بخشی از مقاله
چکیده
امروزه پیشرفت تکنولوژی در تمامی بخشهای زندگی بشر جریان دارد. یکی از این تکنولوژی ها، تکنولوژی آموزش می باشد. تدریس به روش سنتی جای خود را به تدریس با استفاده از تکنولوژی های جدید آموزشی داده است. یکی از این تکنولوژی ها، استفاده از چندرسانه ای و تولید محتوای آموزشی چند رسانه ای می باشد. به دنبال آن نظریه های آموزشی نیز متحول شده و با استفاده از تکنولوژی های نوین آموزشی بروز شده اند. از طرفی بخشی از دروسی که امروزه در دانشگاهها و مراکز آموزشی تدریس می شود دروس مهارتی است که ماهیت عملی و کاربردی دارد. این دروس به دلیل نوع خاص نیاز به آموزش به شیوه های جدید و مطلوب دارد.
ما در این مقاله نظریه سازندگی که یکی از برجسته ترین نظریه های مطرح در امر آموزش می باشد را با تکنولوژی تولید محتوای آموزشی از طریق چندرسانه ای، خاص دروس مهارتی ترکیب کرده و محتوای آموزشی بر اساس این استاندارد جدید برای درس آزمایشگاه پایگاه داده ها ایجاد کردیم. با استفاده از یک آزمون تاثیر استفاده از محتوای آموزشی چندرسانه ای در پیشرفت دانشجویان بر اساس سه معیار سطح دانش، درک و فهم و کاربرد بررسی شد. نتایج نشان داد که در هر سه معیار، به خصوص در معیار کاربرد که خاص دروس مهارتی است میزان پیشرفت قابل قبولی نشان می دهد و این نظریه به میزان 99 درصد پذیرش شده است.
.1 مقدمه
ورود به هزاره سوم و شتاب سریع تحولات صنعت و تکنولوژی، نظام آموزشی را با چالشهای متعددی مواجه کرده است. پویایی سیستم های آموزشی در گرو بهره برداری از نظرات جدید تعلیم و تربیت و یافته ها و پژوهش های علمی است؛ و تغییر در روشهای تدریس و بکارگیری نظرات جدید یادگیری از تصمیمات اساتید است که بر اساس دانش، مهارت و باورها و نگرش خود دست به انتخاب روشهای تدریس می زنند - غفوریان 1387،ص. - 24 در دنیای پرشتاب کنونی بسیاری از روشهای آموزش سنتی ناکارآمد و قدرت کافی برای انتقال مفاهیم جدید را به فراگیران ندارند.
بنابراین لازم است که از ابزارهایی که فناوریهای نوین را در اختیار ما می گذارد در این راستا به نحو احسن استفاده کرد. از جمله این فناوریها، چندرسانه ای ها است که موجب خدمات و پیشرفتهای بسیاری در عرصه مختلف و نیز در عرصه آموزش و یادگیری شده است. بنابراین با استفاده از ابزارها و روشهایی که این فناوری را ایجاد کرده است می توان ضمن افزایش سرعت در یادگیری دروس، تعمیق بخشیدن به یادگیری آن، شرایط جدیدی را برای یادگیری افراد با استعداد و سلیقه های مختلف که با شیوه های سنتی یادگیری کمتری دارند، ایجاد کرد - خلخالی 1362،ص. - 53 فناوریهای جدید باعث ایجاد تغییرات عمده در فرآیند یادگیری شده است.
امروزه با توجه به گوناگونی جوامع، انسانها، خلاقیت ها و نگرش آنها، نیاز به تنوع روشهای یادگیری احساس می شود. این امر نیاز به قالب جدید از آموزش دارد که انعطاف کافی در امر یادگیری داشته باشد، این باعث افزایش انگیزه برای یادگیری می شود. یکی از این روشها استفاده از چندرسانه ای است که می تواند با تغییر شیوه های آموزشی، مفهوم سنتی را به سوی یادگیری خلاق و پویا هدایت کرد. بدین ترتیب استفاده از چندرسانه ای در کنار کتاب درسی موقعیت تازه ای را پیش روی ما قرار می دهد تا اینکه دانشجویان به فرآیند ساختن گرایی در ذهن خود کمک کند و به صورت مکمل نتایج حاصل کارآمدتر و موثرتر شود.
