بخشی از مقاله
چکیده
تربیت دینی بخشی از تربیت است که منجر به رشد فرد در زمینه اخلاقی و ارزشی و شکوفائی توانایی او در جهت مطلوب میشود و یکی از راهای رسیدن به تربیت دینی بهره گیری از کتاب بزرگ مسلمانان، قرْآن کریمٌ میباشد. قرآن کریم به منظور نهادینه کردن تربیت دینی در انسانها از روش های گوناگونی بهره برده است. یکی از ای روشها استفاه از تبشیر می باشد. در قرآن آیات متعددی وجود دارند که انسانها را بشارت دادنه اند. این بشارتها هم شامل نعمتهای مادی و معنوی خداوند در دنیا و هم درآخرت می باشند.
در واقع می توان گفت استفاده از آیات مربوط به بشارت به منظور نائل شدن به تربیت دینی نقش مهمی در تشویق انسانها در رویآوری به دین دارد.از اینرو مقاله حاضر به بررسی روشهای نهادینه کردن تربیت دینی در بزرگسالان با استناد به آیات بشارت پرداخته است که با توجه به ادبیات نظری تحقیق این روشها شامل پاداشهای مادی در دنیا، پاداشهای معنوی در دنیا، پاداشهای مادی در آخرت، پاداشهای معنوی در آخرت میباشند. روش مورد استفاده در پژوهش نیز توصیفی - تحلیلی میباشد و از منابع کتابخانهای برای جمعآوری اطلاعات استفاده شدهاست.
-1 مقدمه
بر اساس آیات و روایات، فلسفه وجودی انسان رسیدن به سعادت و قرب الهی است. بدین منظور دین مبین اسلام برنامههای جامعی را در قالب تربیت دینی در بر دارد و سعی شدهاست تا به روشهای متفاوتی بشر را به خداوند نزدیک کند. از آنجا که انسان دارای گرایشات مثبت و منفی میباشد و در معرض وسوسههای شیطانی وهوای نفسانی و جاذبههای دنیوی قرار دارد برای نزدیک کردن او به خداوند یکتا بکارگیری روش بشارت به عنوان یکی از روشهای تربیتی قرآن میباشد. بشارت به نعمت های خداوند به گرایشات انسان جهت میدهد و انتخاب هدف و تصمیمگیری را آسان و قابل اعتماد میسازد.
بنابراین انتخاب شیوه های صحیح و عملی تربیتی در تربیت اسلامی در تحقق این امر بسیار مهم و قابل تأمل است. یکی از گزینه های مطمئنی که می توان برای بهره گیری از تربیت دینی انسانهااز آن بهره گرفت استفاده از قرآن است، کتابی که از علم لایزال الهی سرچشمه می گیرد و پاسخگوی نیازهای اساسی بشر است و از آغاز زندگیی او تا رسیدن به کمار نا مخدوش او را هدایت
1 عمده منابع مورد استفاده در پژوهش پیش رو کتاب مقدس قرآن کریم می باشد. سایر منابع مورد ذکر در قسمت منابع مربوط به عنوان منابع کمکی و برای توضیح بیشتر آمدهاند.
-2 مفهوم تبشیر
تبشیر مفرد تباشر است به معنی مژده دادن و پیام شادی آفرین برای کسی آوردن است. راغب الاصفهانی تبشیر را هر چیزی که به وسیله آن تغییری در بشره و وجه حاصل آید میداند که در خیر و شر هر دو به کار می رود ولی بیشتر در امور خیر است. تبشیر به معنای بشارت دادن به عطایایی است که پس از بدوش گرفتن تکالیف به فرد ارزانی خواد شد و مظهری از فضل و رحمت است
بشارت و بشری به معنی خبر مسرت بخش است. طبرسی و راغب در وجهان میگویند: چون کسی خبر مسرت بخش را بشنود اثر آن در پوست صورتش آشکار میگردد 2]، .[165 در سوره آل عمران: 126؛ هود: 69؛ یوسف: 19، کلمه بشری به معنای خبر مسرت بخش آمده است.
روش تربیتی تبشیر یکی از روش های تربیت اسلامی است که برگرفته از اصل فضل می باشد. به مقتضای اصل فضل، باید در برابر هرگونه تحّرک مطلوب و مثبت فرد، اعّم از ریز و درشت، پاسخی نشان داد؛ اما نسبت به تحّرک های نامطلوب و منفی، تنها باید در پاره ای از موارد، عکس العمل نشان داد.
