بخشی از مقاله
چکیده
عشق تجربه اي اعجازگونه و قدرتمند است. هرکس را که می بینیم مشتاق عشق است و مسلم ترین مکان براي جستجوي آن زندگی خانوادگی است. وقتی عشق در زندگی خانوادگی وجود داشته باشد رضایت و خشنودي براي اعضاي خانواده فراهم می گردد.
این تحقیق تحت عنوان تبیین جامعه شناختی پدیده عشق در روابط خانوادگی و عوامل موثر بر آن در استان چهارمحال و بختیاري مورد مطالعه قرار خواهد داد و در صدد است تا نگرش خانواده را در خصوص پدیده عشق و عواملی که در تقویت آن در خانواده موثر است به روش پیمایشی مورد بررسی قرار دهد. نمونه مورد مطالعه را تعداد 100نفر از خانواده هاي شهري و روستایی استان تشکیل می دهد و براي گردآوري اطلاعات از پرسشنامه سه وجهی عشق استرانبرگ استفاده شده است و سپس داده هاي بدست آمده با استفاده از آزمون آماري t مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و نتایج زیر بهدست آمد.
تفاوت معنی داري میان خانواده هاي شهري و روستایی در خصوص مولفه تعهد وجود ندارد اما در خصوص مولفه هاي صمیمیت و هوس تفاوت معنی داري مشاهده شده است.
مقدمه
ازدواج یکی از مهمترین تصمیمات تمام زندگی است. اما این تصمیم زمانی باید گرفته شود که اطلاعات و دانسته هاي ما و تجربه و پختگی ما در برابر بزرگی این تصمیم اندك و ناتمام است. درصد بسیاري از افراد در مرحله اي از زندگی با ازدواج وارد روابط دو نفره صمیمانه می شوند
خانواده گروه کوچکی از افراد که از نتیجه پیوند ازدواج، خون، فرزندخواندگی یا سایر روابط بیانگر جنسی در قالب رابطه اي که داراي ویژگیهاي زیر است با یکدیگر متحد شده اند. -1 تعهد متقابل اعضاء در قالب رابطه اي صمیمانه و بین فردي. –2 تلقی و برداشت اعضا از عضویت در گروه به مثابه معیار هویت شخصی. -3 وجود هویتی خاص براي خود گروه. خانواده انتقالدهنده اصلی دانشها، ارزشها، نگرشها، نقشها و نماد از یک نسل به نسل بعدي است. خانواده از طریق گفتگو و سرمشق دهی به شخصیت کودك شکل می دهد و شیوه ها و روشهاي عملی که به عادت تبدیل می شود و به او القاء می کند
خانواده در اسلام به عنوان بنیادي مقدس و مستحکم و نهاد انسانی و اجتماعی نیز محسوب می شود. خانواده به وسیله ازدواج به صورت یک پیمان با تکیه بر حقوق و قوانین بر مبناي مودت و رحمت استوار است. وجود خانواده نه تنها یک نیاز طبیعی است بلکه یک ضرورت اجتماعی نیز هست و افراد جامعه به تشکیل و حفظ بقاي این کانون مقدس توصیه می شوند
درکشورهاي غربی بیش از %90 جمعیت تا سن 50 سالگی ازدواج می کنند
اساس استحکام و پایداري روابط صمیمانه بین زوجین بر عشق استوار است و عشق تعاریف مختلفی را از دیدگاههاي متفاوت دارد. یکی ممکن است عشق را به معنی وجود احساسات و هیجانات قدرتمند بداند. دیگري ممکن است عشق را کشش جنسی بداند. یکی دیگر بگوید عشق یعنی دوستی و علاقه مندي به دیگران و بالاخره کسی هم ممکن است مدعی شود و چیزي به عنوان عشق وجود ندارد و عشق فقط یک هذیان و افسانه است
تقریبا اغلب زوج هایی که ازدواج می کنند در آغاز زندگی داراي سطح بالایی از رضایت زناشویی هستند
متأسفانه رضایت از رابطه در طی زمان و در بسیاري از زوج ها کاهش می یابد
در خانواده ها، عشق موضوعی است که از اهمیت ویژه اي برخوردار است. عشق، دوگستره قبل از ازدواج و بعد از ازدواج را در بر میگیرد. بسیاري از ازدواج هاي کنونی با عشق و یا تاکید بر روابط عاشقانه آغاز می گردد. عشق مستلزم تعهد و دلبستگی است و در واقع این تعهد و دلبستگی، اساس یک رابطه عاشقانه است. ولی همواره این سوال وجود دارد که آیا در ازدواج هاي عاشقانه تضمینی براي موفقیت رابطه اي صمیمانه وجود دارد؟ و آیا اصولاً عشق بر کیفیت رابطه زوجین و رضایت زناشویی آنها می تواند موثر باشد؟
