بخشی از مقاله
جهان همواره در حال تغییر و تحول بوده و این تحولات باعث تغیر در زندگی افراد خصوصا در فضاهای شهری شده است. هدف از این پژوهش،مطالعه رابطه جهانی شدن با سبک زندگی زنان در شهر تنکابن می باشد. پژوهش با رویکرد کمی و روش پیمایشی انجام گرفته و از ابزار پرسشنامه استفاده شده است.جامعه آماری آن شامل زنان 20 تا 45 ساله شهر تنکابن است. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران برابر با 360 نفر می باشد. شیوه نمونه گیری تصادفی ساده بوده است؟ داده ها با استفاده از نرم افزار spss و با استفاده از آزمون همبستگی پیرسون تحلیل شده است. نتایج حاکی از آن است که بین جهانی شدن و ابعاد آن - آگاهی از جهانی شدن و فردگرایی، جمع گرایی - و سبک زندگی - اجتماعی و فرهنگی - زنان رابطه معنادار وجود دارد. ولی بین جهانی شدن و بعد سبک زندگی اقتصادی رابطه معنی داری مشاهده نشده است. در نهایت می توان بیان داشت که حضور زنان در فضای شهری تحت تاثیر جهانی شدن قرار گرفته و تغییراتی را در سبک زندگی اجتماعی و فرهنگی ایجاد نموده است.
کلید واژه ها: جهانی شدن، سبک زندگی، فضای شهری، زنان
مقدمه و بیان مسئله
سبک زندگی مفهومی است که، در فرهنگ سنتی کاربردی ندارد و باید آن را در ارتباط با مدرنیته مورد بررسی قرار داد. مدرنیته از طریق خلق تنوع، فرد را با انتخاب های گوناگون مواجه می سازد. بنابراین می توان گفت سبک زندگی یک پدیده اجتماعی است که تحت تاثیر محیط و ساختار های اجتماعی قرار دارد - فاضلی، . - 1385سبک زندگی به عنوان مفهومی اجتماعی - فرهنگی، ارتباط نزدیک و پیچیده ای با مفاهیمی چون جهانی شدن، فرهنگ، گروه های منزلتی، پایگاه اجتماعی - منزلت - ، طبقه، تغییرات اجتماعی، مصرف،سطح زندگی و ... دارد. »گیدنز، جهانی شدن را مجموعه ای از انتقال در حوزه زندگی، عواطف و روابط انسانها با یکدیگر میداند. جهانی شدن را میتوان تشدید روابط اجتماعی دانست؛ همان روابطی که موقعیتهای مکانی دور از هم را چنان به هم پیوند می دهد که هر رویداد محلی تحت تاثیر رویدادهای دیگری که کیلومترها با آن فاصله دارد شکل می گیرد.
رابرتسون نیز جهانی شدن را درهم آمیختن و دوربرد شدن اثر نیروهای جهانی و محلی می داند - جونز، . - 79 : 1391 لذ ا، می توان از آن بعنوان نشانه ای از تغییرات اجتماعی و فرهنگی استفاده کرد. زندگی در جهان متکثر امروز و در عصر ارتباطات جهانی و وسایل ارتباطی دیجیتالی اثرات عمیقی در سطح فرهنگی و جامعه ای بر جوامع بشری و از جمله جامعه ما داشته است . جهانی شدن در بعد فرهنگی تنوع جامعه مدرن را بیشتر به نمایش می گذارد و به سبب افزایش سرعت ارتباطات، امکان جابجایی سریع اطلاعات و داده ها و کالاها را فراهم می کند. رشد سریع فناوری اطلاعات و ارتباطات مکان های مختلف جهان را به سوی یکپارچگی و وحدت فراخوانده است.
