بخشی از مقاله
چکیده
امروزه توجه به مفهوم امنیت شهروندان و روشهای ارتقاء آن به عنوان یکی از اولویت های اساسی طراحان وبرنامه ریزان شهری تبدیل شده است. احساس ناامنی درمحیط ونگرانی های ناشی ازمکانهای ناامن تاثیر بسزایی درامور اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی ... دارد.که باعث می شود مسائل و فعالیت های روزمره را مختل کند نابهنجاریهای اجتماعی و جرایم محیط های شهری ازموارد اصلی در ناامنی محیط زندگی و سلب آسایش ومختل شدن زندگی مردم می باشد. با تشکیل اجتماعات بشری وشکل گیری شهرها روند وقوع جرم رو به فزونی نهاده و هرچه این اجتماعات گسترده تر گردد دامنه وقوع جرم نیز افزون می گردد و لزوم مبارزه با آن و برنامه ریزی درجهت پیشگیری از جرم امری انکارناپذیر وضروری می نماید.
علمای علم جامعه شناسی وجرم شناشی هریک از منظری جرم و راهکارهای پیشگیری از آن رامورد مطالعه قرارداده اند اما انچه را که نباید هیچگاه از نظر دور داشت نقش مدیریت اجتماعات بشری است که از ان به عنوان مدیرت شهری یاد می نماییم .هدف ازاین بژوهش پیشگیری از جرم و افزایش امنیت اجتماعی وکیفیت فضاهای جرم خیز شهری در شهرک شهید کشوری می باشد که دست یابی به این هدف به افزایش امنیت و رفاه ساکنین محله وبرقراری عدالت اجتماعی در دست یابی به خدمات وتسهیلات شهری می انجامد.
در نتیجه باید توجه داشت که عوامل متعددی در تامین امنیت اجتماعی موثر است وتامین انها تنها از - پلیس نیروی انتظامی - امکان بذیر نیست عوامل اقتصادی اجتماعی فرهنگی کالبدی سیاسی در تامین امنیت فضاهای شهری تاثیر گذار می باشد.در این تحقیق سعی براین است که زمینه های جرم خیزی وناامنی در شهرک شهید کشوری مورد بررسی وتحلیل قرار گیرد وعمده ترین راهکارهای اجرایی در خصوص افزایش سطح امنیت اجتماعی ارائه شود.
روش بکار رفته در پژوهش حاضربراساس هدف از نوع توسعه ای - کاربردی و براساس ماهی ت توصیفی- تحلیلی و از نظر زمان پیمایشی می باشد جمع آوری اطلاعات بصورت مشاهده مستقیم وکتابخانه ای می باشد روش بکار رفته در یافته های تحقی ق با استفاده نرم افزار spss با حجم نمونه آماری 40نفر از ساکنین محدوده مورد مطالعه و برای تعیین محدوده مورد پژوهش از نرم افزار Autocad انجام شده است.
.1 مقدمه
1-1 طرح مسئله
یکی از مهمترین مباحثی که طی سالهای گذشته به دلایل گوناگون نظیر جمعیت و کاهش روابط چهره به چهره انسانی مدنظر برنامه ریزان و مدیران شهری قرار گرفته است مقوله امنیت شهروندان است، وجود امنیت در محیط های شهری یکی از الزامات اساسی کیفیت زندگی محسوب می شود
اگر ساکنان گروههای ذی نفع در فضاهای شهری امکان شناسایی خود را در فضای از دست بدهند و احساس امنیت روانی در فضاهای شهری بخاطر احساس جرم خیزی به احساس ناامنی تبدیل می شود
عملکرد شهرداریها در ساماندهی مناطق حاشیه نشین و اسکان غیررسمی در شهرها و برنامه ریزی جهت پیشگیری و جلوگیری از این گونه محلات موجب جلوگیری از مجرمین در این محلات می باشند که به صورت ناامنی تلقی نکردند. باید توجه داشت که عوامل متعددی در تأمین امنیت اجتماعی مؤثراست و تأمین آن تنها از طریق پلیس - نیروی انتظامی - امکان پذیر نیست.
