بخشی از مقاله
چکیده
فضاهای عمومی مجتمع های مسکونی فضاهایی هستند که به خدمات عمومی ساکنین مرتبط است و شامل فضای باز و فضاهای مشترک میباشد. امروزه در مجتمع های مسکونی ، تعاملات اجتماعی به خوبی صورت نمی گیرد که از دلایل آن می توان به کمبود و نقص در فضاهای عمومی مجتمع های مسکونی اشاره نمود. در واقع این فضاها باید به گونه ای باشند که امکان ارتباط ساکنین با یکدیگر را فراهم سازند.
فضاهای عمومی دارای متغیرهایی از قبیل: فضاهای سبز ، کافی نبودن سطح فضاهای عمومی و جمعی نسبت به تعداد ساکنین و زیر بنای ساختمان، فضاهای بازی ، حفظ آرامش و حریم خصوصی افراد،ایمنی و امنیت، سرزندگی و مطبوعیت و خوانایی می باشد و معیارهای تعاملات اجتماعی شامل: اجتماع پذیری فضا و دیدار و مشارکتی بودن فضا می باشد.
در این تحقیق قصد داریم بررسی کنیم که فضاهای عمومی چه رابطه ای با تعاملات اجتماعی ساکنین دارد؟ برای بررسی موضوع از پرسشنامه استفاده شده است و جامعه آماری ، ساکنین مجتمع های مسکونی میباشند که جمعیت آن حدود 4500 نفر میباشد و با استفاده از فرمول کوکران تعداد نمونه ،354 بدست آمده است .برای تجزیه و تحلیل اطلاعات پرسشنامه از روش تحلیل عاملی استفاده شده است .
همچنین از روش اسنادی -کتابخانه ای برای تهیه مبانی نظری استفاده و از روش پیمایشی با استفاده از پرسشنامه استفاده شده است و این نتیجه بدست آمده است که بین خوانایی و تفکیک مشخص فضای عمومی و خصوصی با تعاملات اجتماعی با سطح معنیداری، اجتماع پذیری ، حضورپذیری و مشارکتی بودن رابطه مثبت و مستقیمی وجود دارد. اما ملاحظه میشود بین متغیر مستقل با مشارکتی بودن فضا رابطهای یافت نشده است. همچنین بین تعاملات اجتماعی و مشارکتی بودن با متغیر مستقل رابطه معنیداری وجود ندارد.
-1 مقدمه
انسان ها در سراسیمگی شهرهای امروز، دنبال فضاهایی با هویت های ویژه هستند تا بتوانند علاوه بر تامین آسایش و تعامل با همنوعان، در بستر پویایی اجتماعی به کمال متعا لی خود نائل شوند. رشد فزاینده ابعاد شهرنشینی و شکل گیری مقیاس جدیدی از رشد شهری در طی دهه های اخیر باعث شده است که شهر و شهرسازی معاصر با چالشهای تازه ای چون افزایش نابهنجاریهای اجتماعی، کمرنگ شدن هویت و حس تعلق اجتماعی و درمجموع کاهش کیفیت زندگی مواجه شود خانه مکانی است که فرد، بیشترین برخورد و رفت وآمد را در سطح آن دارد، فضاهای عمومی عنصر مهمی در شکلگیری تعاملات اجتماعی در میان ساکنان آن است. ازآنجاکه فضاهای عمومی در شکل دهی تعاملات اجتماعی ایفا می کنند، لذا با خلق مجموعه ای متمرکز به وسیله جذابیتهای عرصه جمعی آن، می توانند کاری کنند که ساکنین از آن فضا استفاده کنند که این میتواند با تعاملات اجتماعی همراه باشد.
دراصل فضاهای باز، فضاهایی هستند که در آن نیازهای اجتماعی انسان تامین می شده است. در دوران معاصر فضاهای باز ،تامین کننده نیازهای اجتماعی نبوده و سبب قطع رابطه اجتماعی شده است. - صمدی فر و همکاران، 1392، - 2 در اثر کیفیت پایین فضای عمومی در مجتمع مسکونی احساس آرامش و امنیت برای ساکنین آن میتواند ، شوق حضور در فضا را از انسان بگیرد و باعث شود تعاملات اجتماعی کم شده و فضای بیگانه ای برای انسان فراهم شود.
