بخشی از مقاله
چکیده
تایپوگرافی در طول سالهای متمادی عمر بشر، نشانی از هیجانها و خواستگاه و منزلگاه روح انسان را در بر داشته و با روح دوران خود آمیخته است. ارائه و طرح مساله این تحقیق در راستای قابلیتهای تصویری تایپوگرافی آثار رضا عابدینی و به ویژه تبیین قابلیتهای تصویری این آثار براساس مولفههای هنر معاصر میباشد. همچنین تاکید بر آثار این هنرمند با توجه به جنبههای زیباییشناسی وقابلیتهای تصویری تایپوگرافی، هم راستا با تفکرات هنر معاصر در مسیر خلق اثری خلاقانه در این حیطه، که کارکردی هنری داشته باشد مورد نظر نویسنده میباشد.روش تحقیق به روش توصیفی و تحلیل محتوا است و شیوه گردآوری اطلاعات مبتنی بر شیوه اسنادی و کتابخانه ای میباشد. سوال مورد بررسی در این تحقیق به این شرح میباشد: چگونه میتوان قابلیت های تصویری تایپوگرافی در آثار رضا عابدینی را بر اساس مولفه های هنر معاصر تبیین نمود؟
حیطه تایپوگرافی معاصر ایران در جهت بیان درونی، احساس فردی و بیان ابهام و خلق آثاری خلاقانه که دامنه تصویری و مرز خاصی را تعریف نکند، قرار گرفته است و فعالیتهای نو و جدیدی در حال شکلگیری است که میتواند ارتباط تنگاتنگی با تفکرات هنر نوین در عصر حاضر داشته باشد. تایپوگرافی در آثار رضا عابدینی مبتنی بر برخی مولفههای ساختاری هنر معاصر است و کیفیت بیانی مناسبی دارد و نیز با برخی از ویژگیهای زیباییشناسی معاصر هماهنگ هستند و بر این اساس میتوان آثار وی را در راستای توسعه کیفی هنر گرافیک معاصر به حساب آورد.نتایج حاصل از تحقیق نشان میدهد که رضا عابدینی در تایپوگرافی توانسته با استفاده از قوانین و مولفههای هنر معاصر ترکیبی ایرانی را در قالب فرم بیان کند.بنظر میرسد که فضاسازیهای او با مولفه های هنر معاصر و تفکرات پست مدرنیستی همخوانی دارد. اما در عین حال روح درون کارهای او ما را به سنن ایرانی اسلامی متصل میکند.
واژگان کلیدی: قابلیتهای تصویری، تایپوگرافی،هنر معاصر، رضاعابدینی
-1 مقدمه
تایپوگرافی یکی از جلوههای بارز و با قدمت هنر »گرافیک« است. واژه »تایپوگرافی« در گذشته معادل طراحی حروف و آن دسته از آثار نوشتاری میشد که با فرآیند چاپ و تکثیر به صورت تک رنگ حاصل و تقریباً در همین حدود خلاصه میشد. تایپوگرافی از شیوههایی بود که در سالهای آغازین قرن بیستم درکنار تمامی نوآفرینها، تجربهگریها و ابداعات هنرمندان حضور پیدا کرد و گام به گام درکنار موج جدید تحولات در طول این قرن تکامل پیدا کرد. تایپوگرافی در بیشتر گرایشها و سبکهای هنری قرن بیستم به کار گرفته شد و کاربردهای گوناگون و متنوعی را در حوزههای مختلف هنری و تبلیغاتی به خود اختصاص داد. در دهههای اخیر هنرمندان گرافیک سعی در تقویت ویژگی بصری حروف و نزدیک کردن نوشتار به وجه تصویری، چه به صورت مفهومی که مخاطب بتواند بار معنایی آن را به راحتی درک کند و یا به صورت تصویر انتزاعی که بتواند نظر مخاطب به وسیله فرم، رنگ و ... جلب کند. این نوع نگارش در قلمرو »تایپوگرافی« در اندک زمانی، حوزه محدود »تایپوگرافی« سنتی را در هنر گرافیک، به ویژه درمغرب زمین، گسترش غیرقابل تصویری را به خود اختصاص داد. با این حرکت وجهش سریع »تایپوگرافی« به قلمرویی مستقل و دارای تعریف، اصول و حتی تاریخچهای نوین دست یافت.
