بخشی از مقاله
چکیده
بافتهای تاریخی و فرهنگی شهرها آثار گرانبهایی از فرهنگ ، دانش معماری و شهرسازی بومی اند و به عنوان جزئی از هویت اجتماعی هر قوم و کشوری تلقی میشوند.این بافتها در شهرها ، ظرافت و زیبایی و نیز روح خلاق مردمی را به نمایش می گذاردکه طی سالیان دراز آنها را بر طبق سنن، فرهنگ و نوع معیشت خود به وجود آوردهاند . جاذبه های فرهنگی کشورها از مهمترین عوامل جذب جهانگرد ان در جهان می باشند.
گردشگری فرهنگی مایل به آشنایی با فرهنگ مناطق مختلف ، خواهان کاوش در چشم اندازهای فرهنگی جوامع انسانی و درک آنها است در این نوع گردشگری به جذابیتهای فرهنگی توجه می شود بافت تاریخی را می توان هسته اولیه شهر دانست. این بخش محدودهای بافت تاریخی را در بر میگیرد که ساختار و قسمت عمدهی اجزا و عناصر تشکیلدهندهی آن اعم از ابنیه فضاها و گذرها دستنخورده باقی مانده و دارای ارزش تاریخی شهرسازی و معماریاند. یکی از بناهای مهم که در بافت تاریخی واقع شده است مسجد کبود تبریز می باشد که به دلیل داشتن تزئینات نفیس کاشی کاری به فیروزه اسلام معروف می باشد . این بنای با ارزش تاریخی نقش مهم در جذب گردشگر دارد.
چارچوب تحقیق
گردشگری به عنوان یکی از عوامل مهم در شناساندن جاذبه های هرکشور بالخص جاذبه های تاریخی گردشگری به جهان نقش چشمگیری را ایفا می نماید ، و از سویی دیگر سبب رونق بخشی بافت و یا بناهای با ارزش تاریخی می گردد . ایجاد ابنیه های جدید و نوظهور در کنار بناهای تاریخی بدون در نظر گرفتن ارزشها و شرایط خواص بناهای تاریخی موجب آسیب رساندن بر وجهه فرهنگی ، هنری و تاریخی این گونه بناها می گردد.
ابعاد جهانی مسئله
بسیاری از عناصر و کاربری های قدیمی درون بافتهای قدیمی مانند آب انبار ، یخچالها ، قلعه ها و ... با نیازهای امروزی تطابق ندارند و در نتیجه به صورت فضاهای متروکه و بدون استفاده و یا بدون کارکرد در آمده اند . عدم تناسب فضاهای قدیمی با زندگی امروزی که موجب عدم امکان خدمات رسانی مناسب به بافت قدیم می شود ، مهم ترین عامل تخلیه بافت های قدیمی است . همچنین این بافتها فاقد تجهیزات لازم برای برطرف کردن نیازهای زیستی امروزی اند.
- شماعی ، پور احمد،1392 ، - 125 یکی از انگیزههایی که گردشگران را به شهرها میکشاند،وجود جاذبههای یادمانی و تاریخی در شهرها، به ویژه شهرهای قدیمی است.جاذبههای یادمانی و تاریخی در شهرها با انگیزههای گوناگون به وجود آمدهاند.گروهی از جاذبهها،برای ماندگار شدن رویدادی مهم و یا به مناسبت یادآور شدن دورهای دارای اهمیت در تاریخ شهرها ،احداث میشوند.اما مجموعه اقداماتی که با هدف هویت شهری در شهرها انجام میگیرند،تابع مولفههای متعددی هستند مهمترین این مؤلفهها از بعد کاربردهای گردشگری و مؤلفه مصنوع هویت شهری،از دورههای گوناگون تاریخی است.
فرضیه
فرضیه های پژوهش حاضر بر اساس موارد ذکر شده در ذیل می باشد:
-1 به نظر می رسد بررسی اصول و معیار های طراحی در جوار مسجد کبود تبریز بر حفظ و ارتقاع ارزشهای این بنا کمک شایانی نماید.
-2 اصول طراحی مجموعه گردشگری در جوار مسجد کبود تبریز با توجه به قرار گیری این مسجد در بافت تاریخی می تواند باعث رونق هر چه بیشتر این بافت گردد .
روش تحقیق
این پژوهش از نوع توصیفی- کاربردی می باشد، و اطلاعات مورد بحث به شیوه کتابخانهای جمعآوری شده است. به طوری که از شیوه کتابخانهای برای بررسی و رویکردها ی مرتبط با گردشگری فرهنگی- تاریخی و طراحی در بافت تاریخی صورت گرفته و همچنین نیز شاخصهای ارزیابی رویکرد ها ،استفاده شده است.
مقدمه
رابطه گردشگری و بناهای تاریخی یکی از مهمترین عوامل موثر بر روابط فرهنگی ، اقتصادی و اجتماعی شهر ها و کشور ها به شمار میرود از همین رو ارج نهادن بر بناهای تاریخی و احیاء این گونه بناها به وسیله ایجاد مکانها و ابنیه های گردشگری به رونق هرچه بیشتر چنین مجموعه هایی می انجامد. مجموعه ای منسجم از معماری ، فرهنگ،اقتصاد ، و تبادل اجتماعی یک ساختار شهری با پیشینه تاریخی باعث می شود که بافت های تاریخی به مرور زمان پدیده آینده . لازمه این پیدایش اهمیت بخشیدن به اقلیم و توجه به فرهنگ های بومی منطقه است.