.2 محتوای آموزشی چندرسانه ای
منظور از محتوای یک ماده درسی، دانش سازمان یافته و اندوخته شده، اصطلاحات، اطلاعات، واقعیات، حقایق، قوانین، اصول، روش ها، مفاهیم، تعمیم ها، پدیده ها و مسایل مربوط به همان ماده درسی است. در فرآیند یاددهی -یادگیری، محتوی از جایگاه مهمی برخوردار است و بالاتر از آن یکی از ارکان اساسی در فرآیند برنامه ریزی درسی است. به عبارت روشن تر تحقق اهداف آموزشی تعیین شده متکی بر وجود محتوای مناسب و کارآمد است تا بتوان از طریق به کارگیری آن در جهت حصول اهداف تلاش کرد .
محتوی معانی متفاوتی دارد از جمله تعریف مبتنی بر اطلاعات - همه حقایق و مفاهیمی که باید یاد گرفته شوند - ، مبتنی بر هدف - مجموعه ای از اهداف یادگیری است که خروجی های رفتاری را مشخص می کند - ، مبتنی بر رسانه - تمامی متن ها، شکل ها و تکه های ویدیویی و عناصر دیگر یک سیستم آموزشی - و مبتنی بر تجربه - مجموع تمامی عناصر آموزشی یک سیستم یادگیری شامل اهداف یادگیری، تعاملات و فعالیت های آزمونی می باشد - مشایخ 1381،ص. - 26 از طرفی روشهای تدریس را می توان به دو گروه عمده فعال و غیر فعال - متداول - تقسیم کرد. در روش تدریس فعال نقش اساسی یادگیری به عهده دانشجو است و استاد به عنوان راهنما در کنار دانشجو قرار دارد. در حالیکه در روشهای متداول نقش اساسی آموزش به عهده استاد است.
چند رسانه ای ترکیبی از رسانه های متن، تصویر، صدا، انیمیشن و ویدئو است که کامپیوتر یا هر وسیله الکترونیکی دیگری آن را به شما ارائه می دهد. از این دید محتوای آموزشی هر ترکیبی از دو یا چند رسانه اطلاق می شود که با یکدیگر تلفیق شده تا برنامه ای ایجاد کنند، تا مطلبی یا موضوعی را به یادگیرنده آموزش دهد. در محتوای آموزشی علاوه بر رسانه های ذکر شده معمولا ابزارهای تعاملی کامپیوتری جهت ارتباط بهتر یادگیرنده با محیط آموزشی الکترونیک وجود دارد. درحقیقت تعامل ساختاری است که تولیدکننده چندرسانه ای ایجاد می کند تا محصول چند رسانه ای برای کاربر مفید و راضی کننده باشد.
.3سابقه بحث
در سالهای اخیر گسترش قابل توجهی در استفاده از فناوری پیشرفته چند رسانه ای در ایجاد محتوای آموزشی صورت گرفته است. در یک مطالعه که توسط اسکارمن انجام پذیرفت، تاثیر تصاویر در حل مساله در آموزش ریاضیات مورد بررسی قرار گرفت. گروههایی از دانش آموزان دبیرستان کارین انتخاب شدند و در طول دوره 13 هفته ای 25 بسته تصویر را مربوط به مباحث ریاضی را در اختیار آنها قرار دادند. معلمان نیز از این تصاویر به عنوان جزئی از فرآیند تدریس خود استفاده کردند. پس از آزمون مشخص شد در کلاسی که از این بسته ها استفاده شده است نتایج بهتری نسبت به دیگر کلاسها در نمرات بدست آمده، داشته اند.
