بخشی از مقاله
چکیده
هدف از مطالعه حاضر بررسی تبیین شبکههای اجتماعی مبتنی بر موبایل در آموزش تغییر سبک زندگی زنان در تهران در سال 1396 است. پژوهش حاضر از نوع مطالعات توصیفی - پیمایشی است. جامعه آماری شامل تمامی زنان شهر تهران میباشد که با روش نمونه-گیری خوشهای تصادفی و بر اساس جدول مورگان و گرجسی 384 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند و پرسشنامه میان آنها توزیع شد . آزمون فرضیه ها با ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون انجام شد و تجزیه و تحلیل نشان داد که بین استفاده از شبکههای اجتماعی مبتنی بر موبایل و آموزش تغییر سبک زندگی ، آموزش تغییر سلامتی جسمانی ، سلامتی اجتماعی ، سلامت محیطی ، ارتباط خانوادگی ، ارتباط رفتاری و ارتباط عاطفی زنان شهر تهران رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.
بین استفاده از شبکههای اجتماعی مبتنی بر موبایل و آموزش تغییر سلامت معنوی رابطه منفی و معناداری وجود داشت که نشان میداد هر چه استفاده از شبکه های اجتماعی مبتنی بر موبایل میان زنان بیشتر باشد ، یادگیری تغییر سبک زندگی ، سلامت جسمانی ، سلامت اجتماعی ، سلامت محیطی ، ارتباط خانوادگی ، ارتباط رفتاری و ارتباط عاطفی افزایش ولی یادگیری تغییر سبک سلامت معنوی ، کاهش خواهد یافت ولی میان نقش شبکه های اجتماعی مبتنی بر موبایل و آموزش تغییر سلامت روانی زنان رابطه معناداری مشاهده نشد .
واژگان کلیدی: شبکههای اجتماعی مبتنی بر موبایل، آموزش تغییر سبک زندگی، زنان
1.مقدمه
ما در دوره انفجار اطلاعات و ارتباطات زندگی میکنیم. هر چند که مفهوم ارتباطات در زندگی اجتماعی بشر از همان دوران نخستین مطرح بوده است و شیوههای تبادل اطلاعات از طریق رسانهها مختلف از همان ابتدا مطرح بود مثل ارتباط از طریق دود و انتقال مفاهیم از طریق تصویر. اما در عصر حاضر پیشرفت تکنولوژی چنان مفهوم ارتباطات و تبادل اطلاعات را متحول کرده که گویا جزیی لاینفک از زندگی انسان است. پدید آمدن شبکههای اجتماعی به دنبال توسعه ابزار ارتباط در سالهای اخیر شکل تازهای از جامعه را مطرح میکند. جامعهای که سرعت تاثیرپذیری و تغییرپذیری آن نسبت به گذشته قابل مقایسه نیست.
سبک زندگی یک امر اجتماعی است، به عبارت دیگر، میتوان آن را پازلی دانست که اجزای به کار رفته در آن از متن زندگی اجتماعی فراهم میآید، اما نوع تلفیق و ترکیب آن ها چیزی است که انسان فردیت یافته، بر حسب ذوق و سلیقه خود آن را می سازد، لکن همان باورها و ارزشها و هنجارهای فرهنگی در جهتدهی این سلیقه اثرگذار است. اهمیت سبک زندگی در این است که سطحیترین لایههای زندگی را - آرایش و لباس، حالات ژست صورت و بدن - به عمیقترین لایههای زندگی - مصرف، هویت، انتخاب و ارزش - پیوند میزند و با ارزیابی سبک زندگی افراد میتوان به میزان موفقیتهای فردی و اجتماعی آنان در زندگی دست یافت. سبک زندگی هر فرد متأثر از نظام معنایی اوست و سبک زندگی فرد بازتابی از ارزشهای فرد و هنجارهایی است که به ارزشها مربوط میشوند و از سویی ارزشهای هر فردی جهت دهنده سبک زندگی او هستند.
