بخشی از مقاله
چکیده
فرایند اسلامی شدن دانشگاهها از محوریترین مسائل کلان پیشرفت کشور محسوب شده بطوریکه در صدر مطالبات مقام معظم رهبری قرار گرفته و تبعات کمکاری در این زمینه، تا حد »عقب ماندگی شدید ملت، دیدن خسارت، سلب شدن افتخار انجام کار« دانسته شده است. تحقق دانشگاه اسلامی کارآمد؛ علاوه بر نیاز به وجه همت قرار دادن گامهای مطرح در سند دانشگاه اسلامی، به نظریهها، پارادایمها و رویکردهای ارزشآفرین چندبعدی با قابلیت پیادهسازی همگام با عملکردهای مبتنی بر مدیریت جهادی نیازمند است.
در این مقاله ایده جدید »توسعه حکیمانه سرمایههای معنوی« بهعنوان گفتمان قابل عرضه جمهوری اسلامی ایران در مناسبت-های جهانی پیشنهاد گردیدهاست. تبیین مزیت نسبی فراتر بودن پهنه رویکردی و گستره شمولیت این گفتمان، ارزیابی زندگی تحصیلی کنونی دانشجویان، جمعبندی تعاریف ارائه شده در مورد شاخصهای دانشگاه اسلامی و ارائه راهبرد لازم برای تجمیع نگرشهای پراکنده علیالخصوص مابین مراکز صفی با ستادی، استخراج موانع دستیابی و چگونگی تبدیل چالشها به فرصتها، تنظیم اولویتهای کاری در روند اسلامی شدن دانشگاهها- در قالب مدلهای سازمانی- از دیگر موضوعات این مقاله است. همچنین اجراء در صف راهبردهای مطرح در سند دانشگاه اسلامی تدابیر متمرکز ستادی را میطلبد که در این مقاله تلاش گردیده به برخی عوامل توانمندساز آن اشاره گردد.
.1 مقدمه
تاثیرپذیری ذاتی شاکلهی بافت فکری دانشجویان از رویکردهای متخذه در فرایندهای آموزشی و در نتیجه ظهور و بروز نحلههای فکری التقاطی، برابر دانستن علوم حسی با الهی، توجیهپروری، استیلای شخصیت تعریف کرده دلبخواهی در فضای مجازی بر هویت واقعی؛ آسیبهای دامنهداری به ساحت فکر، اندیشه، باور، اعتقادات و اراده ها وارد ساخته است.
پر شدن ذائقه و ذهنیتها با مراکز قدرت چندگانه و درنتیجه تامین نیازهای مالی، روانی و اعتبار اجتماعی از نهادهای متفاوت از یک سو؛ مهاجرت فیزیکی یا مجازی1 مستعدان سرخورده - خواه بسوی فرای مرزها و خواه بسوی سرزندگی غیرآکادمیک - ؛ "در حاشیه واقع شدن" معیارهای ارزشی چون عملکردهای آموزشی و ارزشیابیهای علمی؛ ناتوانی در مدیریت تعارضهای سازمانی؛ "مبادله تجاری پایاننامهها و مقالات" ، " قدعلم کردن دانشجوسالاری غیرعلمی" و چالش اساتید ارزشی دانشگاه با چنین عوامل لکهزا و سازگاری لاجرم با شرائط حاصله و در نهایت زوال اعتبار تحصیلات و مدارک دانشگاهی؛ اوضاع ناشایستی را دامن زده است.
در چنین فضائی ضرورت وجود و نقش اثرگذار نیروها و منابع انسانی متعهد در چارچوب یک دستگاه نظاممند شایستهسالار بیش از پیش جلوهگر میشود و دستیابی به مطلوب مورد انتظار در فضای اقتدار و ثبات و امنیت کنونی کشور؛ میتواند در قالب حصول به سطح تراز"دانشگاه اسلامی کارآمد" به منصهی ظهور برسد. در سنوات اخیر، مدیریتهای دانشگاهی چالش برانگیزترین موضوع بحثهای کلان مملکتی بوده چرا که حل معضلات اصلی کشور از رهگذر تحقق آرمانهای انقلاب و آنهم توسط نهاد "دانشگاه اسلامی" در سرلوحه اولویتهای اول نظام جمهوری اسلامی قرار داشته است.
نظر به اهمیت بالای موضوع، تاکنون تلاشهای گستردهای در این عرصه معمول گردیده و علاوه بر اندیشمندان و محققان؛ تشکلهای خودجوش متعدد در فضاهای مختلف کاری و رسانهای، دستیابی به آن را وجه همت خود ساختهاند. اما آنچه که دراینجا میتوان ذکر کرد آناستکه تکوین دانشگاه اسلامی، با لحاظ تعابیر فوق و با تاکید بر کارویژه سازمانی آن- شکلدهی به جامعهی دینی و پاسخ به نیازهای آن- ، مستلزم اقتضائاتی بیش از آنچه تاکنون بعمل آمده یا در مراجع و نهادهای رسمی چون سند دانشگاه اسلامی مصوب آمده؛ میباشد.