عواملی همچون : اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، کالبدی، سیاسی در تأمین امینت در شهرها تأثیرگذار هستند. شهرک شهید کشوری بروجرد به عنوان یک شهرک منفصل به فاصله کمتر از 500 متر در شهر بروجرد در سال 1395 با جمعت5683 نفر با وسعت 393810 کیلومتر مربع، با تعداد خانوار 1038، بعد خانوار4/ 7 واقع شده این منطقه از نظر ایمنی بسیار ضعیف وشامل تعداد زیادی ارازل و اوباش می باشد عده ای اهالی بومی و عدهای هم ترک زبان هستند این محدوده جز شهرکهای مهاجر نشین شهر بروجرد است که در واقع عوامل مهم ناامنی این منطقه مهاجرپذیر بودنش است که عده ای از اندیمشک، اهواز و سایر استان شهرهای استان لرستان مهاجر کردند و درشهرک شهید کشوری سکنی گزیدند، کولی هایی که سال 1377در منطقه دوراهی بروجرد چادرنشین بودند در این منطقه مستقر شدند و ساکن شدند این محدوده تا سال 1351 از نظر امنیتی مشکلی نداشته اما با ورود مهاجرین و توسعه آنها به تدریج یکی از ناامن ترین محدوده بروجرد محسوب شد
در بهمن ماه 1387 ارگان شهرداری تأسیس شد و درسال 1394 یک کلانتری 15 در شهرک شهید کشوری تاسیس شد که اضاع را تاحدودی سامان بخشید. میزان بالای جرم در فضاهای شهری بسیار مشکل زا است چرا که بر تواناییهای مردم برای استفاده از فضاهای شهری تأثیر می گذارد، فضاهای عمومی نظیر پارک ها، میدان ها، خیابان ها، که برای مردم شهر جذاب می باشد هنگامی که این فضاها به دلیل جرم نتوانند استفاده کنند تأثیر منفی بر جذابیت ها ی زندگی خواهد داشت.
کاستی های متعددی این منطقه را در حوزه مدیریت شهری به محدوده ای با امنیتی نامناسب تبدیل کرده است و از نظر فضاهای شهری با مشکلات زیر ساختی نیز مواجه می باشد، از سویی موقعیت مکانی این شهرک در ابتدا ی حوزه ورودی شهر بروجرد از سمت محورهای اراک و خرم آباد قرار دارد. در این پژوهش سعی شده دلایل عدم امنیت اجتماعی در این محدوده مشخص و به ارائه راهکارهایی پرداخته شود امروزه توجه به مفهوم امنیت شهروندان و روشهای ارتقاء آن، به عنوان یکی از اولویتهای اساسی حرفه مندان و تئوریپردازی شهری تبدیل شده است.
معیارهای شناخت و تحلیل امنیت در پهنه شهر بسیار متفاوت است و با توجه به مؤلفههای کالبدی، کارکردی و محیطی نوسان پیدا میکند. محیطهای شهری بنا به شرایط اجتماعی موجود، یعنی شکل گیری فضاها، کارکرد فضاها، وجود امکانات رفاهی، تراکم، آلودگیهای زیست محیطی و ... میتوانند بر میزان امنیت مؤثر باشند. رفتار انسان در فضا و مکانهای متفاوت با شکل و هندسه خاص و نیز با عملکرد نهفته در آن، متفاوت بوده و در بسیاری از موارد فضا محرک انسان در بروز رفتار خاص امری ضروری است.
