بخشی از مقاله
چکیده
تمایل به فراهم کردن آموزش کم هزینه و موثر برای توده های مردم در طی سالیان متمادی وجود داشته است. تحولات در حوزه های فناوری اطلاعات و ارتباطات در کنار مطالبه عمومی برای آموزش مبتنی بر وب و از راه دور منجر به ایجاد پیشرفت های تکنولوژیک مبتنی بر وب ، مواد آموزشی و محیط های یادگیری بسیار غنی شده است. به علاوه رشد مداوم و تغییر ساختار دانش، مکانیزم های یادگیری فراگیران و نقش معلم را نیز تحت تأثیر قرار داده است و منجر به سوق دادن موسسات آموزشی و تحقیقات آموزشی به جهت گیری های خاص شده است.
یکی از این جهت گیری ها روی آوردن موسسات آموزشی و دانشگاه ها به سمت سیستمهای آموزشی قابل دسترس و رایگان برای جمعیت های زیاد است .سیستم های آموزشی که تحت عنوان موک از آنها یاد می شود و به فاصله کوتاهی به صورت گسترده در برنامه های آموزشی دانشگاه های تراز اول دنیا قرار گرفت و شرکت کنندگان بسیاری از سراسر دنیا را به سوی خود جلب کرد.
به دنبال ایجاد دوره های موک توسط دانشگاه های مختلف، بحث های زیادی در جراید و رسانه ها مطرح گردید. در مقاله حاضر موک ها از منظر نظریه های یادگیری مانند رفتارگرایی، شناخت گرایی، ساختن گرایی و ارتباط گرایی مورد بحث قرار می گیرند زیرا رویکردهای فاقد مبنای نظری، محکوم به شکست اند. در این مقاله، با ارائه تعریف موک ها و انواع آن، پیشینه ، توجیهات و تئوری های یادگیری آنها مورد مطالعه قرار می گیرد، ضمن اینکه رابطه بین موک ها و ارتباط گرایی به شکل واضح تری به تصویر کشیده می شود.
مقدمه:
همانگونه که فن آوری اطلاعات و ارتباطات بسیاری از جنبه های زندگی ما را از طریق توسعه سریع ، تحت تاثیر قرار داده است، چشم انداز حوزه آموزشی را هم دستخوش تغییر نموده است و به خاطر ماهیت و ساختار آن به راحتی و به طور مستقیم، تحت تاثیر توسعه فن آوری و پیشرفت های آن قرار گرفته است. تحول کاربران از حالت منفعل به فعال، خلاق و مولد به واسطه ظهور وب 2 ، نه تنها حوزه آموزش بلکه در شکل دهی جامعه نیز تاثیر بسیاری داشته است.
برخی از این تاثیرات منجر به تحول و شکل گیری محیط های یادگیری از راه دور و بروز واقعیت های اجتناب ناپذیری شده اند. از طرف دیگر امروزه توسعه خود محوری بیشتر از اخذ مدرک تحصیلی و گذراندن مدارج رسمی آموزشی مورد توجه است و دانشگاه ها سعی می کنند فراگیران بیشتر با هزینه های کمتر رادر جهت نیل به این هدف جذب نمایند و موک ها یا همان دورهای آنلاین باز با فراگیران زیاد می توانند پاسخی به این نیازها باشند و از همین رو بودکه سیستم های آموزشی متمایل به اجرای تجارب آموزشی بر مبنای دوره های باز، منابع آموزشی باز و دسترسی آزاد شده اند
با افزایش توجه رسانه ها به این پدیده نو ظهور ، موک ها با شدت بیشتری مورد بررسی قرار گرفتند اما شک و تردیدها در مورد ارزش آموزشی موک ها یا سوال در این باب که آیا موک ها می توانند یک تجربه یادگیری رضایت بخش را برای شرکت کنندگان فراهم آورند همچنان وجود دارد ولی با وجود تمامی مباحث مطروحه در جراید و رسانه ها، موک ها به عنوان نقطه نهایی در تکامل نتایج آموزشی با دسترسی آزاد با اقبال قابل توجهی مواجه شده اند
همچنین پیتراسلوپ بیان داشت که به منظور دموکراتیزه کردن وجهانی کردن واقعی آموزش، موک ها نیازمندند به اینکه لاًاو در زمینه محاسبات ،ارتباطات و علوم شناختی غنی تر شوند تا تعاملات موثر تری بین فراگیران ومربیان ایجاد نمایند و ارتباطات معناداری بین منابع، شرکت کنندگان دوره ها و همکاری آنها با افراد با تجربه ایجاد نمایند.دوماً آنها نیازمند یک مدل مالی هستند که به آنها اجازه خلاقیت، توزیع و عملیات در این محیط ها را با درگیری گردن زیاد بدهد
در این مقاله سعی بر آن داریم ضمن بررسی ماهیتی موک ها ، آنها را از منظر رویکردهای نظریات یادگیری مورد بررسی قرار دهیم
تاریخچه و ماهیت موکٌ
موک از حروف اول Massive Online Open Course گرفته شده است به معنای لفظی دوره آنلاین باز و حجیم. موک نوعی دوره آنلاین با هدف دسترسی آزاد از طریق وب و مشارکت در مقیاس بزرگ می باشد و بطور معمول شبیه دوره دانشگاه می باشد ولی معمولاً گواهینامه معتبری برای گذراندن دوره برای فراگیران صادر نمی شود البته با بررسی یادگیری می توان گواهینامه ای هم صادر کرد. برای شرکت در موک ها نیاز به هیچ گونه پیش شرطی نمی باشد فقط کافی است دسترسی به اینترنت وجود داشته باشد و تنها ملاک علاقه است نه انتظارات از پیش تعیین شده.
