بخشی از مقاله
چکیده:
دست یابی به تعادل در توزیع منابع و خدمات رسانی در سطح شهر ها، یکی از اهداف اصلی دولت ها است. یعنی توزیع متعادل خدمات مستلزم تعیین مکانی مناسب به گونه ای باشد که همه ی اقشار جامعه به صورت متعادل به آن دسترسی پیدا کنند. از سوی دیگر، آمایش سرزمین با توجه به اهداف آن در تنظیم بهینه ی روابط انسان با نوع فعالیت و محیط در فضای ملی به منظور بهره برداری منطقی از تمامی امکانات و قابییت ها، یکی از مهم ترین کاربرد های مطلوب در جهت به کاری و استفاده از gisاست.
در این تحقیق توزیع فضایی زیر ساخت های صنعت گاز و به خصوص ایستگاه های CNG در سطح شهر اهواز مورد بررسی قرار گرفته است. بدین منظور در ابتدا وضع موجود ایستگاه های CNG از طریق فرم های نظر سنجی و مدل پیاده سازی شده در سیستمgis بررسی شده است .در ادامه جهت مکان یابی جایگاه ها از سیستم اطلاعات مکانی - - gic بهره گرفته شده است.
-1مقدمه
صنعت گاز کشور ایران امروزه شاهد پیشرفت ها و تحولا تی گسترده در محافل علمی و صنعتی جهان بوده و دست یابی مدیران و کارشناسان صنعت انتقال گاز به فن آوری ها و راهکارهای نوین از نیازهایی به شمار رفته که موجب شده زیرساختهای صنعت گاز شامل پالایشگاهها، خطوط انتقال، ایستگا ههای کمپرسور - تشدید فشار گاز - و در بخش توزیع گاز نیز که شامل ایستگاه های ورودی شهرها - - C.G.S و ایستگاه های کمربندی شهرها - TBS - میباشد - حیدر اسدی، - 1390، که هر یک از آنها با استفاده از تخصص ها و فن آوری های خاص اداره گردند .
روش کار در سیستم گازرسانی بدین صورت است که گاز داخل خط انتقال با فشار حداقلpsi 300 و حداکثر psi 1000 وارد ایستگاه C.G.S می شود و پس از کاهش فشار بهpsi 250 گاز از CGS توسط خط تغذیه یا حلقه کمربندی وارد ایستگاه های TBS2 میگردد و پس از تقلیل فشار به psi 60 وارد خطوط شبکه توزیع که به صورت حلقه ای وبعضاً شاخه ای طراحی شده اند، می گردد. - -http://pars1.blogfa.com/post - 333.aspx آنگاه ازطریق خطوط انشعاب گاز مصرف کنندگان پس از کاهش فشارتوسط تنظیم کننده فشار بر حسب نوع و میزان مصرف تأمین می گردد.
در دهه های اخیر شاهد افزایش جمعیت شهری در ایران هستیم، این افزایش جمعیت به خاطر عواملی چون رشد جمعیت شهرها و همچنین مهاجرت جمعیت روستاها به شهرها است. - پوراسکندر، - 1381 اما از آنجایی که گسترش شهرنشینی و هم چنین افزایش جمعیت منجر به ازدیاد خودروهای مورد استفاده شده است و با گسترش استفاده از خودروها، تأمین سوخت مورد نیاز آنها در اولویت فعالیت های دولت قرار گرفته است و با عنایت به سازگاری سوختCNG با محیط زیست و هم چنین قیمت مناسب آن و ضرورت جایگزینی آن به جای سوخت های فسیلی مایع، ایستگاه های سوخت CNG نیز به عنوان یک زیر ساخت اساسی در این بخش وارد گرد یده که نیازمند یک تفکر و ارایه یک برنامه ریزی استراتژ یک می باشد. با توجه به اینکه شبکه حمل و نقل به طور معمول %10-20شهر را پوشش می دهد
بدیهی است، چنین صنعت حساس و مهمی که نقش تأمین کننده ی سوخت در بخش های حمل و نقل، تردد، ایاب و ذهاب را به عهده دارد، از آنچنان درجه اهمیتی برخوردار است که یکی از مهم ترین بخش های آن، یعنی مکان یابی جایگا ههای سوخت - CNG - به منظور ارایه خدمات مطلوب، سریع و ایمن بایستی مد نظر برنامه مدیران و متخصصان این صنعت قرار گیرد.
