بخشی از مقاله
چکیده
با گذر از کشاورزی سنتی به مرحله نوین و همچنین با افزایش سهم محصولات کشاورزی عرضه شده به بازار مصرف از کل محصولات تولیدی کشور و با فاصله گرفتن مراکز مصرف از نواحی تولید، موضوع بازاریابی محصولات کشاورزی اهمیت فزاینده ای یافته است .با توجه به اهمیت اقتصادی و اجتماعی انگور و محصول فراوری شده ان کشمش در اقتصاد ملی و با توجه به پناسیل محصول کشمش برای رقابت در بازار جهانی در این پژوهش که ازلحاظ هدف یک تحقیق کاربردی و از نظر روش گرداوری داده ها از نوع مروری پیمایشی می باشد به بررسی عوامل موثر بر حاشیه بازار ،ضریب هزینه بازاریابی و کارایی و عملکرد بازاریابی پرداخته شده است .واضح است که پس از تولید هر محصول مهمترین مساله رساندن ان به بهترین شیوه به دست مصرف کننده است و این بر عهده یک سیستم بازاریابی کارا و منسجم میباشد و تولید کنندگان در زمینه فروش محصول تولیدی خود با مشکلاتی همراه هستند که دلایل عمده این مشکلات را می توان در نارسایی نظام بازاریابی و بازار رسانی جستجو کرد .چنانچه اقداماتی به عمل اید تا انجام کلیه خدمات بازاریابی توسط تولید کندگان از طریق تشکیل تعاونی های بازاریابی صورت گیرد قطعا در کاهش هزینه های بازاریابی و افزایش کارایی موثر خواهد بود.
مقدمه
در سالهای گذشته کشت انگور در ایران در حال افزایش بوده به طوریکه امار نشان می دهد سطح زیر کشت انگور از 227هزار هکتار در سال 1371با نرخ رشدی معادل 1/8درصد به 273هزار هکتار در سال 182افزاش یافته و تولید انگور و نیز به ترتیب از 1508و94هزار تن در سال 1371به 2525و170هزار تن در سال 1382 رسیده که نرخ رشدی معادل 6/1و7/4داشته است .در حالی که بستر لازم برای بازار رسانی مناسب و متناسب باافزایش تولید این محصولات فراهم نگردد و بازنگری اساسی و منطقی انجام نپذیرد هم در سطح تولید کننده و هم در سطح ملی مشکلاتی را به همراه خواهد داشت - اشرفی و همکاران - 1384حمایت های بازاریابی تنها یافتن بازار برای تولید کننده نیست ،بلکه از مهم ترین بخش های این سیاست ،ایجاد و اصلاح زیر ساخت های بازار است .این زیر ساخت ها شامل جاده ها ،وسایل حمل ونقل ،صنایع تبدیلی و تکمیل و موارد از این دست است .به طوری که می توان جهت تشویق تولید کنندگان و توانمند سازی ان ها برای حضور در بازارهای جهانی ،حتی جشنواره های بازاریابی برگزار کرد - محمود عامری و همکاران - طی سالهای اخیر مطالعات متعددی در زمینه بازاریابی محصولات کشاورزی صورت گرفته است در این راستا،اشرفی و همکاران - 1384 - به بررسی حاشیه بازاریابی انگور و کشمش در ایران پرداختند .برای دستیابی به این هدف در این تحقیق از داده های سری زمانی سالهای 1360-1380و جهت شناسایی مسیرهای بازار رسانی دو محصول از اطلاعات پیمایشی استان خراسان استفاده شده است ،که طی دوره مورد مطالعه متوسط حاشیه خرده فروشی دو محصول از حاشیه عمده فروشی انها بیشتر بوده و متوسط ضریب هزینه بازاریابی انگور و کشمش بترتیب 49/7و25/59درصد براورد شد .بررسی عوامل موثر بر حاشیه بازاریابی با استفاده از توابع اضافه بهاءو هزینه بازار یابی کشمش حاکی از تاثیر عواملی همچون میزان صادرات ،میزان تولید محصول ،قیمت خرده فروشی و عمده فروشی بوده است .افزون بر این ،مهمترین عوامل موثر بر حاشیه های بازاریابی انگور،شاخص هزینه های حمل ونقل ،میزان تولید انگور ،قیمت خرده فروشی و قیمت عمده فروشی شناخته شد.