به عبارت دیگر سیاستهای متخذه در حوزه اسلامیسازی دانشگاه، نه تنها تاکنون مراحل اولیه خود را طی نموده بلکه حتی در همین مراحل ابتدایی نیز ناکافی و جزیرهای و سلیقهای به نظر میآید؛ اما این مسئله را نباید دستاویزی برای کوتاهی در اجرای مصوبات راهبردی و یا تعلل در ادامه کار قرار داد
عدم اجماع در اولویتبندیها و پراکندگی آرا، برجسته شدن مواردخاص مانند تفکیک جنسیتی و سایر موارد الزامآور، مغفول ماندن از عوامل تاثیرگذار ، نقصان کار در فرآیندهای اجرائی و بر زمین ماندن موارد اثربخش پایدار و در حاشیه گذاشتن اولویتهای مهمتر از سوی مدیران اجرائی "؛
از نقاط ضعف نتایج تلاشهای بعمل آمده است که مع الاسف، چنین سطحی کاریها در فضاهای رسانهای برجستهسازی شده و به انحاء مختلف بدان دامن زده میشود. پرواضح است تداوم وضع موجود باعث دامنهدار شدن آفات و گسترش آسیبهای مطرح خواهد گردید. در حال حاضر علیرغم اتخاذ تدابیر گسترده و برگزاری نشستهای متعدد، این عرصه با موانع و چالشهای ریشهای مزمن مواجه هست. از طرفی چون در میانههای راه، خیزهای عظیمی برداشته شده میتوان امیدوارانه و توانمندانه طی مسیر نمود و نباید با کلانانگاریِ موضوع از رسیدن به مقصود باز ماند.
از دیگر سو ماهیت انعطافپذیری فرایندهای آموزشی و قابلیت الگوپذیری آن با رویکردهای متخذه این امکان را فراهم میکند که صرفا با هدفمندسازی برنامههای کاری روزانه، فرایندهای آموزشی و پژوهشی را تحت تاثیر قرار داد. به دیگرسخن سنخیت طراحی برنامهریزیهای آموزشی، دارای تابعیتپذیری مطلق متناسب با نیازها و مقتضیات مطرح در ویژگیهای مطرح دانشگاه اسلامی کارآمد است.
" طرحهای نوآورانه تاثیرگذار در حوزه عملیات کاری روزانه میتواند به گونهای سازماندهی و مدیریت گردد که با کمترین چالش و بیشترین انطباق با ملزومات به مراحل اجرای فرایندهای جاری مراکز آموزش عالی کشور راه پیدا کند" و این موضوعی است که تاکنون به آن اهمیت داده نشده است و علت تدوین مقاله حاضر مبتنی بر چنین ایدهی کاربردمحور است.
از نظر روششناختی ، فرایند طراحی این مقاله ، مطالعات عمیق و گسترده توصیفی2جهت تدوین محتوای کاربردی موثرجهت اجرا سر میزِ کاری مسئولین و مدیران است و بر مبنای تجزیه و تحلیل تجارب و دیدگاههای مطرح طی مقالات، مصاحبه ها یا تعاملات متعدد صورت پذیرفته است.
تاکنون عمده موارد ارائه شده بیشتر جنبه ستادی، مصاحبههای نشریهای، نقدهای موردی و یا ارائه مقالاتی که بیشتر نگاه نظری یا حکمی- فلسفی داشته و کمتر بصورت مقاله عملیاتی در آمده و بررسی چندبعدی و ذووجهین بودن موضوع بصورت منسجم با محوریت انگیزشزائی جهت اقدام مدیریتی تاکنون صورت نپذیرفته است. با عنایت به اهمیت دسترسپذیری به محتوای یکپارچه به نحوی که هم از بعد نظری اثرگذاری لازم در نوع نگرش مخاطب داشته باشد و هم از بعد عملی بتواند در میزکاری مسئول بعنوان سرمشق برنامه کاریاش استفاده کند، در تدوین مقاله حاضر تلاش گردیده خلاء موجود به نحو شایسته پر شود.
2 .مهاجرت تابع قانون جاذبههای مقصد و دافعههای مبدأ است. اگر این دو نیروی جاذبه و دافعه همزمان صورت بگیرد فرد اگر بتواند، فیزیکی مهاجرت می کند و اگر نتواند، مهاجرت مجازی پیشه میکند. گاهی در حوزه فرهنگ، با آدمهایی مواجه می شویم که احساس میکنیم اینها متعلق به این جامعه نیستند، اینها مهاجرت مجازی کردهاند، نهادهایی که این افراد با آن ها ارتباط دارند و آدمهایی که با آنها ارتباط دارند، در سرزمینهای دیگر هستند
