بخشی از مقاله
چکیده :
مقوله صنعتی شدن روستاها یا استقرار صنایع در مناطق روستایی به عنوان یکی از رایج تر و مهمترین شیوه های بسط اقتصادی غیرزراعی در روستا مورد توجه است. کمبود برخی از عوامل اصلی تولید کشاورزی همچون آب وخاک درعین فراوانی عامل نیروی کاردر این مناطق علاوه بر ایجاد فشار روز افزون بر زمین های زراعی موجب مهاجرت گسترده روستاییان وبه تبع آن درگیر ساختن دیگر مناطق بامشکلات ناشی از این مهاجرتها میشود.
در چنین شرایطی استقرار صنایع بویژه در مناطقی که از پتانسیل چندانی برای کشاورزی برخوردار نیستند میتواند ابزار مناسبی برای تثبیت مکانی جمعیت روستایی وارتقا سطح شاخص های مختلف اقتصادی و اجتماعی همچون اشتغال، درآمد و برخورداری از امکانات بهداشتی، درمانی وآموزشی باشد البته اثرات سوء زیست محیطی و در مواردی مهاجرت ناشی از توانمندی اقتصادی را نباید از نظر دور داشت.
مقدمه:
به گفته بانک جهانی توسعه روستایی راهبردی است که برای بهبود زندگی اجتماعی و اقتصادی مردم فقیر روستایی طراحی شده است این استراتژی در پی گسترش دادن منافع توسعه در بین فقیرترین اقشاری است که در نواحی روستایی به دنبال امرار معاش هستند. - جمعه پور - 1387 “توسعه عبارت است از تلاش اگاهانه برای بهبود ظرفیتهای اجتماعی درجامعه مانند پیشرفت فیزیکی زیرساختهای محلی ویا ایجاد یک صنعت جدید در جامعه - - sharp&Agnitsch&Ryan&Flora 2002 406 دلایل عمده مهاجرت روستاییان به شهر ها راباید در متمرکز ساختن صنایع در اطراف شهر های بزرگ بخصوص تهران، توسعه سریع فع الیت های ساختمان در مناطق شهری و اختلاف روز افزون درآمد روستاییان و شهر نشینان و عواملی مانند توسعه مکانیزاسیون کشاورزی،رکود نسبی تولیدات کشاورزی و اثرات سوء ناشی از اجرایااصلاحات ارضی ناقص جستجو کرد.
- مشهدی زاده دهاقانی، 84 :1389 - الگوی توسعه صنعتی به عنوان یک رویکرد غیرمتمرکز از آغاز و تداوم روند برنامه ریزی محکم و پویا و بلند مدت مانند یک دستاورد مترقی حمایت میکند. - - M.AI-But hie&Eben Saleh 2002:6 امروزه به اضافه دلایل فوق الذکر ،کمبود منابع اصلی کشاورزی مانند آب و خاک و افزایش روز افزون جمعیت، بالا رفتن سطح تحصیلات و مهاجرت جوانان روستایی، تغییر نگرش ها و کاهش علاقه جوانان به کار کشاورزی سنتی رایج در اکثر روستاهای ایران موجب مهاجرت بی رویه روستاییان به شهرها و به دنبال ان بهم خوردن ترکیب سنی و جنسی جمعیت ، کاهش بیش از پیش تولیدات کشاورزی عنوان محور اصلی توسعه و ایجاد مشکلات عمیق در ساختار شهرهای مهاجر پذیر را به دنبال داشته است.