جوامع متناسب با شرایط محیطی پیرامون آنها دارای سبک زندگی منحصربه فردی هستند که در گذشته نه چندان دور، تغییرات آن بسیار آهسته و بطئی بوده، اما از زمان صنعتی شدن، تغییرات سبک زندگی، به واسطه تغییرات تکنولوژیکی و ارتباطی روندی سریع تر به خود گرفته است. در دوره جدید، شهرها با محوریت جهانی شدن منشاء اولیه تحولات درسبک زندگی بوده است. زیرا شهرها به ویژه کلان شهرها مظهر و محل اصلی ظهور و خلق جلوه های اولیه جهانی شدن هستند. لذا جهانی شدن از طریق جلوه های شهرگرایی مدرن نمود عینی می یابد. شهرگرایی که سبک غالب زندگی در آن با مصرف گرایی، لذت گرایی، و ماشین گرایی معنا پیدا می کند.
امروزه روشن است که جهانی شدن به فراخور قابلیت عرضه و محتوا می تواند مخاطبان بی شماری را با خود همراه سازد و ازاین رو تأثیرات چشمگیری در سطوح خرد و کلان اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ایجاد کند. شبکه های ماهوار ه ای، سایتها و وبلا گ های اینترنتی و حتی گوشی های تلفن همراه، کالاهایی را با محتواهای گونا گون در کنار تبلیغات جذاب، عرضه می کنند و همگان به ویژه زنان را به دگرگونی ترغیب می کنند، زیرا جهانی شدن به منزله درهم تنیدگی و پیوند فزاینده جهان و سا کنان آن با یکدیگر در عرصه های مختلف است که تمام جنبه های زندگی انسانی را دربر گرفته و همشکلی و همرنگی را به دنبال داشته است.
مد، لباس، زبان، علایق زیبایی شناختی و ایدئولوژی هایی که با خرده فرهنگ شهری همراه است، ابزارهایی برای گسستن از سنت در ابعاد مختلف محسوب شده و امروزه تمایل به تأثیرپذیری و تأثیرگذاری در عرصه جهانی شدن شدت و ابعاد بیشتری یافته است - ذکایی، . - 25 : 1386 مطالعه سبک زند گی زنان می تواند عمق تغییرات اجتماعی حاصل از این پدیده را بهتر نشان دهد . چرا که زنان برای انتخاب سبک زندگی خود محدودیت هایی دارند که باعث می شود از امکانات ساختاری موجود در جامعه نتوانند به گونه کامل بهره ببرند بنابراین، مستند کردن اثر جهانی شدن بر سبک زندگی زنان می تواند عمق تغییرات را بهتر نشان دهد .
در واقع هرچه سبک زندگی زنان بیش تر حاوی فعالیت های مدرن باشد، گشودگی و تکثر ساختاری بیشتر در جامعه را نشان می دهد. لذا دانشمندان در رشته های مختلف اثرات جهانی شدن بر جوامع، گروها و افراد را بررسی کرده اند تا به نتایج آن در تغییر روندهای جهانی پی ببرند - رابرتس1، 2008 ،. - 1 به عنوان یک پدیده فراگیر اثرات فراوانی بر سبک زندگی زنان داشته که از جنبه های مختلف قابل بررسی می باشد. این امر به ویژه در شهرهای مختلف ایران و از جمله شهر تنکابن قابل تأمل می باشد. بنابراین محقق در این تحقیق به دنبال آن است که روند جهانی شدن و نقش آن را بر سبک زندگی زنان شهر تنکابن مورد بررسی قرار دهد. بنابراین سوال اساسی پژوهش حاضر این است که: جهانی شدن چه تأثیری بر سبک زندگی زنان شهر تنکابن داشته است؟
مبانی نظری
