بخشی از مقاله
چکیده:
توسعه صنعت در نواحی روستایی به منظور رشد و توسعه مناطق روستایی به عنوان یک تجربه موفق در کشورهاي در حال توسعه که با نیروي کار مازاد رو به رو بوده اند، یاد میشود. در ایران نیز در راستاي صنعتی سازي روستا مطالعات متعددي شده است، که منشا و پیامدهاي آن در مناطق روستایی مورد بررسی قرار گرفته است.
به این منظور جهت تحلیل آثار اقتصادي و اجتماعی شهرك صنعتی در نواحی روستایی، شهرك صنعتی فراهان مورد بررسی قرار گرفت و 236 نفر طبق فرمول کوکران و نمونه گیري تصادفی ساده انتخاب گردید. ابزار جمع آوري داده پرسشنامه و مصاحبه بود. روایی پرسشنامه توسط جمعی از اساتید به تایید رسید و پایایی آن توسط ضریب کرونباخ براي هر سازه جدا محاسبه شد و براي تمامی موارد بیشتر از 0/7به دست آمد. نتایج آزمون ناپارامتري مک نمار و ویلکاکسون نشان از بهبود و توسعه اقتصادي و اجتماعی کارگران و روستاهاي این نواحی پس از اشتغال به صنعت بوده است.
مقدمه
استقرار صنعت در مناطق روستایی در قالب ایجاد نواحی صنعتی با هدف دستیابی به توسعه پایدار روستایی، در دهه اخیر مورد توجه سیاستگذاران و برنامه ریزان توسعه روستایی بوده است؛ صنعتی شدن روستا ها به معناي استقرار صنعت در تمامی مراکز روستایی نمیباشد؛ بلکه هدف ایجاد قطب هاي صنعتی در مراکز منتخب روستایی است تا این مراکز بتوانند ضمن بهره برداري از منابع محلی، مکان مناسبی جهت تحت پوشش قرار دادن نواحی پیرامون باشد
از میان راه حل هاي مختلف براي کاهش مهاجرت هاي بی رویه و بدون برنامه، به نطر میرسد که طرح استقرار صنعت در نواحی روستایی، راه حلی کاراتر و انسانی تر باشد.
تاسیس شهرك ها و نواحی صنعتی از طریق ایجاد فرصت هاي شغلی و افزایش درآمد به طور نسبی تأثیرات قابل قبولی در خرید کالاهاي مصرفی بادوام بوجود آورد.مهاجرت هاي روستا- شهري که پس از اصلاحات ارضی در ایران سرعت فزاینده اي به خود گرفته، هنوز یکی از بزرگترین معضلات کشور محسوب می شود به نحوي که هر ساله تعداد کثیري از جوانان روستایی براي یافتن شغل و درآمد به منظور حل مساله مذکور یکی از مهمترین اهداف ایجاد، به سوي شهرها مهاجرت می کنند. شهرك ها و نواحی صنعتی روستایی تأثیر کاملاً مثبتی بر مهاجرت روستاییان داشته است، نه تنها ایجاد آنها مانع مهاجرت روستاییان شده بلکه موجب جذب افراد غیربومی اعم از سرمایه گذار، مهندس، تکنسین و کارگر شده است.
این صنایع امکان اشتغال مضاعف در کارهاي کشاورزي و سنتی روستایی را ایجاد نموده، پاسخی براي چالش هاي ملی، فقر زدایی، محرومیت زدایی و بهبود در توزیع درآمدها را میتواند در پی داشته باشد[11]،اگر چه انگیزه هاي اقتصادي در مهاجرت جوانان روستایی نقش مهمی دارند، عوامل غیر اقتصادي مانند تسهیلات محلی، رضایت از محل سکونت، رفاه اجتماعی، استانداردهاي زندگی، نیاز به پیشرفت، زندگی بهتر و هدف هاي ارزشی به طور معناداري انگیزه مهاجرت جوانان را افزایش میدهد
در شرایط فعلی، جهت ایجاد فرصت هاي شغلی جدید و حمایت از کارافرینان جوانان، فراهم نمودن بستر مناسب براي جلب مشارکت سرمایه گذاران داخلی و خارجی افزایش صادرات غیر نفتی اهمیت توجه به مزیت هاي موجود در انواع تجمع هاي صنعتی را پیش از پیش روشن میسازد
به نظر می رسد شناسایی سایر حیطه هاي تاثیرات نواحی صنعتی بر توسعه مناطق روستایی از این جهت که می تواند در برنامه ریزي کاراتر موجبات تمرکز بر روي اثرات مثبت و کاهش پیامد هاي منفی آن را داشته باشد قابل توجیه می باشد. اگرچه مطالعات متعددي درباره نقش شهرك هاي صنعتی در نواحی روستایی در ایران و کشورهاي دیگر، صورت گرفته است اما نتایج یکسانی نداشته اند و گاهی با یک رویکرد تازه رو به رو می شویم؛ به این منظور در این مطالعه به بررسی اثرات یکی از شهرك هاي صنعتی استان مرکزي در توسعه مناطق روستایی اطراف آن پرداخته می شود.