عشق مفهوم پیچیده اي است و براي پاسخگویی به این سوالها ابتدا بایستی تعریف علمی از عشق ارائه کرد و به استناد به رویکردهاي علمی این مسأله را مورد بررسی قرار دارد
در نوشتارهاي پژوهشی- بالینی مربوط به ازدواج و روابط خانوادگی عوامل متعددي از جمله صمیمیت، مهارت هاي ارتباطی، استقلال، ساختار شخصیت، رضایتمندي جنسی، پیوند عاطفی، سبک هاي دلبستگی، مهارت هاي حل تعارض و عوامل اجتماعی دیگر مورد بررسی و تأئید قرار گرفته اند. از مهمترین عوامل تعیین کننده رضایتمندي از رابطه زناشویی، عشق و کیفیت آن است
عشق بین زوجین و کیفیت آن در پژوهش هاي متعددي مورد مطالعه قرار گرفته و صاحبنظران بسیاري به آن پرداخته اند
از این رو تحقیق حاضر، در صدد است تا به تبیین جامعه شناختی مولفه هاي عشق در خانواده شهري و روستایی استان بپردازد.
اهمیت و ضرورت تحقیق: در بین تمامی نهادها، سازمان ها و موسسات اجتماعی، خانواده مهمترین، ارزشمندترین و اثربخش ترین نقشها را داراست. خانواده طبیعی ترین و مشروع ترین واحد تولید مثل و فراگیرترین واحدهاي اجتماعی به شمار می آید. زیرا همه اعضاي جامعه را در بر می گیرد. خانواده داراي اهمیتی تربیتی و اجتماعی است. افراد از سوي خانواده و در خانواده گام به عرصه هستی می نهند. از آنجا که خانواده مولد نیروي انسانی و سایر نهادهاي اجتماعی است از ارکان عمده و اصلی هر جامعه به شمار می رود.
انجام تحقیق حاضر به دلیل زیر داراي اهمیت می باشد. اگر بخواهیم به اجمال اهمیت خانواده را مورد بررسی قرار دهیم، لازم است که از دومنظر به آن توجه کنیم: نخستین جنبه از اهمیت خانواده، اثري است که بر اجتماع بزرگتر یا به عبارت دیگر ساخت کلی جامعه می گذارد. به گونه اي که پاره اي از صاحب- نظران ساختار جامعه را به ویژه در جوامع اقتصادي تابعی از ساختار خانواده می دانند
از سوي دیگر، خانواده با توجه به اثري که بر سازندگی فرد دارد، مدنظر قرار می گیرد. آدمی در خانواده به دنیا می آید، تمامی رفتارهاي اولیه از جمله خندیدن، گریه کردن، غذا خوردن و... را در خانواده آغاز می کند و واکنش هاي اعضاي خانواده در جهت دادن به این رفتارها نقش موثري دارند. نیازهاي زیستی، روانی، اجتماعی و عاطفی فرد در خانواده سر بر می آورند و با واکنش هاي اعضاي خانواده برآورده و یا سرکوب می گردند و یا اینکه تعدیل می شوند.
انسان در خانواده، الفباي اجتماعی شدن و فرهنگ پذیري را می آموزد و براي ورود به اجتماع بزرگتر آماده می شود. اگر خانواده بتواند نقش خود را در سازندگی فرد و اجتماع به خوبی ایفا نماید، به رشد، تحول و تکامل این دو کمک شایانی کرده است. هر چه از عمر خانوادههاي گسترده می گذرد و تبلور خانواده هستهاي در جامعه بیشتر می شود، اهمیت روابط بین اعضاي خانواده، به خصوص زن و شوهر به عنوان ارکان اصلی خانواده واضح تر می گردد. به عبارت دیگر، یکی از مهمترین عواملی که بر بقا و دوام و رشد خانواده اثر می گذارد، روابط سالم و مبتنی بر سازگاري و تفاهم بین اعضا به ویژه زن و شوهر است
اهمیت شناخت و بررسی عواملی که سبب قوام و استحکام این نهاد اجتماعی می گردند، می تواند گامی مفید در راستاي ارتقاي سطح فرهنگ جامعه باشد. عوامل مختلفی بر استحکام و دوام خانواده تاثیر می گذارند که از جمله آنها عشق بین زوجین است
پیشینه پژوهش: طبق بررسی هاي به عمل آمده پیرامون موضوع تحقیق تبیین جامعه شناختی عشق در خانواده تحقیقاتی انجام شده که در ادامه چکیده مهمترین آنها ارایه می شود.
