بخشی از مقاله
با تبدیل بنای خانه یزدیها به موزه لباس های محلی این موزه می تواند در جهت زنده کردن هویت از دست رفته موثر باشد و همینطور مفاهیم نهفته در فرهنگ زمان استفاده خود را تا حدودی آشکار سازد. اجرای موزه لباس در خانه یزدیها به شکل مستقیم درباز زنده کردن ارزش های نهفته در آن و تدوام زمانی عمر بنا تاثیر دارد. پژوهشی که به طور مشخص به این بنا پرداخته است تنها در بر گیرنده ی، طرح مرمت بنا است که اجرای موزه هنر و پایداری را ارائه کرده است و در زمان کوتاهی به شکل اجرایی در آمده است، این طرح در زمان اجرا موفق به دستیابی به اهداف مناسب و همخوان با ساختار کالبدی بنا نبوده است. این پژوهش برای نخستین بار با یک نگاه فرهنگی تلاش دارد طرح احیای بنا را همخوان با کالبد ارائه دهد ازین رو بر آن است تا با در نظر گرفتن ویژگی های فیزیکی و هنری بنا طرحی همخوان با نیاز های بافت شهری و متجانس با کالبد بنا ارائه دهد. این پژوهش از یک سو بر پایه ی داده های کتابخانه ایی و از سوی دیگر داده های میدانی بنا نهاده شده است. سپس با ارائه پیشنهاد های گوناگون و بررسی نکات مثبت و منفی به ارائه طرح برتر پرداخته و تغییرات مورد نظر را پیشنهاد داد است. با ارائه طرح مورد نظر آشکار شد که کالبد بنا قابلیت پذیرش طرح موزه لباس محلی را در سطح ملی دارا می باشد.
بنای خانه یزدیها در محله مولوی - آخوند - قزوین از بناهای شاخص و شناخته شده ی زمان قاجار این شهر می باشد. این بنا با عرصه و اعیان بزرگ امکان پذیرش طرح احیا را با تغییرات اندک و پاسخگوی مناسب در طرح گردشگری بزرگ شهر قزوین دارد. ویژگی های برجسته این بنا قرار گرفتن در بافت تاریخی نزدیک به بازار قزوین همجواری با بناهای شاخص مانند - مسجد مدرسه صالحیه و... - امکانات اقامتگاهی در فاصله ی نزدیک است. با شناخت ویژگی های فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و نیز پتانسیل های موجود در شهر قزوین تبدیل بنا به موزه ی هنری لباس های محلی می تواند بخشی از ارزش های فراموش شده ی کهن را احیاء کرده و از سوی دیگر باعث سامان دهی بنای مورد نظر نیز بشود. انتخاب موزه ی هنری لباس های محلی پس از گزینش کاربری های گوناگون بدست آمده است. امروزه با مدرن شدن شهر ها و نگاه جدید به نیاز های موجود بناهای تاریخی ضرورتشان را از دست داده و کمرنگ شده اند از سوی دیگر قسمتی از شرایط فرهنگی گذشته که خود را در نمادها ظاهر می کنند دچار نسیان و فراموشی شده اند. لباس ها بخشی از این گنجینه های ارزشمند هستند که می توانند نمایان گر فرهنگ گذشته به شکلی نمادین باشند تطابق این دو ویژگی در کنار یکدیگر همان رویکرد موزه در موزه را خواهد داشت که از سویی احیاء بنا و از سوی دیگر احیا بخشی از هنرهای موزه ی کهن را در پی خواهد داشت. این موزه می تواند در جهت زنده کردن دوباره هویت از دست رفته ، که بخشی از آن در فرم ظواهر و نمادهای ظاهری آشکار می شود موثر باشد لباس ها بخشی از این فرایند می باشند که می توانند مفاهیم نهفته در فرهنگ زمان استفاده خود را تا حدودی آشکار سازد. این موزه از سوی دیگر می تواند برای طراحان لباس امروزین الگوها و ساختار هایی را ارائه دهد که در پوشاک امروزین مورده استفاده قرار گیرد. همه اینها در کنار کاربری دوباره دادن به بنای تاریخی است که زندگی گذشته خود را از دست داده است. در اینجا پرسش هایی مطرح می شود که در ادامه به پاسخ آنها پرداخته خواهد شد:
- 1چگونه خانه یزدیها با کمترین مداخله، امکان پذیرش طرح احیا موزه ایی را به خود خواهد گرفت؟
- 2چگونه می توان با ایجاد یک موزه ی لباسهای محلی امکان تطابق و تفارق نمونه های مختلف را آشکار ساخت؟ - 3طرح احیا موزه چگونه می تواند ارزش های نهفته در بنای تاریخی را نمایان تر سازد؟
این پژوهش تلاش دارد با بررسی نکات مثبت و منفی بنا و بررسی ساختاری یک موز در بنای تاریخی به سوالات مطرح شده پاسخ دهد.
