بخشی از مقاله
چکیده:
منطقه مورد مطالعه در جنوب غرب کانسار مس پورفیری سرچشمه در شمال شرق شهرستان پاریز واقع شده است. به منظور آگاهی از روابط موجود میان عناصر مختلف، توزیع آنها در واحدهای سنگی موجود و همچنین اطلاع از تمرکز عناصر مختلف در کانسار سرکوه نمونه گیری لیتوژئوشیمیائی انجام شده است.
نمونه ها از 12 گمانه حفاری که جمعا 4360.65 متر حفاری است، به گونه ای برداشت شده که معرف منطقه کانی-سازی باشد. در این پژوهش پردازش های آماری تک متغیره و چند متغیره بر روی داده ها اعمال شده و نتایج مورد تفسیر قرار گرفتند. عیار متوسط مس در منطقه %0.22 بوده که از میزان کلارک جهانی آن - % 0.2 - بیشتر است.
عیار متوسط مولیبدن در منطقه 65.311 گرم در تن بوده که از میزان کلارک جهانی آن عنصر 200- 250 - گرم در تن - کمتر است. بنابراین منطقه از نظر کانه زائی مس دارای اهمیت است. عنصر مس دارای همبستگی مثبت بالا با عنصر نقره است که این امر به دلیل جانشینی عنصر نقره در ساختار کانی کالکوپیریت و پیریت است.
نتایج مطالعات میکروسکپ الکترونی - SEM - تأیید کننده این مطلب است. همبستگی بالای مس با نقره گویای تأثیر سیالات گرمابی یکسان در طول دگرسانی و کانه زائی است. عیار متوسط روی در منطقه 137گرم در تن بوده که از میزان کلارک جهانی آن عنصر 50 - گرم در تن - بیشتر است. میزان سایر عناصر از میزان کلارک جهانی کمتر بوده و ارزش اقتصادی ندارند.
مقدمه:
محدوده مورد مطالعه در استان کرمان، در برگه 000،1:250 سیرجان و نقشه 000،1:100 پاریز قرار دارد - شکل. - 1-1 این منطقه از لحاظ موقعیت جغرافیایی بین طول های 55˚ 47׳ 6″ و 55˚ 49׳ 45″ و عرض های جغرافیایی 29˚ 55׳ 28″ و 29˚ 57 ׳ 5″ واقع شده است. توده نفوذی گرانیتوئیدی سرکوه در زمان الیگومیوسن در سنگهای آتشفشانی- رسوبی ائوسن نفوذ نموده و ازلحاظ تقسیمات زمین شناسی بخشی از مجموعه ماگمائی ارومیه - دختر است این محدوده حدود 30 سال پیش توسط یوگوسلاوها به صورت مقدماتی مورد مطالعه قرارگرفته و با توجه به مطالعات کانیشناسی و ژئوفیزیکی انجام شده، به عنوان منطقه امید بخش برای مس و مولیبدن معرفی شده است.
لذا جهت تکمیل پژوهشهای قبلی در منطقه مطالعات آماری دقیق با توجه به حفاریهای جدید از منطقه کانی سازی انجام شده است. سنگهای آذرین منطقه مورد مطالعه قرار گرفتند و پس از نمونه برداری از مغزه های حفاری 12 - گمانه اکتشافی - و آماده سازی، نمونه ها به روش های ICP- MS ,ICP- OES و XRF مورد تجزیه شیمیائی قرار گرفتند. همچنین به منظور بررسی روابط کانیائی 10 ساعت مطالعات میکروسکوپ الکترونی - - SEM بر روی مقاطع صیقلی انجام شده است.