امروزه فضاهای عمومی مجتمع های مسکونی ، بیش از هر زمان دیگری توجه طراحان را به خود جلب کرده اند و مردم نیز مشتاق استفاده و حضور در چنین فضاهایی هستند. اما آنچه باعث فعالسازی این فضاها به لحاظ اجتماعی می شود، در درجه اول عوامل کالبدی است که بتواند زمینه ساز ورود و توقف افراد به فضا باشد که در این باره میتوان به فضاهایی از قبیل دسترسی ها، جاذبه بصری، عوامل طبیعی و بسیاری عوامل دیگر اشاره کرد. اما عامل مهمتر دیگری نیز در فعالسازی این فضاها موثر است و آن پیش بینی و خلق رویدادهای اجتماعی است که فرصت های مشارکت در فعالیت های اجتماعی را ایجاد کند .
از رسالت های طراحان و معماران که مشکلات تعاملات افراد در فضاهای عمومی را برطرف کرده و به خلق رابطه ای متناسب بین انسانها و کالبد اطرافشان بپردازند. برای نیل به این هدف، خالقان فضا باید به درک صحیحی از رفتار انسان در محیط برسند، به گونه ای که بین انسان و مکان پیوند ایجاد کند. آپارتمان نشینی، به دلیل دارا بودن از فضای کم و کوچک برای زندگی، استفاده از فضاهایی عمومی را میطلبد.
منظور از فضاهای عمومی در این ساختمان ها، فضاهایی است که به خدمات عمومی ساکنین مرتبط است و شامل فضای باز و فضاهای مشترک می¬باشد ، فضاهای عمومی دارای متغیرهایی از قبیل: فضاهای سبز ، فضاهای بازی ، فضاهای مکث، حفظ آرامش و حریم خصوصی افراد،ایمنی و امنیت، خوانایی، سرزندگی و مطبوعیت میباشد و معیارهای تعاملات اجتماعی شامل: اجتماع پذیری فضا و دیدار و مشارکتی بودن فضا می باشد.
مشکل اصلی این پژوهش این است که به نظر می رسد در فضاهای عمومی مجتمع های مسکونی شهرک فرهنگیان گرگان به تعاملات اجتماعی ساکنین آن توجه نشده است و در این پژوهش ما قصد داریم نقش متغیرها و معیارهای فضاهای عمومی ساختمان های مسکونی شهرک فرهنگیان را به عنوان متغیرهای مستقل بر معیارهای تعاملات اجتماعی شهروندان به عنوان متغیر وابسته بررسی کنیم و مشخص کنیم که عوامل تشکیل دهنده تا چه میزان بر متغیرهای تعاملا اجتماعی شهروندان موثر است؟
طی دهه های اخیر و به دنبال رشد شهرنشینی ، الگوی تولید مسکن در کشورهای مختلف تغییر کرده است. آپارتمان نشینی مهم ترین تحولات فرایند اسکان بشر طی این سال ها در شهرها به حساب می آید. در ایران یکی از راه های پاسخ به نیاز مسکن ، تولید مسکن انبوه در قالب مجتمع های مسکونی است
خانه های امروزی قابلیت پاسخگویی به بسیاری از نیازمندی های انسان را ندارند و این ممکن است باعث نارضایتی ارتباط مستحکم با طبیعت و تعاملات اجتماعی در دراز مدت شود. در این خانه ها به وجود فضایی مکمل در کنار فضای داخلی آپارتمانها، جهت پاسخگویی به نیازهای تفریحی، ایجاد رابطه ی مستمر با طبیعت و گسترش بخشی از عملکردهای فضای داخل به خارج ضرورت توجه به فضای باز را نشان میدهد. همچنین توجه به فضاهای باز، به عنوان محلی برای برقراری تعاملات اجتماعی و در پی آن افزایش حضور مردم و در نتیجه افزایش امنیت اجتماعی و ایجاد حس مسئولیت در ساکنان نسبت به محل زندگی خود ضروری است.
شهرک فرهنگیان گرگان به دلیل استفاده از فضاهای باز و فضاهای سر سبز موجود در سایت انتخاب شده تا بررسی کنیم که این عوامل آیا از نظر شهروندان رضایت بخش بوده و آیا توانسته به افزایش تعاملات اجتماعی منجر شود و میزان فضای آزاد آن نسبت به خانه ها بیشتر بوده است.در این شهرک فضای عمومی زیادی بنا بر نقشه و بنا بر طرح جامع گرگان قابل مشاهده است که نسبت به سایر شهرک های گرگان فضای عمومی بیشتری دارد.
-2 فرضیههای تحقیق
بین سرزندگی و مشارکتی بودن فضاهای عمومی مجتمع مسکونی در شهرک فرهنگیان گرگان ارتباط مستقیم معناداری وجود دارد.