دستیابی به رشد وتوسعه اقتصادی از طریق توسعه صنعتی ، یکی از راهکارهای اساسی کشورهای در حال توسعه میباشد . تجارب کشورهایی که توانسته اند در کوتاه ترین زمان ازطریق توسعه صنعتی ، جنبه های مختلف اقتصادی ، اجتمایی وفرهنگی خود را در مسیر توسعه قرار دهند چشم انداز جذابی برای دیگر کشورها ایجاد نموده است. "باتوجه به اینکه استخدام صنعتی شامل تلاش برای جذب مشارکت از خارج جامعه میباشد این استراتژی توسعه قابل توجهی داشته است.وجوامع موفق با استفاده از مشوقهای مالیاتی وامهای کم بهره و بهبود زیرساختها میتواند تاثیرات قابل توجهی در اشتغال محلی وفعالیتهای اقتصادی داشته باشد. - - Agnitsch&Ryan&FloraShrap,2002:407
اهداف تحقیق :
با توجه به اهمیت موضوع استقرار صنایع در مناطق روستایی ونمونه های موفق آن در کشور های مختلف این تحقیق با نگاهی کلی به مقوله استقرار صنایع روستایی در ایران پرداخته وشهرک صنعتی ارومیه را مورد ارزیابی قرار می دهد. "بسیاری از شهرستانهای شرق وجنوب شرق آسیا دارای منابع زمینی محدود ودر نتیجه چگالی بالا - ی جمعیت - در جامعه است مسابقه برای کار وزمین وهزینه ان همراه با افزایش رشد اقتصادی خواهد بود در این جوامع تغییر وتجدید ساختار صنعتی به علت تغییر ساختار هزینه اتفاق خواهد افتاد" - - Zhu 2002 : 179
برخی از کشورها برای حفظ نیروی تولیدی موجود در روستا ها تمهیدات خاصی را اندیشیده اند: "چین دارای 800000 روستاست برای حفظ پتانسیل زندگی در روستاها دولت چین اقدامات پیچیده ای را آغاز کرده است از جمله بالا بردن سطح استاندارد زندگی در مناطق روستائی ،کاهش مالیات کشاورزی ،بهبود زیر ساختها،ایجاد مشاغل جدید و ارتقای نظام سلامت و آموزش و پرورش." - مجله مدیریت محیط زیست ، - 205:2008 در این تحقیق سعی خواهد شد تاثیر صنعتی شدن روستاها از نقطه نظر های زیر مورد بررسی قرار دهد. فراهم نمودن زمینه اشتغال از طریق ایجاد توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی،تنوع بخشیدن به فعالیت های غیر کشاورزی، برنامه ریزی و همکاری در جهت افزایش درآمد شاغلان در بخش کشاورزی.بهبود نسبی رفاه روستاییان .افزایش انگیزه ماندگاری در روستاو... در این راستا شهرک صنعتی ارومیه موردمطالعه قرار میگیرد.
روش تحقیق :
بصورت پیمایشی - اسنادی است ومطالعه بصورت میدانی انجام گرفته است. به این منظورتعدادی پرسشنامه در بین کارگران این نواحی توزیع شده است.
صنعتی شدن:
صنعتی شدن عبارت است از قدرت یک دسته از افراد در تجدید ساختار همه جانبه اقتصادی و اجتماعی با استفاده از ماشین به منظور افزایش فزاینده توان فردی و سیر کاهنده هزینه به قصد دستیابی به اهدافی که برایشان سودمند است. - ف.پرو به نقل از سایت مدیریت تکنولوژی -
توسعه:
ارتقای سطح مادی ومعنوی جامعه انسانی وایجاد شرایط مناسب یک زندگی سالم برای تمامی افراد جامعه است. توسعه به این مفهوم در بر گیرنده جنبه های اقتصادی،اجتماعی،سیاسی وفرهنگی است که تغییرات کمی وکیفی را شامل میشود. - جمعه پور ، - 1387
توسعه روستایی:
فرایند افزایش توان جمعی در بهره برداری پایدار از محیط زیست جهت بهگشت زندگی و راهبرد صنعتی سازی روستاها. - رضوانی، - 29:1388 در حال حاضر یکی از مهمترین دغدغه های برنامه ریزان کشور ارایه راهکارهایی برای جلوگیری از مهاجرت بی رویه روستا B شهری است که بویژه در سالهای اخیر شدت یافته است. تثبیت مکانی روستاییان توام با افزایش انگیزه کار و فعالیت در سکونتگاه روستایی علاوه بر افزایش درآمد خانوار میتواند در مرتفع نمودن مشکلات خانوادگی، عاطفی و روانی ناشی از دوری پدر یا اعضای دیگر خانواده که به قصد یافتن شغل مهاجرت میکنند موثر باشند.
طبق آمار رسمی مرکز امار ایران در خصوص در صد خانوارهای شهری و روستایی زیر خط فقر در سال 1375 ، 4/26 درصد خانوارهای روستایی و 2/12 درصد خانوارهای شهری زیر خط فقر بوده اند.
براورد خط فقر بر اساس تغذیه مناسب در مطالعه ای نشان میدهد که در سال 1367 حدود %45 خانوارهای روستایی فاقد تغذیه مناسب بوده اند - lرضوانی 1383 ص - 13 به عبارت دیگر" جوان گزین و نخبه گزین بودن مهاجرت های روستایی از جمله عواملی است که فرایند توسعه درون زا و روند بهبود شرایط زندگی در روستاها را مختل میسازد" - همان مرجع ص - 17