شبکه های جایگاه های سوخت رسانی از جمله اجزای شبکه ی خدمات شهری است که به عنوان تامین کننده ی سوخت بخش حمل و نقل درون شهری عمل کرده و به نوبه ی خود از لحاظ ملاحظات ترافیکی ، شهرسازی ، ایمنی و محیط زیست دارای اهمیت می باشد
از سوی دیگر، به دلیل کمبودجایگاه های عرضه CNG به خودروها، دسترسی آسان به این جایگا هها یکی از معضلات اصلی رانندگان می باشد. لذا مکان یابی مناسب جهت احداث این جایگاه ها می تواند به سرویس دهی مناسب این جایگاه ها کمک شایانی نماید . در واقع مکانیابی مراکز تصمیم گیری مهم است که می تواند توسعه پایدار در منطقه را تحت تأثیر قرار بدهد
هدف از مکانیابی انتخاب مکان مناسب برای استقرار تجهیزات سرویس رسان بوده بطوری که بهترین عملکرد با توجه اهداف مورد نظر پروژه حاصل شود که در این رابطه سیستم اطلاعات مکانی - - GIS به عنوان علم و فن مدیریت اطلاعات مکان مرجع، که شامل مجموعه امکانات سخت افزار، نرم افزار، اطلاعات مکانی، الگوریتم های تحلیلی و متخصصان مربوطه می باشد، به عنوان یکی از کارآمدترین مدیریت بهینه ی اطلاعات محسوب می گردد. که ترکیب مدل سازی های مکانی و GIS منجر به تولید اطلاعات با کیفیت و کارایی بیشتر، نمایش داده ها و مدل ها، توسعه راه حل های بهتر جهت مسائل مختلف مکان مند، دید بهتر نسبت به مسایل و کمک به نمایش آلترناتیوهای مختلف مکانی می شود. از سوی دیگر این سیستم با قابلیت های تحلیلی متنوع، در مکان یابی های صحیح و و اصولی در زمینه های متنوع کاربرد فراوانی دارد.
ایده ی سیستم اطلاعات جغرافیایی برای اولین بار توسط تام لینسون در سال 1960 مطرح گردید.او در سال 2691 طرح راه اندازی GIS را جهت حفاظت از محیط طبیعی و جلوگیری از تخریب محیط زیست به دولت کانادا پیشنهاد نمود.
یانگ مانلون - 2003 - در مطالعات خود با هدف مکانیابی فضاهای سبز در دونگوان چین با استفاده از GIS به مقایسه روش های وزندهی مانند - رتبه ای و ای اچ پی - پرداخته است. در مطالعه دیگر آقای کلیگمن وهمکاران - 2002 - در مورد تأثیرات ترافیک در بخش مرکزی شهر نیوتن و نقش پارکینگ ها و مدیریت آنها در بهبود وضعیت اسکان در آن شهررا انجام دادند.
آقای ریت سیما ون اک - 1999 - با استفاده از نقشه فشار در ترکیب با GIS به ارزیابی برخی ازمراکز خدماتی پرداخت. در این دیدگاه براساس میزان استفاده افراد از یک مرکز خدماتی و همچنین میزان فضای مرکز خدماتی در یک فاصله پیاده روی معقول، مرکز خدماتی خاص که با کمبود مواجه اند را شناسایی می کند. در ایران هم نیز در زمینه ی مکان یابی در زمینه ی GIS تحقیق های بساری انجام شده است که اولین آنها رساله ی آقای دکتر پرهیزگار در سال - - 1367 در مقطع دکتری تحت عنوان مطالعه ی موردی مکان یابی مراکز آتش نشانی شهر تبریز می باشد که در آن رساله مزیت و برتری نسبی استفاده از GIS را به نسبت دیگر مدل ها به اثبات رسانیده است.
شاد - 1382 - در پایان نامه خود با موضوع طراحی و پیاده سازی یک سیستم اطلاعات جغرافیایی کاربردی با تاکید بر مدل سازی نیازهای وزارت صنایع و معادن مورد بررسی قرار داده است, قنبری و همکاران - - 1383 در مطالعه ای با عنوان ارزیابی رو شهای مختلف مکانیابی در مدیریت احداث پارکینگهای عمومی درمرکز تجاری شهر اصفهان با استفاده از GIS در این مطالعه پس از بررسی معیارهای موثر در مکانیابی پارکینگ و بررسی روشهای مختلف تعیین وزن معیارها و انتخاب روش تحلیل سلسله مراتبی AHP، بهترین مکانها جهت ساخت پارکینگ های عمومی تعیین شد.
سرور و همکاران - - 1390 در مقاله ای با عنوان مکان یابی بهینه پارکینگ های طبقاتی بر اساس مدل تحلیل سلسله مراتبی و منطقه بولین، در منطقه 15 شهر تهران مورد بررسی قرار داده اند، در این مقاله با در نظر گرفتن پارامترهایی همچون: مراکز جاذب سفر، شبکه های دسترسی و معابر شهری، کیفیت بنا، گره های ترافیکی، انواع کاربری های مؤثر و.... به بررسی و ارزیابی مکانیابی پارکینگ طبقاتی در منطقه15 تهران اقدام شده است. و پس از اعمال اوزان نهایی، سایت های بهینه جهت مکانیابی پارکینگ های طبقاتی در منطقه 15 شهرداری تهران تعیین گردید.
سالاروند و همکارن - - 1391 توزیع فضایی- مکانی استقرار و شعاع عملکرد ایستگاه های آتشنشانی موجود در منطقه ی 6 شهر تهران مورد تحلیل و بررسی ،قرار گرفته داده اند. نتایج تحقیق نشان میدهد پراکنش فضایی ایستگا ههای آتش نشانی برای مدیریت بهینه ی بحران در وضعیت موجود از الگوی مناسبی برخوردار نبودهایستگاه های موجود در مدت زمان استاندارد 3 دقیقه نمی توانند کل منطقه را تحت پوشش خدماتی قرار دهند. و در نهایت 2 ایستگاه جدید مشخص و پیشنهاد گردید.
