بخشی از مقاله
چکیده
توریسم به عنوان یکی از پرسودترین و پایدارترین بخش های اقتصادی در جهان امروز مطرح است و دولتها و شهرها سعی می کنند تا با برنامه ریزی های صحیح بتوانند در ارتقاء این بخش اقتصادی عمل کنند. در این بین یکی از مهمترین اصولی که در این نوع برنامه ریزی باید دیده شود بخش بندی بازار توریسم و مخصوصا بخش بندی گردشگران است. با توجه به اهمیت مسئله در این مقاله نیز سعی شده است بازدید کنندگان مسجد کبود تبریز از نظر سنی، جنسی، درآمدی، تحصیلات و... طبقه بندی شوند.
برای انجام این تحقیق که نوعی تحقیق پیمایشی است پرسشنامه به عنوان ابزار گردآوری داده ها مورد استفاده قرار گرفت که به صورت تصادفی در نمونه 55 نفری از افراد بازدید کننده از مسجد مذکور توزیع شد. روش تحلیل داده ها نیز ،روش های آماری توصیفی و تحلیلی مثل فراوانی، درصد و همبستگی لانداست. نتایج بیانگر جوان بودن عمده بازدیدکنندگان، سطح بالای تحصیلات غالب آنان، داشتن انگیزه هایی چون تفریح و بازدید از جاذبه های تاریخی است.
همچنین یافته ها حاکی از آن است که بیشتر توریستها اطلاعات خود را مستقیما از مردم شهر دریافت می کنند علاوه بر این بیشتر افراد در قالبی بدون سازماندهی و بدون حضور در آژانس ها و تورهای گردشگری سفر می کنند.این دو مورد بیانگر آن است که این آژانس ها هنوز نتوانسته اند به جایگاه مناسبی در توریسم کشور دست یابند.
مقدمه و طرح مساله
توریسم پدیده ای پیچیده است. صنعتی با ارزآوری بالا، متعادل کننده توسعه اقتصادی در سطح مناطق و برقرار کننده توزیع عادلانه درآمد و همچنین برخوردار از نقش اساسی در ایجاد مشاغل و منابع تکمیلی مستقیم و ثانوی درآمد.
اگر به صورتی جامع به این پدیده نگریسته شود می تواند رشد و پایداری در زمینه های اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی را برای کشورهابه ارمغان آورد.
از این روست که رقابتی شدید بین کشورها و حتی بین مناطق مختلف برخی کشورها برای بدست آوردن سهمی مناسب در بازار گردشگری وجود دارد.موفقیت در این رقابت هنگامی بدست میآید که هر کشور یا مناطق یک کشور بتوانند برنامهریزی های مناسبی جهت موفقیت در بازاریابی گردشگری - چه داخلی و چه خارجی - داشته باشند.
یکی از مراحل بسیار مهم و حساس در فرآیند برنامه ریزی بازاریابی صنعت گردشگری، مرحله بخش بندی - تقسیم بندی - بازارهای گردشگری است که در سالهای اخیر، به دلیل اهمیت و ضرورت آن مطالعات و تحقیقات بسیار فراوانی را به خود اختصاص داده است. بخش بندی بازار، یعنی گردشگران بالقوه و بالفعل، بر اساس یک معیار خاص، به بخشهای مختلف قابل شناسایی و تفکیک پذیر تقسیم می شوند
تقسیم بندی بازار در برنامه ریزی بازاریابی صنعت گردشگری، فرآیندی کلیدی و بسیار مهم تلقی می شود. سازمان ها و شرکت های گردشگری با بخش بندی بازار های گردشگری می توانند به اهداف بازاریابی خود برسند که مهمترین آنها عبارتند از : ایجاد زمینه و فرصتهای جدید در توسعه بازارهای بالقوه و بالفعل؛ توسعه کمی و کیفی محصولات؛ دسترسی به داده های قابل اندازه گیری در بازاریابی؛ عرضه محصولات گردشگری جدید که با تمایلات مصرف کنندگان همخوانی و مناسبت داشته باشند؛ شناسایی بازارهای در حال ظهور؛ شناخت بیشتر و بهتر مصرفکنندگان در راستای کم و کیف محصولات عرضه شده که در نهایت در ارزیابی و توسعه فرآیند بازاریابی صنعت گردشگری نقش موثری ایفا می نماید
کشور ایران جزو 10 کشور اول دنیا از نظر جاذبههای گردشگری و جزو 5 کشور اول دنیا از لحاظ تنوع گردشگری است. از این رو اهمیت دارد از قابلیت-های خود در توسعه گردشگری استفاده کند
با این حال در ایران این صنعت هنوز جایگاه واقعی خود را نیافته و درآمد ارزی ناشی از این منبع بالقوه بسیار ناچیز است.یکی از مناطق عمده ی گردشگر پذیر ایران، استان آذربایجان شرقی به مرکزیت کلانشهر تبریز است..یکی از جاذبه های مهم گردشگری شهر تبریز، مسجد کبود می باشد، که سالانه پذیرای شمار قابل توجهی از گردشگران داخلی و خارجی است. با توجه به اهمیت بخش بندی بازار در صنعت گردشگری، در این تحقیق سعی شده، به بخش بندی بازار گردشگران داخلی مسجد کبود تبریز پرداخته شود.