-2 پیشینه تحقیق
امروزه موزه های بسیاری در ایران در بناهای تاریخی با کاربری های گوناگون تاسیس شده است که مورد توجه بسیاری از متخصصین و پژوهشگران قرار گرفته است اما در ایران موزه ای با کاربری تخصصی لباس های سنتی تاکنون اجرا نشده است در همین راستا با در نظر گرفتن بنای تاریخی یزدیها در استان قزوین و احیا این بنا به موزه هنری لباس های محلی می توان در سطح ملی چنین موزه ی تخصصی را تاسیس کرد. استان قزوین در حوزه مرکزی ایران قرار دارد. این استان از شمال به استانهای مازندران و گیلان و از غرب به استانهای زنجان و همدان ، از جنوب به استان مرکزی و از شرق به استان تهران محدود می باشد. استان قزوین به لحاظ شرایط طبیعی به دو ناحیه کوهستانی و دشتی تقسیم میشود. پژوهشگران گوناگونی چون: - محمد علی گلریز با نوشتن کتاب باب الجنه مینودر - و - پرویز ورجاوند با کتب سرزمین قزوین - و همچنین در حیطه تخصصی موزه - جی. دبلیو. ام. وان اسپاندی و تولاپاردو رابینسون و خانم نوشین دخت نفیسی - بر روی شهر قزوین و هم بر روی تغییر ساختار بنای تاریخی و تبدیل آن به موزه تحقیق کرده اندو در این میان پژوهشگرانی تبدیل بنای تاریخی به موزه را با دیدگاه کالبدی مورد بررسی قرار داده اند.
-3 روش تحقیق
روش داده اندوزی این پژوهش بر اساس مطالعات کتابخانه ای و میدانی صورت گرفته است که در ابتدا بر روی احیاء بناهای تاریخی درجهان و تزیینات به کار رفته در بناهای دوره قاجار مطالعه شد سپس به بررسی موزه های مدرن جهان و موزهایی که به نمایش لباس در تالار های خود تاکید کرده اند پرداخته شده است. در آخر با در نظر گرفتن موقعیت جغرافیایی و شهری و همچنین می توان به موقعیت بنا در محور گردشگری استان به نکاتی اعم از مثبت و منفی در بنا دست یافت و مکان های مناسبی جهت تالار های نمایش و دیگر بخش هایی که یک موزه امروزی نیازمند است با تاکید بر حفظ ساختار بنا در برابر آسیب های فیزیکی و غیره در نظر گرفته شده است. با در نظر گرفتن همه ی این موارد، نگارش این پژوهش آغاز می شود.
-4 احیا و تبدیل به موزه در راستای توانمند سازی محور گردشگری
محور گردشگری شهر قزوین در چهار مسیر اصلی از محور های تهران قزوین ، اصفهان قزوین، زنجان قزوین، قزوین رشت آغاز می شود و در نهایت در یک راستا در مسیر اماکن تاریخی قرار می گیرد بنای مذکور و یا موزه پیشنهادی نیز در این محور قرار دارد مخاطبان می توانند بازدید خود را با مهم ترین اماکن تاریخی شهر قزوین از جمله کاخ موزه چهلستون ، موزه شهر ، آب انبارهای شهر ، موزه مردم شناسی حمام قجر ،سرای سعدالسلطنه ، بازار بزرگ قزوین ، مسجد مدرسه صالحیه و در نهایت می توانند از موزه پیشنهادی دیدن فرمایند - نقشه 1و . - 2
-1-4 موزه ی لباس
- - موزه موسسه ای است دائمی و بدون هدف مادی که درهای آن به روی همگان گشوده است و در خدمت جامعه و پیشرفت آن فعالیت می کند. هدف موزه ها تحقیق در آثار و شواهد بر جای مانده انسان و محیط زیست او ، گرد آوری ، حفظ و بهره وری معنوی و ایجاد ارتباط بین این آثار ، بویژه به نمایش گذاردن آنها به منظور بررسی و بهره وری معنوی است - - - 4ICOM و - نفیسی . - - 1382 موزه لباس، موزه ای است که عمده ترین اثر به نمایش گذاشته شده در آن پوشاک است.
-1-1-4نقد موزه های لباس
شناخته شده ترین موزه های دنیا در گستره نمایش پوشاک موزه های: - موزه پارچه و لباس کاخ نیاوران تهران ، کاخ موزه سعد آباد، موزه رختشوی خانه ی زنجان، موزه حمام قجر قزوین، موزه زینت الملوک شیراز و موزه های خارج از ایران ازجمله موزه ویکتوریا و آلبرت و... پرداخته شده است - که به طور مختصر به نقد یک نمونه موزه در ایران و یک نمونه موزه درخارج از ایران پرداخته می شود - تصویر1و - - 2جدول . - 1
3 تمامی نقشه های شهری از Google Map دریافت و توسط نگارنده ویرایش شده است.
4 شورای بین المللی موزه ها وابسته به سازمان ملل متحد یونسکو