گردشگری پدیده ای است کهن که از دیرباز در جوامع انسانی وجود داشته است و به تدریج در طی مراحل تاریخی مختلف به موضع فنی ، اقتصادی و اجتماعی اکولوژیکی کنونی خود رسیده است - رضوانی ،1374 ،. - 27 این عوامل در مجموع شبکه ای را پدید می آورد که ما واژه مسافرت یا گردشگری را برای آن به کار می بریم. - محرم زاده ،1388، - 14یکی از جاذبه های تاریخی که می تواند به عنوان یک عنصر تاثیر گذار در جذب گردشگر ایفای نقش نماید، مسجد تاریخی کبود تبریز است. یکی از آثار و ابنیه عالی و باعظمت ایران مسجد کبود تبریز است که از یادگارهای قرن نهم هجری است . نمونه بارزی از صنایع استادان و صنعتگران ماهر و آثار معماران هنر مند ایرانی به شمار است . - ترابی طباطبائی، 1379 ، - 7
پیشینه تحقیق
بافت تاریخی شهر مناسبترین مکان برای درک وجوه مختلف فرهنگ بومی و محلی و چگونگی تأثیر آن بر جنبههای مختلفزندگی شهری است و طبیعتاً، این امر از شهری به شهر دیگر و از فرهنگی به فرهنگ دیگر متفاوت خواهد بود. این در حالی است که این گونه تفاوتها در بافت نوساز شهری جایی برای عرضه نداشته و گردشگران در مدت کوتاه حضور خود در شهر فرصت ادراک آن را به عنوان یک جاذبه گردشگری نخواهد داشت .
سلطانی ، 1388 ، - 75-74 ،در پژوهشی با عنوان ، بازآفرینی مرکز محلات تاریخی با رویکرد احیای بافت معتقدند احیای بافت های تاریخی بر زندگی افراد ساکن تاثیر مثبت ایجاد کرده و در ماندن ساکنان بافت نقش اصلی دارد. - ابراهیمی ،احمدی باروق، - 1394 در کتابی با عنوان معماری زمینه گرا ؛ سازگاری ساختمانهای جدید با قدیم ، مولف چگونگی ایجاد ساختارهای جدید در میان ساختارهای قدیم مورد مطالعه قرار داده است . - برولین ، - 1386 ،در پژوهشی با عنوانساماندهی اراضی پارک جنگلی گیشا به عنوان منطقه ویِژه گردشگری ، بر جنبه های مختلف گردشگری و تعاریف در این رابطه پرداخته شده است . - حقانی ، - 1381
-1مبانی نظری
-1-1گردشگری
-1-1-1 قابلیت های گردشگری در شناساندن جاذبه های با ارزش تاریخی به جهان چهار دید و تفکر مختلف در تعریف گردشگری به شرح زیر قابل مطالعه است:
- گردشگر : یک گردشگر انواعی از تجربیات فیزیکی و طبیعی را برای رضایت خود در گردشگری جستجو و پیگیری می کند.
- مشاغل و فعالیتهایی که خدمات و کالاهای مورد نیاز گردشگران را فراهم می آورند ؛ گروههای شغلی متنوع با مشاهده نوع و وضعیت گردشگر و به دنبال فرصت کسب منفعت ، آن دسته از کالاها و خدماتی را عرضه خواهند کرد که بازار گردشگری آن را تقاضا می کند.
- حکومت: در دید سیاستمداران ، گردشگر به عنوان یک عامل ایجاد ثروت و درآمد اقتصادی ارزیابی می گردد.
- جامعه میزبان : در دید مردم محلی معمولا" گردشگران به عنوان یک عامل فرهنگی و بوجود آورنده اشتغال محسوب می شود. - قره نژاد ، 1386 ، - 29 در عصر حاضر ، گردشگری و اقتصاد گردشگری در حال تبدیل شدن به یکی از سریع ترین صنایع رو به رشد جهان ، ابزاری برای ایجاد درآمد ملی و از اصلی ترین ارکان اقتصادی جهان و نیز از مفاهیم اشکال و ارکان توسعه پایدار قلمداد می شود Rattanauwongchai - . ،1998، - 2
-2-1-1 ویژگی های گردشگری
مهمترین ویژگی صنعت گردشگری بدین قرار است:
- اساس صنعت گردشگری بر وجود و بهره مندی از تفاوت استوار است.
- فعالیتهای مرتبط با صنعت گردشگری برخلاف جریان معمول زندگی گردشگران شکل می گیرند.
- صنعت گردشگری فصلی است.
- گردشگری صنعتی کاربر است.
- کالاها و خدمات تولید شده در صنعت گردشگری عمدتا غیر قابل انبار کردن هستند.
- سمت تقاضا در صنعت گردشگری به شدت تحت تاثیر عوامل غیر اقتصادی قرار دارد.