سوالات تحقیق
-1 هدف اکثریت بازدیدکنندگان مسجد کبود از انتخاب شهر تبریز به عنوان مقصد گردشگری چیست؟
-2 گروه بندی - سنی، جنسی، شغلی، درآمدی، تحصیلات - مراجعه کنندگان به مسجد کبود چگونه است؟
-3 کدامیک از روش های اطلاع رسانی در آگاهی یافتن از جاذبه های شهری موثر تر بوده است؟
-4 بین ویژگی های فردی گردشگران و هدف از مراجعه به شهر تبریز چه رابطه ای وجود دارد؟
مبانی نظری توریسم
واژه توریسم - گردشگری - نخستین بار در سال 1811 در مجلهای انگلیسی به نام اسپورتینگ مگزین - مجله ورزشی - آمد. در آن زمان این لغت به معنای مسافرت به منظور تماشای آثار تاریخی و بازدید از مناظر طبیعی برای کسب لذت به کار می رفت
توریسم سفری است که با اهداف مختلف تفریحی، گذران اوقات فراغت،خانوادگی ، کسب و کار و... صورت می گیرد. هر چند توریسم معمولا با سفر بین مرزی شناخته می شود اما ممکن است به مسافرت از یک مکان به مکان دیگر در داخل یک کشور هم اطلاق شود.همچنین این سازمان توریست را فردی می داند که » در حال سفر و اقامت در مکانهایی بیرون از محیط معمول خود که مدت آن بیشتر از یک سال نیست باشد و سفر او با اهدافی چون تفریح، اوقات فراغت، کسب و کار و امثالهم انجام می پذیرد.
در سال 1994 سازمان ملل به سه نوع گردشگری اشاره نموده است: - 1گردشگری داخلی شامل شهروندان یک کشور خاص که فقط در داخل همان کشور مسافرت می کنند.-2گردشگری وارد شونده: شامل سفر غیرساکنان به یک کشور خاص.-3گردشگری خارج شونده شامل ساکنانی که به یک کشور دیگر سفر میکنند
از دیدگاه بازاریابی و بازاریابان،گردشگری به مجموعه فعالیتی گفته میشود که در جریان مسافرت یک گردشگر اتفاق می افتد. این فرایند شامل هر فعالیتی که در جریان مسافرت یک گردشگر اتفاق می افتد میشود.
بخش بندی بازار
از آنجا که هر مشتری خواسته ها و نیازهای منحصر به فردی دارد، از این رو، هر مشتری بالقوه به صورت یک بازار جداگانه محسوب میشود. بنابراین کمال مطلوب این است که هر فروشنده برای هر مشتری یک برنامه بازاریابی مشخص و جداگانه در نظر گیرد
بازاریابی عبارت است از همه فعالیتهای ارزیابی بازار و نیازهای مشتریان آن بازار، همراه با ارزیابی خدمات، امکانات، هزینه های حصول به هدف و تسهیلاتی که رضایت مشتریان را دربردارد
در بازاریابی باید به بخش بندی بازار مورد نظر پرداخت. تقسیم بازار پاسخی به نیازهای گوناگون مشتریان و استفاده بهینه از منابع شرکت هاست
اسمیت - - 1956مفهوم بخش بندی بازار را به عنوان یک استراتژی معرفی می کند.از نظر وی»بخش بندی بازار« شامل تقسیم یک بازار نامتجانس - که با گوناگونی انواع تقاضا شناخته می شود -