زمینه های اصلی رشد ناامنی در فضاهای شهری شهرک شهید کشوری چیست ؟
-2 اهمیت و ضرورت تحقیق
موقعیت خاص شهرک مثل : نزدیکی به شهرک، خوش مسیری و خوش آب و هوایی، زمینهای کشاورزی مسطح، آب کافی و داشتن بافتی ترکیبی از بافتهای شهری و روستایی و. . . آنرا به ناحیه ای مهاجر پذیر تبدیل کرده است. موقعیت این که در محور اصلی ارتباطی شهر بروجرد به شهرهای دورود - خرم آباد می باشد، به تبع موجب گسترش این بخش در اقتصاد محدوده خواهد شهرک شهید کشوری یک شهرک یا منطقه ای مهاجر پذیر در بروجرد محسوب می باشد که از اندیمشک، اهواز و لرستان در این منطقه زندگی می کنند. اتصال شهرک شهید کشوری به بروجرد باعث جلوگیری از مشکلات و معضلات مختلف در بخش ها ی فنی، شهرسازی، فرهنگی، اجتماعی، بهداشتی محیط در این محدوده می شود، اعتبارات ویژهای برای ساماندهی و رفع مشکلات شهرک کشوری بااتصال آن به شهر تخصیص می یابد .
حظ امنیت این شهرک با توجه به شرایط و موقعیت جغرافیایی ان در ورودی شهر بروجرد ضروری است. این شهرک بدلیل قرار گرفتن در محور مواصلاتی بروجرد به غرب و شمال کشور روزانه شاهد تردد بسیاری از مسافران و خودروهای سبک و سنگین است که از محور ورودی بروجرد قصد گذار از این شهرستان را دارند. با وجود بسیاری از صنایع و کارخانجات صنعتی مهم این شهرک می توان گفت زمینه مساعدی به منظوراشتغال زایی برای شهروندان بروجردی دارد که با ورود سرمایه گذاری در بخش های تولیدی و جذب توریست می تواند نقطه کارآمد درشهر تبدیل شود که نیازمند به توجه بیشتر مسئولین به این امر می باشد.
-3 اهداف تحقیق
- تلاش در جهت افزایش امنیت ورفاه ساکنین محله، برقراری عدالت اجتماعی در دستیابی به خدمات و تسهیلات شهری، ایجاد محله ای پایدار، سرزنده، و پویا
- تلاش در جهت استفاده از طراحی کالبدی در راستای پیشگیری از جرم، بالا بودن سطح امنیت اجتماعی و افزایش کیفیت فضاهای جرم خیز
- پیشگیری از وقوع جرم با استفاده از طراحی و افزایش امنیت کیفیت فضاهای جرم خیز
-4 فرضیات تحقیق
- بین امنیت شهری با پدیده مهاجرت در شهرک شهید کشوری بروجرد رابطه وجود دارد.
- بین عوامل اجتماعی با امنیت اجتماعی در شهرک شهید کشوری بروجرد رابطه وجود دارد.
- بین عوامل اقتصادی با امنیت اجتماعی در شهرک شهید کشوری بروجرد رابطه وجود دارد.
- بین عوامل فرهنگی با امنیت اجتماعی در شهرک شهید کشوری بروجرد رابطه وجود دارد .
- بین عوامل کالبدی باامنیت اجتماعی در شهرک شهید کشوری بروجرد رابطه وجود دارد .
-5 پیشینه و سوابق تحقیق
جیکوبز - 1961 - اولین تحقیق در زمینه بین محیط شهری و امنیت ساکنین در کتاب زندگی و مرگ شهرهای بزرگ آمریکا، به مسئله امنیت و عوامل بازدارنده فضایی و کالبدی شهر و محلات اشاره می نماید وی بیان میکند که آرایش فضای شهری از ابتدا بوسیله پلیس تامین نمی شود و این با حضور پلیس تضمین می شود. آرامش فضای شهری ابتدا شبکه ناخودآگاه و پیچیده اجتماعی و استانداردهای موجود میان مردم حفظ می شود. او در مورد خود انتظامی بودن یک خیابان چنین توضیح می دهد. می باید چشم هایی همواره خیابان را بنگرد، چشم های ما همواره آنها را مالکین طبیعی و حقیقی خیابان می نامیم. پیاده روهای خیابان می باید به صورت مداوم مورد استفاده قرار گیرد تا بر چشم های ناظر بر خیابان افزوده شود و به ساکنین خیابان شیوه نظارت به خیابان آموزش داده شود.