اهداف پژوهش
هدف کلی: بررسی آثار ناحیه صنعتی فرمهین بر توسعه مناطق روستایی این بخش می باشد.
اهداف اختصاصی اهداف اختصاصی اقتصادي:
- بررسی اثر ناحیه صنعتی فرمیهن بر ایجاد اشتغال در مناطق روستایی این بخش.
- بررسی اثر ناحیه صنعتی فرمیهن بر و ثبات درآمدي و شغلی در مناطق روستایی این بخش.
- بررسی اثر ناحیه صنعتی فرمیهن بر توسعه - افزایش - درآمد روستاییان در مناطق روستایی این بخش.
- بررسی اثر ناحیه صنعتی فرمیهن بر توسعه خدمات بیمه در مناطق روستایی این بخش.
اهداف اختصاصی اجتماعی:
- بررسی اثر ناحیه صنعتی فرمیهن بر کاهش مهاجرت روستاییان از مناطق روستایی این بخش - می تواند جزء اهداف اقتصادي نیز باشد - .
گمانه هاي پژوهش
- ناحیه صنعتی در مناطق روستایی بر ایجاد اشتغال در روستا اثر معنا داري دارد.
- ناحیه صنعتی در مناطق روستایی ثبات درآمدي و شغلی روستاییان اثر معنا داري دارد.
- ناحیه صنعتی در مناطق روستایی بر توسعه - افزایش - درآمد روستاییان در مناطق روستایی این بخش اثر معناداري دارد.
- ناحیه صنعتی در مناطق روستایی بر توسعه خدمات روستاییان اثر معنا داري دارد.
- ناحیه صنعتی در مناطق روستایی بر کاهش مهاجرت روستاییان به شهرها اثر معنا داري دارد.
بررسی منابع
رشد و توسعه روستاها نیازمند نطام برنامه ریزي جامع و کارآمد میباشد.[2] با وجود تغیییرات فراوان در جهان، ویژگی مناطق روستایی با وجود ارتباط با سرمایه هاي طبیعی، تغییر اندکی کرده است. بسیاري از خانوار هاي فقیر جهان در روستاها زندگی می کنند. در این مناطق نزدیکی مصرف کننده و تولید کننده باعث عدم تحرك منابع طبیعی گشته است. اگرچه تفاوت هاي زیادي بین مناطق شهري و مناطق روستایی دور افتاده وجود دارد، اما در برخی مناطق با رشد و توسعه اقتصادي، بهبود حمل و نقل و ارتباطات و توسعه شهري و با تنوع بخشیدن به اقتصاد روستا مانند فرایند صنعتی نمودن روستا فرصت هایی براي خدمات ونیروي کار روستایی ایجاد شده است.
طرفداران این استراتژي معتقدند که »در مناطق بالقوه روستایی توسعه صنایع به عنوان روشی براي رسیدن به اهداف کلی توسعه مورد توجه برنامه ریزان کشور قرار گرفت و تصور اصلی اینست کهایجاد صنایع در روستا میتواند موجب متنوع ساختن اقتصاد روستایی، افزایش ارزش افزوده تولیدات کشاورزي، ایجاد اشتغال، افزایش سطح درآمد روستاییان، کاهش مهاجرت روستایی و در نهایت کاهش نابرابري میان شهر و روستا باشد
سه ویژگی مناطق روستایی: فراوانی و ارزانی نسبی زمین در روستا، دوم اینکه با توجه به فاصله شهرك هاي روستایی و شهرها با وجود مانع طبیعی رود ها و کوهها، هزینه حمل و نقل بالا می باشد. همچنین سیستم ارتباطات ضعیف است و بیشتر اطلاعات شنیداري انتقال داده می شوند و سوم فقر مردم ساکن مناطق روستایی است. درآمد متوسط افراد روستایی نسبت به شهري پایین تر است و همچنین تعداد افرادي که در زیر خط فقر تعیین شده اند بالاتر است. شاید 75 درصد مردم فقیرجهان در روستا زندگی می کنند. - چرا مناطق روستایی فقیر تر از مناطق شهري می باشند؟