مهرنوش میرزایی و همکاران - 1392 - به بررسی بازار انگور و کشمش در استان قزوین پرداختند .استان قزوین با حدود 35494هکتار باغ انگورو تولید سالیانه 348000هزار تن از این محصول در رتبه دوم کشور قرار دارد ،با این وجود بازار محصولات انگور استان دستخوش نوسانات قیمتی و درامدی بوده است .با بررسی عوامل موثر بر کاهش هزینه های بازا رسانی ،انتخاب مسیر مناسب بازار رسانی و برسی مشکلات تولید کنندگان و راهکارهایی جهت بهبود مکانیسم بازار ،کاهش ریسک های قیمت و درامدی و بیان ابزارهای لازم در جهت کنترل ریسک ناشی از افزایش عرضه ،کاهش قیمت و کاهش درامدباغداران تحقیقات خود را به روش پیمایشی و در سطوح مختلف کانال های بازار رسانی انجام دادندو نتایج نشان داد که انگور کاران استان قزوین سود کم از عملیات بازار رسانی محصول به دست می اورند و خدمات بازار رسانی بهینه عمل نکرده و کارامد نیستند و همچنین نتایج نشان داد که بهترین سیر بازار رسانی انگور و کشمش مسیری است که تعاون روستایی و تشکل های تولیدی در ان ورود پیدا کرده اند. محمد عامری -مهدی اکبری -معصومه شاکرگزار طی تحقیقی با عنوان بررسی عوامل موثر در موفقیت بازار یابی محصولات کشاورزی ایران با استفاده از روش مشاهده و مصاحبه با سی کشوراز منطقه قلعه قاضی در استان هرمزگان که کاملا تصادفی انتخاب شده بود به این نتایج رسیدند که عوا مل های موثر در موفقیت محصولات کشاورزی در ایران وجود امکانات زیر ساختی - سردخانه،کارخانه فراوری ،بسته بندی و... - ،اعتبار و سرمایه مالی کشاورزان و دانش و اطلاعات کشاورزان از وضعیت بازار محصولات کشاورزی می باشد.همچنین با ایجاد و تقویت بازارهای جدید و بورس کالای کشاورزی و ایجاد شرکت های تعاونی های روستایی می توان بازاریابی محصولات کشاورزی را بهبود و اصلاح نمود.
ترکمانی - 1387 - با استفاده از روش نمونه گیری طبقه بندی شده اقدام به جمع اور اطلاعات نموده و ابتدا از طریق تابع متعالی توابع توید مناطق مورد مطالعه را براورد کرده است .وی کارایی فنی زعفران کاران را با استفاده از تابع مرزی تصادفی متعالی مورد بررسی قرار داده و در ادامه حاشیه بازاریابی را نیز از روش ساده تفاضل قیمت خرده فروشی و قیمت سر مزرعه بدست اورده است ،در نهایت مسیر بازاریابی زعفران رسم شده و نتایج نشان داده است که استفاده برخی از نهاده های تولید در کشت زعفران در حد بهینه نیست. مارتن و جاگادیش - 2006 - در مطالعه ای تحت عنوان مسائل بازاریابی کشاورزی و زنجیره عرضه فعالیتهای کشاورزی در اقتصادهای در حال توسعه ،مطالعه موردی تولید محصولات تازه در پاپوا - گینه نو - با مدل زنجیره عرضه به بررسی دامنه بازاریابی و کارایی سیستم بازاریابی پرداخته اند .نتایج پویایی سیستم بازاریابی را تایید نمود ه که خود به مفهوم توسعه بازار گینه نو در شرایط فعلی و خدمات بازاریابی توسط بخش عمومی است.همچنین،نتایج نشان داد که ضعف زیر ساخت ها باعث محدودیت خدمات و افزایش هزینه های مربوطه می شود - مهرنوش میرزایی و همکاران - 1384گلیسپی و همکاران - - 2004در مطالعه ای به بررسی بازاریابی گوشت پرداختند .ان ها نشان دادند که افزون بر روش حراج متعارف بازاریابی گله گاو،روش های بازاریابی نا متعارفی نظیر فروش به وسیله ای پیمان غیر رسمی و حراج تلویزیونی مورد استاده قرار میگیرد .نتایج مطالع ی انها همچنین نشان داد که در انجام بازاریابی تولیدات دامی ،39درصد از روش های نامتعارف استفاده کرده اند. - رادی پور و بریم نژاد - ریچارد و همکارانش - 1996 - اقدام به تخمین حاشیه بازاریابی فراورده لیمو در چهار منطقه شمال،جنوب،شرق و غربنموده اند.نتایج حاصله نشان داد که نرخ دستمزد و بسته بندی مواد غذایی،هزینه های حمل و نقل محصول به بازار ،کشش های عرضه و تقاضاو برخی متغیرها مجازی مهمترین عوامل موثر بر حاشیه بازاریابی هستند. - حسینی و اهو قلندری -
بازاریابی
به عقیده هوکلز - kohls1961 - بازاریابی محصولات کشاورزی عبارت است از انجام کلیه عملیات و خدمات بازرگانی بر روی محصول از محل تولید تا رسیدن به دست مصرف کننده او عملیات بازار یابی را به صورت زیر تقسیم بندی میکند -1مبادله ای شامل خرید - جمع اور و فروش - -2عملیا ت فیزیکی شامل انبار داری ،حمل ونقل و تبدیل -3عملیات تسهیل کننده شامل استاندارد کردن محصول ،تامین اعتبار،تبلیغات و کاهش ریسک - مریم اردستانی وسعیده موذنی - 1390 به عبارتی بازار یابی تلاش اگاهانه است برای تخصیص بهینه منابع و ایجاد نوعی تخصص در بازار .سازمان ها باید بازار هدف خود را بیابند تا بتوانند نیازهای ان را بهترشناسایی کرده ،محصولات و خدمات مناسب انها را بهینه و تامین کنند .اساس حرکت بازاریابی جلوگیری ا ز هدر رفتن منابع و امکانات گوناگون می باشد .بازاریابی یعنی بخش بندی یا تنظیم بازار ها و تعیین محصولات ،برای مناسب ترین بازار ها - مهد ی پور و همکاران -1384رادی پور و بریم نژاد - 1391