-2 تحولات تایپوگرافی در جهان
2-1 مفهوم تایپوگرافی و ماهیت آن
همزمان با اختراع صنعت چاپ، یعنی همزمان با ساخت حروف به صورت جداگانه، واژه »تایپ«1 به کار گرفته شد. کار با این حروف از قبل آماده شده و یک شکل را »تایپوگرافی«2 نامیدند. تایپوگرافی در ابتداییترین تعریف خود، همان پرداخت حروف و سازماندهی نوشته است. - دانسی،. - 106:1378 آنچه که در طراحی حروف امروز در مبحث زیباییشناسی مهم است. شمایل کاراکتر حروف است که باید از نظر بصری حامل پیام مفهوم اصلی باشد. یعنی هر کسی با هر زبانی درک کند که این حروف در کنار هم حامل پیام چه مفهومی هستند، خشک و جدی، شوخ و طناز، آموزشی و علمی، پیرو مد روز یا سنتگرا و کلاسیک. تایپوگرافی سعی در تقویت ویژگی بصری حروف و نزدیک کردن نوشتار به وجه تصویری مفهوم مورد نظر دارد - حقیقی . - 21 :1383
2-2 شروع تایپوگرافی نوین در جهان:
اروپا طی سالهای 1910 تا 1920 تحت تاثیر جنگ جهانی اول و سیاست آشوبزده آن دوران، بسیار متشنج بود. شالوده هنر مدرن که بر اساس نوجویی پایهگذاری شده بود، نگاهی تازه به لغات و طریقه استفاده از حروف الفبا را برای ساختن مفاهیم تصویری معرفی کرد. - هولیس، . - 52:1381 استفاده از نوشتار به عنوان یک راه و ابداع هنری جدید، ابتدا در نقاشی کوبیسم3 وارد شد. کوبیسم در کنار شکست سطوح و تغییر زاویه دید، در نقاشی، از عبارات مقطع با معنی یا بدون معنا استفاده کرد. به عبارتی کوبیسم سرآغازی بر این تحولات است. - افضل طوسی، . - 156:1388 پس از آن به نوشتار در جنبش فوتوریسم4 اشاره میکنیم. مارینتی فکر فوتوریستها را درباره موقعیت تایپوگرافی و طراحی گرافیک به وضوح بیان کرده است. در آرایش صفحه وجود سه یا چهار رنگ و بیست نوع حروف - ایتالیک برای تاثیری بیدرنگ، حروف درشت برای اصوات و آواهای شدید - قدرت بیان کلمات را دو برابر میکرد. کلمات مستقل و متغیر و اژدر مانند نمایانگر شتاب ستارهها، ابرها، هواپیماها، قطارها، امواج انفجارها، مولکولها و اتمها بود. بدین ترتیب حروفنگاری نقاشی گونه جدیدی به نام واژگان در رهایی از صفحات چاپی متولد شد.
پس از فوتوریست، دادائیست5 وارد عرصه هنر مدرن گردید. دادائیستها که نسبت به جنگ و عواقب آن مایوس و دلسرد بودند، همانند فتوریستها از عبارات تصویری هرج و مرجطلبانه تایپوگرافی در آثار خود استفاده میکردند. تکرار کلمه که مثال آشکار آن خود کلمه دادا - DADA - است و کاربرد حروف به تنهایی و بدون تصویر، ساختار پوستر آن دوران را شکل میدهد. - رضایی نبرد، . - 48 :1389 هنرمندان روسی بعد از انقلاب در سال 1918، کوشیدند که با آثار خود انقلاب را نشان دهند و جنبش کنستراکتیویسم6 را بوجود آوردند. استفاده از تاثیرات مثبت و منفی اشکال و نوارهای باریک در کنار استفاده از تکه های کلمات شکسته از خصوصیت آثار آنها بود. - همان: . - 51در سبک اکسپرسیونیسم7 حروف و نوشتار به شکل آبشار و به صورتی رسا و غیرمنتظره در صفحه پخش میگردید، بدون اینکه اعتنایی به اصول حروفچینی بر روی خط افقی نماید. این سبک چندان وظیفهای در قبال طراحی حروف کاربردی نداشت. - همان: . - 52
