بخشی از مقاله
چکیده
آموزش پیش دبستانی زیربنای اصلی آموزش های بعدی و بخش جدایی ناپذیر نظام آموزش و پرورش هر کشوری محسوب می شود . با نگاهی بر اهداف آموزش و پرورش، متولیان آموزش وپرورش بایستی از آموزش دوره ی پیش دبستانی به عنوان تقویت نظام یادگیری و پل مستحکم پیوند دهنده خانه و دبستان برای همیشه و برای همه کودکان این گروه سنی حمایت نمایند. آموزش و پرورش در دوره ی پیشدبستانی میتواند به متخصصان سنجش استعدادها و تواناییهای تحصیلی کودکان اجازه دهد که به موقع تواناییها و ناتواناییها ذهنی و میزان آمادگی کودکان برای ورود به نظام آموزش دبستانی ونیازمند آموزشهای جبرانی را شناسایی کرده وبا مداخلات موثر و به موقع ، از آسیب های بعدی ممانعت بعمل آورند.
به همین منظور در راستای توسعه کمی و کیفی آموزش پیش دبستانی در مناطق محروم کشور به ویژه با ضریب محرومیت 9، طرح جذب نوآموز پیش دبستانی در کلاس های چند پایه در سال تحصیلی 1393-94 برای اولین بار در 6127 کلاس چندپایه 23114 نوآموز پیش دبستانی در کلاس های چندپایه حضور یافتند. این رقم معادل 2 درصد کل نوآموزان جذب شده در این سال تحصیلی می باشد. این موضوع زمانی نمایان تر می شود که بدانیم تمامی این نوآموزان در محروم ترین نقاط کشور حضور دارند. ای ن پژوهش توصیفی پیمایشی و جامعه نمونه آماری نیز 49 نفر از مدرسان کلاس های چندپایه که به همایش کشوری مدرسان کلاسهای چندپایه که در مردادماه 1394 در نیشابور حضور داشتند تشکیل شده است. ابزار این پژوهش پرسشنامه محقق ساخته و از تحلیل توصیفی استفاده شده است. از مهمترین نتایج بدست آمده : 80 درصد موافق حضور نوآموزان در کلاس های چندپایه که منجر به افزایش مهارت روابط و تعاملات اجتماعی، کاهش استرس نوآموزان و آشنانی با فضای دبستان و در نهایت با انجام آموزش تلفیقی منجر به آموزش بهتر و کاهش مردودی در دوره ی رسمی آموزش و پرورش خواهد شد.
واژههای کلیدی:آموزش و پرورش، آموزش پیش دبستانی، کلاس چند پایه
مقدمه
آموزش پیش دبستانی جریان قانونمند و هدف داری از آموزش است که کودکان گروه های سنی 0 تا 72 ماهگی را براساس خصوصیات و سطح پیشرفتشان با فراهم نمودن محیطی سرشار از انگیزه پوشش می دهد. در این جریان پیشرفت جسمانی، شناختی، اجتماعی،عاطفی و اخلاقی کودکان به بهترین وجه در مسیر ارزش های فرهنگی جامعه هدایت میشود. دوره پیش دبستانی، مرحله ای است که رشد جسمانی و شناختی کودک بسیار سریع است. آموزش در این دوران بر روند رشد و پیشرفت کودک به ویژه در توسعه خزانه ی لغوی و ایجاد مفاهیم اساسی و قدرت بیان تأثیر بسیار دارد .
یافته های پژوهشی نیز موید این مطلب است که نوآموزانی دوره پیش دبستانی را گذارنیده اند نسبت به همسالان خود که این دوره را سپری ننموده اند و به طور مستقیم وارد دبستان شده اند موفق تر بوده اند و هزینه ها و خدمات بعدی مورد نیاز برای گروه آموزش ندیده از نظر افت تحصیلی و نیاز به کلاس های حمایتی و تقویتی برابر گروه آموزش دیده است - مفیدی: 1386؛ صافی، . - 1379بنیان های دانش، مهارت و نگرش از دوره ی پیش دبستانی شکل می گیرد واهمیت و ضرورت آنها برای خاص و عام پذیرفته شده اند.پس ضروری است که هر تحول و نوآوری آموزشی را ازسال های اولیه کودکی مورد توجه قرارداد و برنامه ریزی برای دوران کودکی و بعد ازآن را برپایه بنیان قوی بنا نهاد - بازرگان،. - 1386
همچنین حساسیت و تأثیر پذیری کودکان از محیط های آموزش ، دوام تاثیرات و یادگیری عمیق در این دوران ، پرورش توانایی های گوش دادن ، سخن گفتن ، مشاهده کردن ، اندازه گرفتن و ...پرورش فضائل دینی ، اخلاقی ، حس انسان دوستی و کمک به همنوع از هدفهای آموزش پیش دبستانی است که از ضروریات جامعه نیز محسوب می شوند ، پس لازم است که کودکان از همان ابتدا با آموزش های لازم در دوران کودکی و با جامعه و روابط اجتماعی بیرون از خانه آشنا شوند. به همین منظور ارتقاء کیفیت آموزش پیش دبستان از وضع موجود و رساندن آن به نرم استاندارد ها در این دوره ضروری است.
سیر تاریخی آموزش و پرورش دوره ی پیش دبستانی در ایران
به طورکلی منظور ازپیش دبستان دوره ی یک یا چند ساله ی قبل ازدبستان است که نوآموزان توانایی یادگیری همراه بافعالیت های بدنی و بازی پیدا می کنند .دربرخی کشورها و در مقطعی از زمان به لحاظ شرایط و قوانین این دوره از یک تا3سال متغیر بوده است. در کشورهایی مثل المان، انگلیس، فرانسه بلغارستان، یونان، دو سال قبل از آموزش رسمی به صورت اجباری تعریف شده است. در حال حاضر در ایران برمبنای مصوبه شورای عالی آموزش و پرورش ، سن تعریف شده برای دوره ی پیش دبستانی 4 تا 6 سال تمام است.