در برخی از دانشگاه ها ، مدارک دوره های موک به عنوان واحدهای درسی پذیرفته می شوند که می توانند در بازار کار ارزشمند باشند. موک ها سیستم های آموزشی هستند که با دسترسی آزاد ، ثبت نام آزاد، برنامه های درسی باز دارند و می توانند با شبکه های اجتماعی تلفیق شوند در حالیکه بیشتر نیازها برای دوره ها درتوضیحات فراهم شده است.
دوره های موک تعاریف مختلف دیگری فراتر از آنچه در بالا ارائه شد را دارند. اسپزیتوٍ - 2012 - موک ها را به عنون محیط های آموزشی از راه دور محبوبی قلمداد می کند که محتوای باز را ارائه می دهند هر فردی درهر کجا روی زمین می تواند به طور رایگان ثبت نام نماید و در دوره شرکت نماید.
هاردینگَ - 2012 - بر روی دانش آموزان شرکت کننده بین المللی تاکید می کند و موک ها را به عنوان سیستم هایی که فرصت انتخاب و شرکت در دوره های آموزشی از دانشگاه های معتبر نظیر استنفورد و ام آی تی و ... با دانشجویانی از کشورهای توسعه یافته و نیافته از طریق اینترنت می داند.النهایه این که اگر بخواهیم یک تعریف کلی بر مبنای تعاریف فوق بسازیم باید بگوییم که موک ها محیط های آموزشی اینترنت محور هستند که فرصت حضور در کلاس دانشگاه های معتبر با اساتید برتر را از طریق دوره های آزاد و باز و البته با درجه ای از رسمیت و صدور گواهینامه با هدف رشد خود محور فراهم می آورند.
تاریخچه:
اصطلاح موک اولین بار درسال 2008 استفاده شد به این منظور که یک دوره آموزشی در کانادا پیشنهاد شده بود که ثبت نام در آن برای همه آزاد و از طریق آنلاین بود و بیشتر از 2000 نفر برای دوره ثبت نام کردند. تنها تفاوتش با دوره های دانشگاهی این بود که به شرکت کنندگان دردوره گواهی ای اعطا نمی شد. در سال 2001 نیز دوره آنلاین مشابهی با عنوان هوش مصنوعی توسط دانشگاه استنفورد ایجاد شد و نزدیک به 250000 دانشجو در آن ثبت نام کردند. به دنبال این دو دوره، دوره های متعدد بعدی برگزار شد که منجر به بحث های متعدد در رسانه ها و مجلات آموزشی و جراید شد.
دانشگاه ها به سرعت به دوره ها سمت و سوق پیدا کردند و دوره های خود را به صورت آنلاین آزاد درآورند، دوره هایی که مهمترین ویژگی آنها آنلاین و رایگان بودن بود. ولی باید گفت که موک اولین بار به وسیله دیو کرمیرُ و برایان اکساندرِ در سال 2008 زمانی که استفان دونزّ و جرج سایمنزْ ارتباط گرایی را بنیان نگذاری کردند و تئوری یادگیری ارتباط گرایی را به عنوان تئوری یادگیری متناسب با عصر دیجیتال ارائه کردند استفاده شد. در این زمینه یادگیری هنگامی اتفاق می افتد که دانش به وسیله فرایند ارتباط فراگیر فعال شده، با حرکت روبه جلوی اطلاعات در یک جامعه یادگیری شکل می گیرد.