نیز کارشناسان علوم اجتماعی و بسیاری از روانشناسان معتقدند که درعصر ارتباطات، رسانهها ، نمادها و باورها، هویت و فرهنگ جوامع را دچار تغییر و تحول کرده است. رسانههای ارتباطی و اطلاعاتی نوعی بازنگری منش نمادین زندگی اجتماعی و شیوههای ارتباطی نوین را در بین مردم به همراه میآورد که ممکن است با فرهنگ جامعه و سبک زندگی دینی و ملی همخوانی نداشته باشد رسانهها با اثرگذاری بر روند اجتماعی شدن افراد و نگرش آنها، با ورود ارزشهای جدید به جامعه از طریق خانوادهها میتوانند منجر به دگرگونیهای اساسی در جامعه گردند. حال ما به این پرسش می پردازیم که استفاده از شبکه های اجتماعی می تواند چه نقشی در تغییر سبک زندگی افراد در جنبه های مختلف زندگی اشان داشته باشد ؟ و آیا می توان از امکانات شبکه های اجتماعی بر شیوه های نگرش و تغییر رفتار در زنان استفاده نمود ؟
با توجه به مطالب بیان شده سبک زندگی و مکانیسمهای حاکم بر شکلگیری و حفظ آن به واسطه پیدایش و ورود رسانههای نوین چون اینترنت و شبکههای اجتماعی در حال دگرگونی است. این دگرگونی به این معناست که این رسانهها قادرند، نقش بسزایی را در تغییر شیوه و سبک زندگی ما ایفا کند، که سبک زندگی زنان نیز از این قاعده مستثنی نیستند. حال با گسترش استفاده از شبکههای اجتماعی این سوال به ذهن خطور میکند که آیا شبکههای اجتماعی مبتنی بر موبایل بر سبک زندگی زنان شهر تهران تأثیر دارد؟
امروزه شاید کمتر کسی را پیدا کنید که پس از یک ساعت بیدار شدن از خواب گوشی موبایل خود را چک نکرده باشد و خبر، پیام یا مطلبی جدید از یکی از شبکه های اجتماعی برای خواندن او آماده نشده باشد، گویا دنیای فناوری اطلاعات هر روز صبح در کنار صبحانه وعده ای از اطلاعات را برای ذهن نوع بشر آماده کرده است و این سفره گسترده و وسوسه انگیز تا لحظه خواب همچنان گسترده و میهمانان با ذایقه های متنوع به پذیرایی از خود مشغولند از میان همه این ابزار در ده سال اخیر تلفن همراه که در این اواخر به گوشی های هوشمند تغییر نام یافته ضریب نفوذ و کاربری حیرت انگیزی داشته است، و تا پدید آمدن و جا افتادن ابزارهای پوشیدنی مثل ساعت های هوشمند، عینک های هوشمند و ... تا مدتی طولانی گوشی های همراه سهم عظیمی از تبادل اطلاعات، اخبار و در کل فرهنگ را در میان جوامع به خود اختصاص می دهند.
توجه ویژه به این ابزار تاثیرگذار از برنامه های تحقیقاتی اکثر کشورهای تولیدکننده این تکنولوژی بوده است. هر چند کشور ما در تولید و پیشرفت این تکنولوژی ممکن است تا مدت ها دنباله رو باشد ولیکن تحقیقات در حوزه ی آثار این ابزار بر روی جامعه مسیری روشن تر برای رقابت در عرصه علمی خواهد بود. از این رو بررسی تاثیرات گوشی های هوشمند و چگونگی این تاثیرات بر زندگی اجتماعی از مسائل مهم است. برای رسیدن به سندی قابل اتکا از این تاثیرات لازم است، تاثیرات این ابزار بر شئونات مختلف زندگی مورد بررسی قرار بگیرد که در این تحقیق گوشه ای از این آثار برای بخشی از جامعه و بخشی از شئونات زندگی در نظر گرفته شده، جامعه زنان و تاثیرپذیری سبک زندگی آنان از این ابزار از مسائل مهمی است که در این تحقیق به آن پرداخته می شود .