در تحقیق خود می نویسد؛ در برزیل نقش آرایش فضایی در ایجاد رفتارهای خاص استفاده کنندگان بررسی شد. نتایج تحقیق آنها نشان می دهد عوامل اجتماعی و فضایی با توجه به اثری که اجرا ی محیطی و شناخت فضایی محیط های باز شهری دارند بر کمبود و افزایش جرم تاثیر گذارند. کسری در سال 1392 در پایان نامه کارشناسی ارشد خود تحت عنوان راهکارهای طراحی محله های امن با تاکید بر رویکرد ارتقای امنیت محیطی و کاهش جرائم شهری، CPTED در الشیب تهران به دنبال نظریات و رویکردهای بسیاری برای رویارویی و برخورد با این مشکل در نقاط مختلف جهان و از سویی نظریه پردازان شهری ارائه گردید، که یکی از این نظریات، رویکرد پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی با CPTED است.
تحقیق حاضر ارائه راهکارهایی است که بتوان با ایجاد تغییرات کالبدی و محیطی به پیگیری از وقوع جرم در محیط های شهری پرداخت. رضایی در سال 1393 در پایان نامه کارشناسی ارشد با عنوان - استفاده از طراحی در افزایش امنیت اجتماعی در فضاهای جرم خیز شهری در محله بیسیم زنجان - : به بررسی پیشگیری از جرم با استفاده از طراحی محیطی و افزایش اجتماعی و کیفیت فضاهای جرم خیز شهری است و دست یابی به این هدف با افزایش امنیت و رفاه ساکنان محله، برقراری عدالت اجتماعی در دستیابی به خدمات و تسهیلات شهر ی ایجاد محله ای پایدار، سرزنده و پویا می انجامد.
تفاوت پژوهش حاضر با پژوهشگرانی که در سوابق تحقیق مطرح شده در این می باشد؛ باتوجه به بررسی ها که شامل - مشاهده مستقیم، مصاحبه، پرسش نامه - انجام گرفته سعی شده برروی زمینه هایی که باعث ناامنی اجتماعی در فضاهای شهری محدوده مورد مطالعه - شهرک شهید کشوری - شده مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته، این زمینه ها با توجه به فرضیات بیان شده و مدل spss نمونه آماری 400 نفر از ساکنین محدوده مورد مطالعه انجام پذیرفته شده. و رابطه ای که بین عوامل اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، و مهاجرت با امنیت اجتماعی برقرار می باشد باعث ناامنی در این محدوده شده که در این تحقیق به آنان پرداخته شده است .
-6 مبانی نظری و چارچوب مفاهیم پایه ای پژوهش 1-6 امنیت /احساس امنیت
امنیت از ریشه لاتین secures در لغت به معنای نداشتن دلهره و دغدغه است ؛ گرفته شده است و هم چنین موضوعاتی چون - رهایی از خطر، تهدید، آسیب، اضطراب، هراس، نگرانی با وجود آرامش، آسایش، اعتماد، تأمین، ضمانت را در برمی گیرد. امنیت در فرهنگ فارسی به معنای آزادی و آرامش، فقدان ترس و عدم هجوم دیگران بیان شده و در فرهنگ علوم رفتاری نیز دو معنا ازاین واژه شامل - یک حالتی که درآن ارضای احتیاجات و خواسته های شخصی انجام شود - و - احساسارزش شخصی، اطمینان خاطر، اعتماد بنفس و پذیرش که در نهایت از سوی طبقه های اجتماعی نسبت به فرد اعمال می شود - مطرح شده است
