بخشی از مقاله
چکیده
با توجه به مبانی نظری موجود در خصوص توان اثرگذاری ریسک ورشکستگی برسه جزء از مبانی طراحی مدل های ارزشیابی مبتنی برعایدات غیرعادی - فرض تدام فعالیت ، میزان محافظه کاری وسود حسابداری - در این پژوهش ضمن طراحی مجدد مدل های پیش بینی عایدات غیر عادی وارزشیابی مبتنی برعایدات غیرعادی اولسون - 1995 - وفلتهام واولسون - 1995 - ، با لحاظ نمودن متغیر ریسک ورشکستگی ، به مقایسه عملکرد مدل های اولیه ترکیبی و تعدیل شده با استفاده از داده های ترکیبی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی دو دوره تخمین 5 ساله - 1385-1390 - و 10 ساله - 1395-1385 - پرداخته شده است. نتایج پژوهش نشان می دهند لحاظ کردن ریسک ورشکستگی باعث بهبود قدرت مدلهای پیش بینی و ارزشیابی اولسون - 1995 - وفلتهام و اولسون - 1995 - طی هر دو دوره تخمین 5 و 10 ساله می شود، اما به سبب افزایش شدید ارزش های سهام در سال های پایانی دورهی تخمین 51 ساله - به خصوص سال های 92 و - 93، ارزش های برآورد شده توسط مدل های اولیه و تعدیل شده طی دوره تخمین 10 ساله به نحو معناداری پایین تر از ارزش های واقعی بازار است.
کلمات کلیدی: ریسک ورشکستگی ، ارزشیابی مبتنی بر عایدات غیر عادی ، محافظه کاری ، سودحسابداری ، تداوم فعالیت.
مقدمه
اولسون - 1995 - وفلتهام واولسون - 1995 - با استفاده از مفهوم شمول کلی درآمدها - مازاد تمیز - و رابطه حد مجموع سری های هندسی، به ارائه مدلهای خطی ارزشیابی مبتنی بر عایدات غیر عادی پرداختند.اولسون - - 1995 در مدل ارزشیابی خود ، ارزش شرکت در هر زمان را معادل جمع ارزش دفتری شرکت در همان زمان وارزش فعلی تمامی عایدات غیر عادی می داندکه شرکت در آینده ی نامحدود قادر به کسب آن است. بدیهی است توان کسب عایدات غیر عادی در آینده ی نامحدود مستلزم تداوم فعالیت شرکت است. بر طبق تعریف آلتمن - 1968 - ورشکستگی زمانی اتفاق می افتد که شرکت قادر به پرداخت بدهی خود نیست بنابراین از تداوم فعالیت های تجاریش باز می ماند. باتلر و همکاران - 2004 - دریافت گزارش حسابرسی عدم تداوم فعالیت را بعنوان نشانه ای از خطر ورشکستگی ذکر می نمایند.
، اولسون - - 1995 عایدات غیر عادی را معادل سود خالص شرکت پس از کسر سود مورد انتظار سهامداران تعریف میکند .لذا یکی از متغییرهای اصلی مدل وی سود حسابداری است. گرالد - - 1998 ورشکستگی را به معنی بیشتر بودنهزینه های یک شرکت از درآمدهای آن می داند. این تعریف ، اثرمستقیم ورشکستگی رابرسود حسابداری به روشنی ترسیم می کند. نیوتون - - 1998نیز یکی از عوامل درون سازمانی ورشکستگی را ناکارآمدی مدیریت می داند وبیان می کند ضعف در سودآوری از نشانه های مدیریت ناکارآمد است. ، فلتهام و اولسون - - 1995 با افزودن جزء محافظه کاری بر مدل اولسون - - 1995 سعی در بهبود عملکرد آن دارند. لذا محافظه کاری را به عنوان یکی از عوامل اصلی اثرگذار بر عملکرد مدل معرفی می کنند.
برخی از محققان نظیربیدل ودیگران - - 2011، احمد ودوئلمن - - 2002، ژانگ - - 2008،ویتنبرگ-مورمن - - 2008 ولی - - 2010 نیز در پژوهشهای خود به بیان تاثیر متقابل ریسک ورشکستگی وحافظه کاری - اعم از شرطی وغیر شرطی - پرداخته اند. ، باوجود اتکای مدل های اولسون - - 1995 و فلتهام واولسون - 1995 - برسود حسابداری ، استفاده از فرض تداوم فعالیت وتصورتحقق پیش بینی عایدات غیر عادی در بلندمدت و همچنین لحاظ کردن محافظه کاری در مدل فلتهام واولسون ، وتوانایی تاثیر ریسک ورشکستگی بر تمامی سه مورد فوق تاکنون در مطالعات انجام شده در خصوص آزمون کارآمدی این مدلها، به مسئله ی ریسک ورشکستگی توجهی نشده است.
لذا برای نخستین بار در این پژوهش سعی شده است ضمن تعدیل این مدل ها یا لحاظ کردن ریسک ورشکستگی ، به بهبود وتوسعه ی قدرت پیش بینی و ارزشیابی آنها پرداخته شود. با توجه به اینکه بررسی در پیشینه ی پژوهشهای تجربی انجام شده در این حوزه بیانگروجود پژوهشی مشابه یا پژوهش حاضر نبوده است لذا در بخش دوم بطور صرف به بیان مبانی نظری مرتبط با مدلهای ارزشیابی مبتنی بر عایدات غیر عادی وهمچنین مبانی نظری مؤید تاثیر ریسک ورشکستگی بر این مدل ها پرداخته شده است. فصل سوم به بیان فرضیات ، مدل وروش اجرای پژوهش می پردازد. نتایج حاصل از آزمون فرضیه های پژوهش در بخش چهارم وبحث ونتیجه گیری در خصوص این نتایج در بخش پنجم بیان شده است.
مبانی نظری و مروری بر پیشینه پژوهش
مبانی نظری مرتبط با مدل های ارزشیابی مبتنی بر عایدات غیر عادی
اولسون - - 1995 با فرض وجود روابط خطی بین متغیرها وبا استفاده از رابطه شمول تمامی درآمدها، در گام اول با فرض تداوم فعالیت به پیش بینی عایدات غیر عادی پرداخته وسپس با مدل ارزشیابی خود که مبتنی بررابطه حد مجموع سری های هندسی است به تنزیل عایدات غیر عادی پیش بینی شده ودر نهایت برآورد ارزش شرکت می پردازد. فلتهام واولسون - 1995 - نیزبا افزودن جزء محافظه کارانه در ارزشهای دفتری،متغیرارزش دفتری را به مدل اضافه وآن را توسعه دادند.روابط به این مدل ها به شرح جدول 1 است.
مبانی نظری مؤید تاثیر ریسک ورشکستگی بر مدل های ارزشیابی مبتنی بر عایدات غیر عادی
بر اساس مبانی نظری موجود ریسک ورشکستگی به طور عمده از سه طریق بر مدل های اولسون وفلتهام واولسون اثرگذار است. ، همانگونه که پیشتر نیز بیان شد، مدلهای اولسون وفلتهام و اولسون ارزش شرکت در هر زمان را معادل حاصل جمع ارزش دفتری آن در همان زمان وارزش فعلی کلیه ی عایدات غیر عادی می دانند که شرکت طی دوران فعالیت خود در آینده ی نامحدود قادر به کسب آن است.چنین روش ارزشیابی مستلزم تداوم فعالیت شرکت جهت ایجاد امکان کسب عادیدات غیر