شکل :1 راههای دسترسی به منطقه مورد مطالعه - با تغییرات از اطلس راههای ایران -
شکل - a :2 موقعیت کرمان بر روی کمربند ارومیه - دختر و گستردگی نهشته های مس پورفیری در ایران - b نقشه ساده شده سنگ شناسی از کرمان و نهشته های مس پورفیری مهم و جانمائی منطقه سرکوه در آن
مواد و روش تحقیق:
تعداد 70 نمونه به روش - 1EX - ICP-OES برای 41 عنصر، تعداد 20 نمونه به روش - 1T - ICP-MS برای 43 عنصر - به علاوه عناصر نادر خاکی - ، در آزمایشگاه Acme کانادا مورد تجزیه شیمیائی قرار گرفتند. به منظور کنترل کانیشناسی و همبستگی عناصر در منطقه، مطالعات میکروسکوپ الکترونی - SEM - انجام شده است. تعداد 30 نمونه از مناطق دارای کمترین میزان دگرسانی مغزههای حفاری با توجه به مطالعات کانی شناسی مقاطع نازک و گزارشات مربوط به مطالعه منطقه مورد نظر انتخاب شدند که نیمی از آن برای مطالعات کانی شناسی و نیم دیگر برای تجزیه شیمیائی به روش XRF به مرکز فرآوری مواد معدنی ایران ارسال شدند. همچنین از نتایج ژئوشیمی شرکت ملی صنایع مس ایران - 1387 - نیز استفاده شده است.
پردازش دادهها:
اولین مرحله پردازش داده های ژئوشیمیایی، بررسی پارامترهای آماری مربوط به تک تک عناصر جهت شناخت ماهیت توزیع هریک از آنها می باشد. که با محاسبه پارامترهای آماری از قبیل میانگین، انحراف معیار، چولگی، کشیدگی، واریانس و . . . می توان به این موضوع دست یافت - حسنیپاک، ع.الف.،. - 1383 این کار برای 90 نمونه ژئوشیمیایی به همراه شماره نمونه، روش تجزیه و حد حساسیت دستگاه برای هر عنصر، با استفاده از نرمافزار Excel انجام گرفت و توسط نرم افزار SPSS پردازش شد.
داده های سنسورد:
در عملیات اکتشاف ژئوشیمیایی به دلیل عدم تناسب بین حد حساسیت دستگاههای اندازهگیری، غلظت عناصر و فراوانی آنها در طبیعت، معمولا بخشی از دادهها به صورت اعدادی کوچکتر و یا بزرگتر از یک مقدار معین - حد قابل ثبت دستگاه اندازه گیری - ، گزارش میشوند. با استفاده از تکنیکهای آماری میتوان در مورد توزیع دادههای زیر حد سنسورد، تخمینهای لازم را انجام داد. این تخمینها مخصوصا در مورد میانگین توزیع مقادیر زیر حد سنسورد الزامی است. در جدول1 حد حساسیت دستگاه، تعداد دادههای پایینتر از حدود آشکارسازی، تعداد کل نمونهها و مقادیر جایگزین آنها آورده شده است. در مورد عناصری که تعداد نمونههای سنسورد آن زیر %10 باشد، 3/4 حد حساسیت پایین دستگاه برای مقادیر کوچکتر از آن جایگزین میشود، که به این روش اصطلاحا روش جایگزینی ساده میگویند.
در مورد عناصری که تعداد دادههای سنسورد آن بیش از %10 کل نمونهها باشد، این روش خطای بزرگی در مطالعات آماری که در مراحل بعدی انجام میشود، ایجاد میکند. بنابراین روش بیشترین درستنمایی کوهن برای تخمین مقادیر سنسورد مناسبتر است - حسنیپاک، ع.الف.، شرفالدین، . ۴١٣٨م - . داده های خام مربوط به عناصر As ,Au ,Cd ,Hf که دارای بیش از 50 درصد مقادیر سنسورد بودند کنار گذاشته شدند. داده های عناصر Sb ,Be ,Bi بیش از 10 درصد مقادیر سنسورد به روش کوهن جایگزین و داده های عنصر Ag کمتر از ده درصد مقادیر سنسورد داشتند که به روش ساده جایگزین شدند
جدول:1 مقادیر جایگزین شده عناصر دارای مقادیر سنسورد