سبک زندگی نشان دهنده ی ارزش ها، هنجار ها، خواسته ها، تمایلات و ..... فرد است. در حال حاضر افراد هویت اجتماعی خود را از طریق سبک های زندگی خود نشان می دهند، پس سبک زندگی به نوعی هویت بخش است . سبک زندگی ، روش الگو مند مصرف، درک و ارزش گذاری محصولات فرهنگی و مادی است که بازی با معیارهای منزلت را در وضعیت های اجتماعی بی نام و نشان ممکن می سازد - چاوشیان ، 1381، . - 35 در مباحث جامعه شناسی سبکهای زندگی، الگویی برای کنش و متمایزکننده مردم از یکدیگر هستند. به کمک سبک زندگی است که ما میتوانیم آنچه را مردم انجام میدهند، چرایی آن و معنایی که برای آنها و دیگران دارد، را درک کنیم - محمدی، بی بک آبادی،. - 98 :1389
»به تعبیر گیدنز، "سبک زندگی" کردارهایی هستند که به جریان عادی زندگی روزمره تبدیل شدهاند، جریانی در لباس پوشیدن، غذا خوردن، شیوه های کنش و ... جلوه میکند. سبک زندگی را میتوان از طریق نوع گزینش آرایش، پوشش، رفتار و اعمال، انتخاب نوع گذران اوقات فراغت، چگونگی مدیریت بدن تشخیص داد - جوادی، :1389 . - 3زیمل در نظریه مصرف خود به مفهوم شهر و پی آمدهای مترتب بر شهرنشینی اشاره دارد وی معتقد است با آزاد شدن فرد از قید و بندهای زندگی سنتی فردیت بروز می یابد ولی فرد در معرض فشارهای ساختاری جدید است - فاضلی، . - 25 :1385 هر چند فرد در دنیای مدرن از نوعی آزادی برخوردار است و می تواند در میان انبوهی از موارد دست به انتخاب بزند ولی انتخاب های او محدود به قوانین ساختاری جامعه است و نمی تواند از محدوده قوانین خارج شود زیرا در این صورت فردی نا بهنجار شناخته می شود.
زیمل در مقاله مد - - 1904 به زمینه اندیشه های فرد مدرن که بر انتخاب های او بسیار تاثیر گذار بوده است توجه دارد وی در مقاله مد به انگیزه های درونی و عوامل فردی موثر بر شکل گیری الگوی مصرف می پردازد و دلایل تغییر مد را در مظاهر فرهنگ مدرن می داند - خادمیان، . - 66 :1387 زیمل سبک زندگی را تجسم تلاش انسان برای یافتن ارزش های بنیادین یا به تعبیری فردیت برتر خود در فرهنگ عینی اش و شناساندن آن به دیگران می داند، به عبارت دیگر انسان برای معنای مورد نظر خود شکل رفتاری را بر می گزیند، زیمل توان چنین گزینشی را سلیقه و این اشکال به هم مرتبط را سبک زندگی می نامد - مهدوی کنی، . - 205 : 1386 آنچه که در نظریه زیمل در مورد سبک زندگی اهمیت دارد و مورد توجه می باشد زمینه ها و ساختارهای اجتماعی هستند که بر روی انتخاب افرادتاثیر دارند بنابراین در بررسی سبک زندگی افراد یک جامعه باید به فضای اجتماعی زندگی فرد نیز توجه نمود.
بوردیو در کتاب خود در مورد سبک زندگی نوعی جامعه شناسی سلیقه ارائه می دهد و بر نقش زمینه و عوامل اجتماعی در شکل گیری ذائقه های زیبایی شناختی تا کید می کند. همچنین بوردیو به نقش هویت بخش سبک زندگی اشاره کرده و ابزاری برای تمایز اجتماعی می داند، زیرا افراد برا اساس نوع و حجم سرمایه فرهنگی و اقتصادی در موقعیت های متفاوت قرار می گیرد و در نتیجه سبک های زندگی مختلفی دارند. بوردیو در نظریه خود به این امر اشاره دارد که چگونه گروه های خاص به ویژه طبقات اقتصادی اجتماعی از میان سایر چیز ها انواع کالاهای مصرفی را به کار می گیرند تا روش مجزای زندگی خود را مشخص کنند - ربانی، . - 47 :1387 بوردیو نیز مانند سایر نظریه پردازان در زمینه سبک زندگی به نقش زمینه و سرمایه در شکل گیری سبک خاصی از زندگی اشاره دارد و