حفاظی طرقبه، فیروز آبادي و حق شناس - - 1385 به بررسی رابطه بین مولفه هاي عشق و رضایت زناشویی در 123 نفر از افراد متأهل ساکن شهر شیراز پرداختند. یافته هاي این تحقیق حاکی از وجود رابطه ي مثبت و معنادار بین هر سه مولفه عشق و رضایت زناشویی بود. بین ضرایب همبستگی در گروه زنان و مردان تفاوت معناداري وجود نداشت. علاوه بر این در این تحقیق بین دو جنس از نظر مولفه هاي عشق و رضایت زناشویی تفاوت معناداري مشاهده نشد. بین مدت ازدواج و سن با مولفه هاي عشق و رضایت زناشویی رابطه منفی معناداري وجود داشت.
اما همچنین متغیرهاي تعداد فرزندان، میزان تحصیلات فرد و همسرش با هیچیک از مولفه هاي عشق و رضایت زناشویی رابطه معناداري نداشتند.
علایی و کرمی - - 1386 به بررسی رابطه بین مولفه هاي عشق و رضایت زناشویی در میان 403 نفر از زوجین شهر تبریز پرداختند. این تحقیق با استفاده از مقیاس قصه عشق که توسط مولفان مقاله ساخته و هنجاریابی شده بود و مقیاس رضایت زناشویی هادسون انجام گرفت. نتایج تحقیق حاکی از آن بود که تشابه بین قصه هاي عشق زوجین با رضایت زناشویی بیشتر همراه است.
علاوه بر این قصه هاي عشق گروه سلطه جو رابطه ي منفی داشت. رفیعی نیا و همکاران - - 1386 به بررسی رابطه بین مولفه هاي عشق و رضایت از زندگی در دانشجویان متأهل دانشگاه تربیت مدرس پرداختند. نتایج این تحقیق حاکی از آن بود که عشق رفاقتی با رضایت از زندگی رابطه ي مثبت و با عاطفه ي منفی رابطه ي منفی معناداري داشت. در حالی که عشق پرشور با هیچیک از متغیرهاي ذکر شده رابطه ي معناداري نداشت. به نظر می رسد بین عشق پرشور رفاقتی با بعد صمیمیت و عشق پرشور با بعد میل - هوس - در مقیاس عشق سه وجهی استرانبرگ تشابه معنایی وجود داشته باشد.
رحیمی و همکاران - - 1387 به بررسی رابطه مولفه هاي عشق با رضایت زناشویی در 403 نفر از کارکنان متأهل ادارات دولتی شهر اهواز پرداختند. به طور خلاصه نتایج این تحقیق حاکی از آن بود که از بین مولفه هاي عشق، تنها بعد صمیمیت، رضایت زناشویی را پیش بینی می نماید. ایکر و همکاران - - 1992 در بررسی رابطه بین مولفه هاي عشق و میزان رضایت ماندگاري ازدواج دریافتند که میزان تعهد در زوجینی که روابط پایدارتري دارند - روابطی که به ازدواج ختم شده است - ، بیشتر است. افت میل - هوس - در طی زمان تنها در گروه زنان مشاهده گردید.
در مورد بعد صمیمیت در طی زمان کاهش محسوسی اتفاق نیافتاد. علاوه بر این معلوم گردید که تعهد قويترین پیش بین رضایت از رابطهي زناشویی - بهویژه در روابط منجر به ازدواج - بود. گائو - - 2001 به بررسی رابطهي مدت ازدواج با مولفه هاي عشق در گروهی از زوجین چینی و آمریکایی پرداخت. نتایج حاکی از آن بود که با افزایش طول رابطه، هر سه بعد عشق به طور معناداري افزایش می یابند. علاوه بر این زوجین آمریکایی در بعد هوس - میل - در مقایسه با زوجین چینی نمرات بالاتري کسب کردند.