در آیه « آنچه - از خوبی - به دست آورده به سود او، و آنچه - از بدی - به دست آورده به زیان اوست. - بقره: . - 286 اصل - فضل و رحمت - ایجاب میکند که اگر از متربی عمل - هر چند ناچیز - سرزند، مربی آن را بی پاسخ نگذارد بلکه باید گفت به اقتضای این اصل لازم است، پاداش از حد عدالت درگذرد و مظهر »فضل« و»رحمت« باشد
.« هرکه نیکو انجام دهد ما بر نیکوییش می افزاییم. - شوری:. - 23ذکر بشارتهای خداوند در آیات قرآن برای این است که انسان به این بشارتها طمع کرده و به سوی اعمالی که سبب این بشارت شدهاست، رغبت کند.
-3 فلسفه بشارت
اما اینکه هدف از بشارت چیست و چه فلسفه ای دارد موضوع مهمی است که باید مورد توجه قرار گیرد 3]، .[263 فلسفه بشارت را به ترتیب زیر نام بردهاست:
-1-3اتمام حجّت
- نساء: : - 165 رسولانی را فرستاد که - نیکان را - بشارت دهند و - بدان را - بترسانند تا آنکه پس از فرستادن رسولان، مردم را بر خدا حجّتی نباشد، و خدا همیشه مقتدر و کارش بر وفق حکمت است.
-2-3 ایمان آوردن به خدا و رسولش و بزرگداشت وی
- مائده: : - 19 ای اهل کتاب، پژوهشاً رسول ما به سوی شما آمد که برای شما - حقایق دین را - بیان میکند در روزگاری که پیغمبری نبود، تا نگویید: رسولی که بشارت و بیم - به ثواب و عقاب - دهد بر ما نیامد. پس آن رسول بشارت ده و بیمآور به سوی شما آمد؛ و خدا بر هر چیز تواناست.
-4 عوامل بهرهمندى از بشارت
در قرآن آیاتی وجود دارند که به عواملی که موجب بهرهمندی افراد از بشارت الهی میگردند اشاره شدهاست.
این عوامل را به شرح زیر نام بردهاست:
-1-4 ایمان
در آیه های زیر به ایمان به عنوان یکی از عواملی که باعث بهرهمندی از بشارت میشود اشاره شدهاست:
- بقره: - 25 و مژده ده کسانی را که ایمان آوردند و نیکوکاری پیشه کردند که جایگاه آنان باغهایی است که نهرها در آن جاری است، و چون از میوههای گوناگون آن بهرهمند شوند گویند: این مانند همان میوههایی است که پیش از این در دنیا ما را نصیب بود، و از نعمتهایی مانند یکدیگر بر آنان آورند، و آنها را در آن جایگاههای خوش، جفتهایی پاک و پاکیزه است و در آن بهشت، جاوید خواهند زیست.
« - بقره: : - 97 بگو: هر کس با جبرئیل دشمن است، او به فرمان خدا قرآن را به قلب تو رسانید در حالی که تصدیق سایر کتب آسمانی میکند و برای اهل ایمان هدایت و بشارت است
« - اعراف: : - 188 بگو که من مالک نفع و ضرر خویش نیستم مگر آنچه خدا خواسته، و اگر من از غیب - جز آنچه به وحی میدانم - آگاه بودم بر خیر و نفع خود همیشه میافزودم و هیچ گاه زیان و رنج نمیدیدم، من نیستم مگر رسولی ترساننده، و بشارت دهنده گروهی که اهل ایمانند.
-2-4 اجتناب از پرستش طاغوت
پرهیز از پرستش طاغوت نیز به عنوان عامل دیگری که باعث بهرهمندی از بشارت میشود مورد اشاره قرآن قرار گرفته است:« - زمر: : - 17 و آنان که از پرستش طاغوت دوری جستند و به درگاه خدا با توبه و انابه باز گشتند آنها را بشارت و مژده رحمت است، - ای رسول - تو هم بندگان مرا - به لطف و رحمت من - بشارت آر.
-3-4 احسان
احسان، نیز یکی دیگراز عواملی است که سبب بهرهمندی از بشارت الهی میشود:
- حج: : - 37 - بدانید که - هرگز گوشت و خون این قربانیها نزد خدا - به درجه قبول - نمیرسد لیکن تقوای شماست که به - پیشگاه قبول - او خواهد رسید. این چنین این بهایم را مسخر شما ساخته تا خدا را به پاس آنکه شما را هدایت فرمود تکبیر و تسبیح گویید - و شکر نعمتش به جای آرید - و تو - ای رسول - نیکوکاران را - به سعادت ابد - بشارت ده.
-4-4 انابه
انابه و رجوع به سوی خداوند، به عنوان مهمترین عامل بهرهمندی از بشارت الهی ذکر شده است