بین فضای سبز و اجتماعی پذیری فضاهای عمومی مجتمع های مسکونی شهرک فرهنگیان گرگان رابطه معنادار و مستقیمی وجود دارد.
بین ایمنی و امنیت و اجتماع پذیری فضاهای عمومی مجتمع های مسکونی شهرک فرهنگیان گرگان رابطه معنا داری وجود دارد.
میزان تاثیر عوامل مختلف شکل دهنده فضاهای عمومی مجتمع های مسکونی بر تعاملات اجتماعی ساکنین چقدر است؟
-3 روش تحقیق
پژوهش حاضر از لحاظ هدف، کاربردی است زیرا پژوهشی است که با استفاده از نتایج تحقیقات بنیادی به منظور بهبود و به کمال رساندن رفتارها، روشها، ابزارها، وسایل، تولیدات، ساختارها و الگوهای مورد استفاده انجام میشود. - www.parsmodir.com - از نظر ماهیت، کمی است. زیرا در تحقیقات کمی، جمع آوری داده ها و تحلیل ها با تکیه بر فرمول ها و مدلهای ریاضی انجام میشود.
روش گردآوری اطلاعات مربوط به ادبیات موضوع و پیشینه پژوهش، اسنادی ،کتابخانه ای بوده زیرا از کتب و مقالات دست اول مرتبط استفاده شده است . همچنین از روش پیمایشی استفاده نموده ایم زیرا جمعآوری اطلاعات به طور مستقیم از گروهی از افراد بوده است. برای جمع آوری اطلاعات اسنادی کتابخانه ای از کتب و مقالات مرتبط بهره می بریم.
در این پژوهش از پرسشنامه بسته استفاده خواهیم کرد، همچنین از سایت های مرتبط و سایت آنلاین شهرداری نیز استفاده میشود. اعضای جامعه آماری در این پژوهش ساکنان مجتمع های مسکونی هستند، به پرسشهایی در مورد موضوع مورد مطالعه محقق، پاسخ میدهند. آنها این کار را یا از طریق پرکردن "پرسشنامهای" که در اختیار آنها قرار میگیرد ، انجام میدهند .
دراین تحقیق برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه خود اجرا که در آن پرسشنامه توسط خود محقق پخش می شود، استفاده شده است که در آن متغیرهایی از قبیل :
- فضای عمومی با معیار : فضاهای سبز ، فضاهای بازی، کافی نبودن سطح فضاهای عمومی و جمعی نسبت به تعداد ساکنین و زیر بنای ساختمان، خوانایی، فضاهای نشستن، حفظ آرامش و حریم خصوصی افراد، ایمنی و امنیت، سرزندگی و مطبوعیت میباشد
- و تعاملات اجتماعی با معیار: اجتماع پذیری فضا، حضور پذیری و گشودگی ، و مشارکتی بودن فضا مورد بررسی قرا میگیرند.برای محاسبه روایی پرسشنامه از نظر خبرگان، کارشناسان و اساتید مسلط به موضوع تحقیق و پرسش نامه استفاده می شود تا از تطابق موضوع با سوالات و قابلیت استفاده و به جا بودن سوالات مطروحه اطمینان حاصل شود.
همچنین از فرمول کرونباخ برای محاسبه پایایی استفاده میشود. این روش برای محاسبه هماهنگی درونی ابزار اندازه گیری از جمله پرسشنامه ها بکار می رود. در این گونه ابزارها، پاسخ هر سوال می تواند مقادیر عددی مختلف را اختیار کند. برای روایی پرسشنامه نیز از اساتید و متخصصان در این زمینه استفاده خواهد شد که این متخصصان اساتید دارای مدرک دکترای معماری دانشگاه آزاد اسلامی گرگان و دانشگاه گلستان هستند که تعداد آنها 13 نفر است که بنا به فرمول کوکران 13=12.6 نفر بدست می آید .
زمانی یک مطالعه روا است که بتواند هدف مورد نظر را اندازه گیری نماید و همچنین در طرح مطالعه، خطای منطقی وجود نداشته باشد. برای روایی محتوایی از نظر متخصصان ، استفاده می شود. برای این منظور ، ازدو ضریب نسبی روایی محتوا - CVR - و شاخص روایی محتوا - CVI - ، استفاده می شود. برای تعیین CVR از متخصصان درخواست می شود تا هرآیتم را براساس طیف سه قسمتی»ضروری است« ، »مفید است ولی ضرورتی ندارد« و »ضرورتی ندارد« بررسی نماید. سپس پاسخ ها مطابق فرمول زیر محاسبه می گردد.