عصر هزاره سوم عصر انتقال اطلاعات و تبادل اطلاعات است و این وسایل هم از قبیل واتساپ، تلگرام و… یک نوع ابزار انتقال اطلاعات به حساب به شمار می آیند و زنان به لحاظ داشتن احساسات تاثیرپذیری این ابزارها بر روی آنها بیشتر هست. از محاسن این ابزار می توان از سرعت بالای انتقال اطلاعات، دسترسی سریع ،آسان و ارزان برشمرد. وسایل ارتباط جمعی فاصله های زمانی و مکانی را از بین برده و در انتقال مطالب آموزشی می توانند بسیار مفید باشند .در مجموع رسانه ها به طور عام از نهادهای نظام اجتماعی هستند وبه طور خاص بخشی از نظام سیاسی هر کشور را تشکیل میدهند.
با توجه به اینکه رسانههای جمعی از منابع اصلی کسب اطلاعات برای اکثر مردم هستند و بخش عمدهای از فعالیت رسانههای اجتماعی به بازگویی فعالیتهای نهادهای دولتی و حکومتی، سیاسی و اجتماعی اختصاص دارد ، میزان تاثیر آن بر تغییر سبک زندگی افراد اهمیت مییابد .از آنجایی که زنان در ساختار خانواده، بیشتر مسئولیت آموزش و تاثیر در سبک زندگی و تأمین نیازهای افراد خانواده را بر عهده دارند، باعث شده که در زمینه تاثیرپذیری بیشتر نگاه ها به سمت آنها باشد. امروزه تلاش برای تغییر سبکزندگی به اساسیترین مفهوم جامعه تبدیل شدهاست، به گونهای که میتوان آن را پدیدهای اجتماعی تلقی کرد که نیازهای چندگانه افراد را برآورده میکند، با توجه به روند افزایشی حضور زنان در عرصههای مختلف اجتماعی، انتظار میرود گرایش به تغییر سبک زندگی از سنتی به مدرن افزایش یابد.
لذاپژوهشهای بیشتر، به منظور شناسایی ابعاد گرایشهای سبکزندگی در ارتباط با ارتقاء سلامت روانی در زنان از طریق شبکه های اجتماعی موبایلی اهمیت بررسی موضوع را دو چندان نموده است .در این روزگار که شبکه های اجتماعی رو به گسترش است، با مشخص شدن جواب این دست از سوالات مشخص شده در اهمیت نظری میتوان سیاستگذاری مناسب تری توسط دست اندرکاران حوزه اجتماعی زنان به همکاری حوزه ی فناوری اطلاعات و ارتباطات در کشور صورت پذیرد. از طرف دیگر می توان از نتایج این تحقیق که به بررسی عوامل موثر بر سبک زندگی زنان انجام می گیرد تا به صورت گسترده بر برنامه ریزی های زیرساختی در آموزش زنان از طریق شبکه های اجتماعی پر کاربر استفاده بهینه گردد.هدفاصلی تحقیق حاضر تبییننقششبکههای اجتماعی مبتنی بر موبایل در آموزش تغییر سبک زندگی زنان در تهران می باشد
.2 ادبیات تحقیق
-2-1 شبکههای اجتماعی و اهمیت آن :
امروزه ارتباطات انسانی به قدری دستخوش ابزار و امکانات پیچیده شده که سادگی زندگی را دستخوش تغییرات بنیادی کرده انسانها به ظاهر می توانند هر زمان که اراده کردند با اقصا نقاط دنیا با یکدیگر ارتباط برقرار کنند اما ما شاهد تنهایی بیشتر انسانها هستیم در دنیایی که وقتی صبحگاه وقتی از خواب بیدار میشوی به سراغ دنیای مجازی و ابزارهای ارتباطات الکترونیک میروی که از اخبار و اطلاعات دور نمانی وقتی