بخشی از مقاله
چکیده
آموزش عالی نظامی حرفهای است و استادان دانشگاه به عنوان افرادی که مسئولیت تعلیم و تربیت دانشجویان را بر عهده دارد باید از اصول اخلاق حرفهای معلمی آگاهی داشته و به آن پایبند باشند. تدریس بخش تنومند و مهمی از فرآیند تعلیم و تربیت است که علاوه بر نیاز به مهارت در اجرای روشهای مناسب، نیازمند ملاحظات اخلاقی خاص حرفه تدریس است. در این میان آموزشهای دینی به دلیل ویژگیهای خاص محتوایی و تمایز آن با سایر دروس مانند ریاضی، فیزیک، بیولوژی و ...، اقتضائات ویژهای دارد. در واقع در تدریس دروس دینی میتوان میان دو اصصلاح "دیندهی" و "دینیابی " تفاوت قائل شد.
بنابراین شناسایی مؤلفههای اخلاق حرفهای در تدریس دروس معارف اسلامی، از آن جهت که آنها نقش غیر قابل انکاری در ارزیابی و پویایی برنامه ها و رسالت آموزش عالی به ویژه در تربیت دینی خواهد داشت. توجه و اهمیت تدوین استاندارد ها و آین نامه های اخلاقی توسط متولیان آموزش عالی در حوزه دینی، آگاه سازی استادان معارف اسلامی از چهارچوب های اخلاقی خود و در نهایت اعمال نظر همه ذی نفعان، ذی ربطان و ذی طلاحان نظام آموزش عالی در تدوین منشور اخلاق حرفه ای تدریس استادان دروس تربیت دینی می تواند در شناسایی یک چهارچوب مفهومی بهتر اخلاق حرفه ای تدریس برای استادان دینی مؤثرتر و مفید تر باشد تا در نهایت اهداف تربیت دینی در دانشگاه و آموزش عالی محقق شود.
کلیدواژهها: تدریس، اخلاق حرفه ای، استادان، معارف اسلامی
مقدمه
از والاترین اهداف تربیت دینی وصول به حیات طیبه و نهایتاً قرب الی االله است. که این مهم از ارکان اصلی مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تعلیم و تربیت رسمی کشور می باشد - علیخانی و راعی، . - 1392 انسان همواره نیازمند دستیابی به تکیهگاه و کانونی است که ضمن پاسخگویی به نیازهای درونی، به او آرامش بخشد. دین و باور به خدا، یک نیاز متأفیزیکی و روانشناختی است که قدرت عظیم و بیپایانی به انسان میبخشد و در بحرانهای فکری و تنشها و فراز و نشیبهای حیات، یاریگر وی بوده، قادر است او را به ساحل نجات رهنمون گردد. لذا تربیت دینی از ضروریات جامعه انسانی بوده و هست - واجارگاه، . - 1383 در این میان عواملی همچون اجتماع، محیط خانوادگی، مربیان و پرورشکاران، برنامه درسی تربیت دینی، آموزش عالی و مدرسه از عوامل مهم و تأثیرگذار بر تربیت دینی نوجوانان و جوانان هستند - رهنما، طباطبایی و علیین، . - 1385
حساسیت دوران نوجوانی و به دنبال آن جوانی به عنوان سنین حساس آسیبپذیری در تربیت دینی، همراه با در نظر داشتن این نکته که در این دوره، نوجوانان مستعد حالات مثبت و منفی هستند و به لحاظ فرا رسیدن هنگامه بلوغ در معرض اضطرابها و نابسامانیهای فیزیولوژیک و روانی قرار دارند، ضرورت توجه به زمینههای آسیبپذیری تربیت دینی در این دوره سنی را مضاعف میکند - همان - . از سوی دیگر تحقیقات انجام شده از جمله ، رحماندوست - 1371 - ، سعیدی رضوانی و همکاران - 1386 - ، تجاسب - 1379 - ، محمدی - 1373 - ، شحاته - 1991 - ، مهرام - 1388 - در داخل و خارج نشان میدهد که تربیت دینی جوانان در مواجهه با مسائل نوظهور امروز با آسیبها و آفتهایی همراه بوده است.
آموزش و پرورش یکی از نهادها و سازمانهای اساسی جوامع و سردمدار" تعلیم و تربیت " در هر کشور است .در میان سازمانهایمتولّی امر تعلیم و تربیت، مدرسه جایگاه ویژه ای دارد .درواقع مدرسه، بعد از خانواده مهمترین عامل پرورش افراد است .در حدود هفت سالگی،تربیت افراد در مدرسه آغاز میشود و تا دوران جوانی ادامه مییابد .در این مدت، دانش آموزان در تمامی ابعاد زندگی، اعم از جنبههای مختلف جسمانی، عقلانی، اخلاقی، هنری و دینی پرورش مییابند - هاشمی، نیلی و نیستانی، . - 1394یکی از این ابعاد تربیت دینی1است. تربیت دینی یعنی فراهم کردن زمینه شکوفایی فطرت توحیدی انسان و تجّلی آن در عمل عبادی وی است - ابوطالبی، . - 1388
دایره المعارف بین المللی تربیت، تربیت دینی را تدریس منظم و برنامه ریزی شده که هدف از آن دست یابی فرد به اعتقاداتی درباره وجود خداوند، حقیقت جهان هستی و زندگی و ارتباط انسان با پروردگارش و دیگر انسان هایی که در جامعه با آنها زندگی می کند و بلکه با همه آحاد بشر است - مشایخی راد، . - 1380 در راستای فائق آمدن به عوامل آسیبزای تربیت دینی در نظام آموزشی، طی سالهای اخیر نظام آموزش و پرورش ایران، به عنوان یکی از عوامل تأثیرگذار بر تربیت دینی جوانان و نوجوانان همواره سعی بر آن داشته که آموزش و پرورش ماهیت دینی داشته باشد، اما علیرغم این تلاشها، تجربه سالهای بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، به ویژه با نگاه به واقعیتهای موجود آموزش و تربیت دینی در مدارس، نشان میدهد که در این راه، بنبستها، آسیبها و آفتهای وجود دارد.
مشاهده وضعیت دینداری نوجوانان و جوانان و میزان پایبندی آنان به دستورات اسلام نشان میدهد که آموزش و پرورش رسمی در تحقق هدفهای تربیت دینی، موفقیت چندانی به دست نیاورده است - رهنما و همکاران، . - 1385پر واضح است که در نظام آموزش و پرورش که برنامه ریزان و مؤلفان کتب درسی، افرادی دلسوز و متعهد بوده اند و محتوای کتب درس دینی، نوعاً مطالبی است که جلوههایی از معارف و احکام اسلامی را مینمایاند تردیدی وجود ندارد؛ ولی احتمالاً آنچه باعث ناکارامدی آموزش دینی شده است، یکی عدم توجه کافی به نیازهای دانش آموزان و شرایط جامعه در انتخاب محتوای کتب درسی و دیگری عدم کارایی معلمان در اجرای موفق برنامه های طراحی شده است - شرفی و شرفی، . - 139