احمت اوگلو و همکاران - - 2009به بررسی بین ویژگیهاي جمعیت شناختی و مولفه هاي عشق با میزان استمرار رابطه ي زناشویی در 16 هزار آزمودنی که در یک تحقیق اینترنتی شرکت کرده بودند، دریافتند که سن آزمودنی ها با بعد میل - هوس - رابطه ي منفی و با ابعاد صمیمیت و تعهد رابطه ي مثبت معنادار داشت.
علاوه بر این از بین مولفه هاي عشق، بعد میل - هوس - با استمرار رابطه ي زناشویی رابطه ي منفی و بعد تعهد رابطه ي مثبت داشت. پژوهشها به صورت متعدد نشان داده اند که عشق پیامدهاي مثبتی براي سلامت روانی و بهزیستی روان شناختی دارد.برخی از این مطالعات - به عنوان مثال؛کیم و هاتفیلد، - 2004نشان داده اند که عشق یک پیش بینی کننده مهم شادکامی، رضایت و هیجان هاي مثبت است و تولید مثل را تسهیل می کند و باعث حس امنیت و کاهش اضطراب و تنیدگی می شودو آنچه در این تحقیق به دنبال آن هستیم بررسی و تبیین جامعه شناختی پدیده عشق در استحکام خانواده هاي شهري و روستایی می باشد.
فرضیه هاي تحقیق:
-1تفاوت معنی داري میان خانواده هاي شهري و روستایی استان چ وب در خصوص مولفه صمیمیت در روابط خانوادگی وجود ندارد. -2 تفاوت معنی داري میان خانواده هاي شهري و روستایی استان چ وب در خصوص مولفه هوس در روابط خانوادگی وجود ندارد. -3 تفاوت معنی داري میان خانواده هاي شهري و روستایی استان چ وب در خصوص مولفه تعهد در روابط خانوادگی وجود ندارد.
روش
در تحقیق حاضر نظر به اینکه به تبیین پدیده عشق در میان خانواده هاي شهري و روستایی استان چهارمحال و بختیاري می پردازد، پژوهش از نوع توصیفی- پیمایشی می باشد. جامعه مورد مطالعه آن را کلیه خانواده هاي شهري و روستایی استان چ و ب در سال 1390 تشکیل می دهند.
نمونه مورد مطالعه تعداد 100نفر از خانواده هاي شهري و روستایی استان می باشد که 50نفر از روستا و50نفر از شهر به روش نمونه گیري تصادفی خوشه اي انتخاب شدند. ابزار اندازه گیري تحقیق را پرسشنامه 45 سوالی سه وجهی عشق استرانبرگ - - 1986 تشکیل می دهد که داراي سه مولفه صمیمیت، میل و تعهد می باشد که هر کدام با 15 سوال مورد سنجش قرار می گیرد. پایایی پرسشنامه موجود در تحقیقات قبلی براي سه مولفه صمیمیت، میل و هوس به ترتیب برابر 95 -92- 96 می باشدکه از پایایی قابل قبولی برخوردار است.
یافتهها
در این پژوهش براي تجزیه و تحلیل داده ها و استنتاج از آنها از شاخص هاي توصیفی و آزمون هايt استفاده شده است. هدف از اجراي آزمون T آن است که به سوال آیا میانگین نمونه از جامعه نظري با میانگین µ انتخاب شده است یا از جامعه دیگر؟ پاسخ می دهد. از این آزمون زمانی که مقدار خطاي معیار میانگین نامعلوم است و مقدار آن از طریق دادههاي بهدست آمده از گروه نمونه برآورد میشود، میتوان استفاده کرد. این آزمون در رد یا عدم رد فرض صفر به محقق کمک میکند چون به تصمیم گرفته شده در مورد فرض صفر نمی توان صددرصد مطمئن بود، تصمیم همیشه با مقداري احتمال خطا همراه است. توزیع T در حقیقت خانوادهاي از توزیعها است که با استفاده از آنها فرضیههایی را در باره نمونه در شرایط جامعه ناشناخته است، آزمون می کنیم.