وسایلی در دست داری که هر زمان اراده کنی می توانی به خانواده ات ارتباطات شنودی ویا تصویری داشته باشی که نیازهایت را برآورده کنند یا نیازهایشان را برآورده کنی وقتی وسیله ای در دست داری که بتوانی بدون اینکه هویتت را دیگری بشناسد یا بدون اینکه از گذشته و داشته ها و نداشته هایت بداند با تو ارتباط برقرار می کند و تو می توانی هویتی ساختگی از خود بروز دهی و دنیای مجازی را برای خود با دیگران بسازی وقتی می توانی عکسی از بهترین حالت خود را در پروفایلت بگذاری یا عکسی محجور و نالان برای اینکه علاقه به داشتن ماسک قربانی و کسب ترحم افراد را بدست آوری را به راحتی در دنیایی که می تواند از مجازی به واقعیت ورود کند داشته باشی متوجه این موضوع می شویم که بهتر است تحقیقات و اطلاعات بیشتر و عمیقتری برای درک این نوع از ارتباطات انسانی را بدست آوریم به نظر میرسد پژوهش هایی که از سالها قبل جامعه شناسان و روانشناسان در این خصوص داشته اند حتی ذره ای از دریای ناشناخته های ما در مورد دنیای ارتباطات مجازی و نیازهای انسانها در این خصوص را آشکار نکرده است.
- 2-2 سبک زندگی: سبک زندگی در ادبیات جدید جامعهشناسی به دنبال تغییرات ساختی حادث شده است. از جمله این تغییرات رواجروحیّه مصرفگرایی، اهمیت استقلال عمل فردی و آزادیهای افراد برای انتخاب و کمرنگ شدن تحلیلهای طبقاتی در باب موضوعات اجتماعی و فرهنگی میباشد. در واقع در بینش جدید جامعهشناسی، پدیده مصرف و سبک زندگی هر اندیشهای را کهمنحصراً »طبقه« را در تعیینهویّت اجتماعی افراد دخیل بداند به چالش میکشاند. افراد از زمانی که به عنوان عضوی از جامعه مدرن فرصت انتخاب پیدا کردهاند، سبک زندگی آنهامعرّف درک آنان از خویشتن - هویت - شده است.
به گونهای که انتخاب سبک زندگی متمایز به عنوان بخشی از منشأ تفسیر هویت انسان مدرن تلقی شده است. سبک زندگی مجموعه متمایزی از الگوهای مشترک رفتاری قابل لمس است که حول مجموعه ی متجانسی از علایق یا شرایط اجتماعی یا هر دو شکل گرفته که از طریق یکسری ارزش ها و نگرش ها و جهت-گیری های مرتبط به هم ارزیابی می شود و تحت شرایط معین پایه ای برای هویت اجتماعی جداگانه و عام اعضایش تشکیل می دهد. سبک زندگی الگوی زندگی یک فرد است که در فعالیت ها، دلبستگی ها و افکار شخصی بروز می کند. در واقع سبک زندگی چیزی بیش از شخصیت یا طبقه اجتماعی شخص است. به طور کلی سبک زندگی شامل الگوی کنش و واکنش فرد در جهان است.
مبانی نظری
نظریه پردازان مختلفی به سبک زندگی و شبکه های اجتماعی و تاثیرات آن پرداخت اند که هر یک عاملی را موثر بر سبک زندگی و افرادی برای یافتن ارزشهای بنیادی و یا به تعبیری فردیت برتر خود در فرهنگ و شناسایی آن به دیگران پرداخته اند بطور مثال زیمل در باره سبک زندگی می گوید که افراد یک جامعه مطابق با انگیزه های درونی و سلایق خودشان و به واسطه تلاشی که برای ایجاد توازن