آموزش پیش دبستانی در ایران که اصطلاحات مختلفی از جمله مهدکودک ، آمادگی ،کودکستان ، آموزش قبل از دبستان و پیش دبستانی برای آن بکار رفته است، به 90 سال پیش باز می گردد .آموزش پیش دبستانی در ایران در سالهای دور به عهده ی مکتب خانه ها بود. شرط ورود به مکتب خانه فقط این بود که کودک ازعهده ی شستوشو و طهارت خود برآید، بنابراین معمولا طفل را از پنج، ششسالگی به مکتب می گذاشتند. در جدول زیر به اختصار سیر تاریخی و گام های تاثیر گذار بر آموزش و پرورش دوره ی پیش دبستانی به شرح زیر است. با توجه اینکه موضوع جذب نوآموزان در کلاس های چندپایه در سال تحصیلی 1393 -94 اجرا شده در این خصوص پیشینه ای وجود ندارد.
بیان مسئله:
تأثیرمثبت آموزش پیش از دبستان در رشد همه جانبه کودکان از یکسو و کاهش تبعات منفی روانی واقتصادی ناشی ازشکست تحصیلی آنان برای کودکان، خانوادهها و دولت ازسوی دیگر ، مسئولان سطوح بالای سیاست- گذاری و تصمیم گیری را به توجه ویژه در زمینه توسعه کمی وارتقای کیفی این دوره هدایت می کند. درسال 2007 ، OECD چنین استدلال کرد که همان گونه که با تلفیقی از انواع منابع می بایست مقتضیات مالی مورد نیاز برای آموزش کودکان در مراکز پیش دبستانی فراهم شود ، دولت نیز موظف است سرمایه قابل توجهی را برای افزایش کیفیت و خدمات قابل دسترس اختصاص دهد که این سرمایه گذاری باید در بخش زیرساخت اهداف بلند مدت و در جهت ارتقای کیفیت باشد.یکی ازاین خدمات قابل دسترس که جزو اهداف بلند مدت و زیر ساختی آموزشی کشورمی باشد ،توجه به کودکان 4 تا 6 سال ونگاه عمیق وهمه جانبه به دوره ی پیش دبستانی است - حج فروش ، مهدوی و طلائی،. - 1391
گزارش آماری و تحلیل وضع پوشش تحصیلی دوره پیش دبستانی کشور :
خدمات آموزشی و تربیتی دوره ی پیش دبستانی توسط نهادها و دستگاههای مختلفی از جمله وزارت ارشاد،سازمان، تبلیغات اسلامی، وزارت تعاون،کار و رفاه اجتماعی، شهرداری، مؤسسات قرآنی و بسیج ارائه می شود.به دلیل عدم هماهنگی های لازم، دسترسی به آمار و اطلاعات سایر حوزه ها وجود ندارد. هر چند گامی های مهمی از طرف دفتر آموزش پیش دبستانی برخی از نهادهای ارائه دهنده خدمات نیز تابع سیاست های کلان وزارت آموزش و پرورش نیستند. نرخ ناخالص پوشش دوره ی پیش دبستانی به شرح زیر می باشد:
سال تحصیلی 1385-86 درخشان ترین سال پوشش تحصیلی در سال های گذشته می باشد و بیانگر موفقیت سیاست های وزارت آموزش و پرورش در این سال هاست. آنچه که در جدول بالایی خیلی به چشم می آید کاهش شدید جذب نوآموزان در مناطق روستایی می باشد و این امر نیز در نتیجه غیر دولتی شدن مراکز پیش دبستانی که منجر به گرفتن شهریه های بالا بوده، می باشد.با توجه به بالا رفتن نرخ تورم در سال های اخیر و مشکلات مالی در خانواده ها به ویژه در مناطق روستایی نیاز مند حمایت جدی دولت در قالب بسته های حمایتی مالی برای تشویق خانواده ها برای حضور نوآموزان در مراکز پیش دبستانی ضروری به نظر می رسد.
موضوع جذب نوآموزان مناطق محروم با ضریب محرومیتی بالا که در سال تحصیلی 1393-94 با حمایت معنوی وزارت آموزش و پرورش آغاز گردید در کنار مشکلات خاص خود می تواند بارقه ای امیدی برای رسیدن به اهداف غایی در آموزش و پرورش پیش دبستانی باشد. نمودار مقایسه تعداد کل نوآموزان تحت پوشش آموزش های پیش دبستانی منسجم در 1385 تا 1392 روند کاهشی داشته است.نرخ ناخالص ثبت نام نوآموزان پیش دبستانی از 49,7در سال 1385 به 36,44 در سال 1392 رسیده است. به عبارتی در سال1392 نرخ ناخالص ثبت نام نوآموزان پیش دبستانی با کاهش 13,26 درصدی از 49,7درصد به 36,44 درصد رسیده است. نرخ ناخالص ثبت نام نوآموزان پیش دبستانی روستایی درسال1392 با17,9درصد کاهش به 19,8درصد کاهش یافته است. هرچند نرخ ناخالص ثبت نام نوآموزان پیش دبستانی در سال 93 با رشد تقریبا 13 درصد روبرو شده است. در حالی که همچنان نرخ ناخالص ثبت نام نوآموزان پیش