در یک مطالعه دیگر، آندره مطالعه ای را بر دانشجویان دانشگاه مبنی بر تاثیر گذاری تصاویر متحرک و محیط چندرسانه ای بر فراگیری مطالب درسی در سال 2005 انجام داد. این محتواها شامل تصاویر متحرک و سخنرانی ها و نمودارهایی در حیطه مطالب درسی دانشجویان بود. نتایج این مطالعه نیز نشان از بهبود وضعیت پیشرفت تحصیلی دانشجویان داشت. مطالعه دیگری در 12 دبیرستان مختلف توسط گابل در سال 2002 شامل بررسی نقش فیلمهای آموزشی در درس شیمی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج مطالعه نشان داد که دانش آموزانی که از این فیلمها استفاده کرده بودند نتایج بهتری در کسب نمرات نسبت به سایر دانش آموزان داشته اند.
آکایگان در سال 2007 آزمون مشابهی را در بین دانشجویان علوم پایه در ترکیه انجام داده اند. قبل از آزمون نرم افزارهای چند رسانه ایی در رشته های مختلف علوم پایه آماده شد و در اختیار دانشجویان قرار گرفت. این نرم افزارها از رسانه های مختلفی برای بالا بردن فهم و درک دانشجویان در مباحث مختلف علوم پایه استفاده کرده بود . آزمونهای مختلف نتایج نشان داد دانشجویان نمرات بالاتری را نسبت به سایر دانشجویان - که از این نرم افزارها استفاده نکرده بودند - کسب نمودند.
.3 تدوین استانداردهای تولید محتوای آموزشی چندرسانه ای برای دروس مهارتی 1. 3 الگوی سازنده گرایی
یکی از الگوهای یادگیری بهره گیری از نظریه سازنده گرایی است که به ارائه ابزارهای ساخت دانش در قالب فعالیتهای یادگیری مستقل و فردی می پردازد. این الگو بر نقش فعال یادگیرنده در درک و فهم و ساختن علم و دانش تاکید دارد. فرآیند یادگیری در این الگو مبتنی بر فعال بودن یادگیرنده در ساختن دانش و فهم و درک آن دانش تاکید دارد - ابراهیمی قوام 1387، ص . - 7 اصول 7 گانه الگوی سازنده گرایی عبارت است از:
-1 استاد دراین الگوی تدریس یکی از منابع متعددی است که دانش آموز می تواند از آن یاد بگیرد و تنها منبع منحصر به فرد تلقی نمی شود.
-2 از ابزارهای تعاملی برای آموزش فردی و گروهی استفاده می شود.
-3 درگیر ساختن دانشجوها در تجاربی که مفاهیم قبلا آموخته شده دانش کنونی آنان را به چالش می گیرد.
-4 از منابع دست اول و داده های خام همراه با مواد آموزشی قابل دستکاری و تعاملی استفاده نماید.
-5 محتوا و مهارت را برای یادگیرنده مربوط و معنی دار سازد.
-6 روش آموزش به یادگیرنده کمک کند تا به صورت خودسامان گر و خود تحلیل درآید. -7 آموزش به صورت تکوینی انجام شود و یادگیری به بعد از زمان مقرر کلاس گسترش یابد.
این اصول از مهمترین ویژگیهای الگوی سازنده گرایی در بکارگیری روش تدریس می باشد. این روش بر خلاف روش های سنتی که یک استاد اطلاعات را به دانشجویان که منفعلانه شنونده و دریافت کننده اطلاعات هستند منتقل می کند، به صورت تعاملی دانشجویان را به طور فعال درگیر در یادگیری کرده و خودشان برای کسب درک تازه ای از امور تلاش می کنند. تدریس سازنده گرا تفکر انتقادی را می پروراند و یادگیرندگان خلاق و با انگیزه ای را به وجود می آورد.
