح معني داري5% با درجه آزادي df=n1+n2-2=53 مورد آزمون قرار گرفته اند و كليه فرضيات تحقيق تأييد شدند و نتايج ذيل حاصل شد.
الف: ارتباط بين الگوي معتاد و اعتياد جوانان
هر چه جوانان بيشتر در معرض ديد الگوهاي معتاد در خانواده قرار بگيرند،به همان ميزان از طريق الگو پذيري گرايش به سوي اعتياد بيشتر خواهد بود. لذا درصد زيادي از پاسخگويان اعتقاد داشته اند كه چون سابق اعتياد و الگوي معتاد در خانواده دارند دچار اين بلاي خانمانسوز شده اند.
ب: ارتباط بين انسجام خانواده و اعتياد جوانان
هر قدر كودكان و نوجوانان شاهد در گيريها و نزاعهاي بيش از حد والدين خود قرار گيرند و هيچگونه محبتي را بين والدين احساس نكنند،به اعتياد روي مي آورند و هر قدر والدين داراي رابطه انساني و محبت آميز داشته باشند و كودكان از لحاظ عاطفي و نوع روابط اعضاي خانواده رضايت داشته باشند به همان ميزان از گرايش به سوي اعتياد روي گردان خواهند شد.
ج: رابطه بين كم توجهي به نيازهاي جوانان واعتياد
هر قدر نيازهاي عاطفي ، جسمي و رواني جوانان از سوي والدين بر آورده شود و هماهنگ با ساير افراد جامعه بتوانند از امكانات رفاهي و مالي و غيره برخوردار باشند. از گرايش آنان به اعتياد مواد مخدر جلوگيري خواهد نمود.بنابراين در صورتي
كه والدين به نيازهاي كودكان در مراحل اوليه توجه نكنند و به آنها اهميت ندهند،در گرايش آنها به اعتياد تأثير مثبت خواهند گذاشت.
د: ارتباط بين ميزان در آمد و وضعيت اقتصادي با اعتياد
اگر خانواده هاي كودكان از وضعيت اقتصادي ضعيفي بر خوردار باشند. دچار مشكلات فراواني در جهت ادامه تحصيل و شغل و غيره مي شوند.بنابراين بعضي از جوانان در اثر اين مشكلات به اعتياد روي مي آورند. به همان اندازه اگر وضعيت اقتصادي خانواده مطلوب باشد و نيازهاي مالي جوانان از سوي والدين بر آورده شود ، روحيه گريز از اعتياد در آنها افزايش مي يابد.
پس وضعيت اقتصادي خانواده ها در روي آوردن كودكان به اعتياد مؤثر است.
و: ارتباط بين سطح سواد والدين و اعتياد جوانان
بالا رفتن سطح سواد و آگاهي والدين از مسائل و مشكلات فرزندانشان در جلو گيري از اعتياد مؤثر است.
نقش خانواده در پيشگيري از اعتياد
1-خانواده بايد جوانان و نوجوانان خود را در ارتباط با معضلات فردي و اجتماعي مصرف مواد مخدر آگاه كند.
2-اوقات فراغت نوجوانان خود را مورد بازبيني قرار داده،آنها را به مطالعه و سرگرمي هاي سالم مانند ورزش تشويق نمايند.
3-ارتباط ميان فردي خود را با فرزندان بهبود بخشيده و حتي الامكان به آنها استقلال راي داده و در تصميم گيري هاي درون خانواده آنها را مشاركت دهند.
4-تبعيض بين فرزندان را از زندگي خود دور كنند. و به عنوان حامي ،پشتوانه اي مادي و معنوي براي آنها باشند.
5-دوستان فرزندان خود را شناخته و به چگونگي مصرف پول هايشان توجه بيشتر مبذول نمايند.
6-پياده كردن شيوه هاي انضباطي سالم به منظور كنترل رفت و آمدهاي فرزندان خود در طول شبانه روز.
7-تشويق فرزندان به انجام فرايض ديني به منظور استفاده از عامل قوي ايمان در جلوگيري از مفاسد اجتماعي وبزهكاري.
8-جلوگيري از بحثها و مجادله هاي بيهوده در منزل.
