بخشی از مقاله
بررسی کیفیت شیمیایی منابع آب شرب شهر خرم آباد با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)
چکیده
آب چاه و چشمه، منابع اصلی تامین آب شرب شهر خرم آباد را تشکیل می دهند. هدف از انجام این مطالعه بررسی کیفیت آب شرب شهر خرم آباد، و تهیه نقشه هاي کیفی آب شرب در منطقه مورد مطالعه است. در این تحقیق از داده هاي 23 حلقه چاه و چشمه که آب شرب شهر از آنها تامین می شود استفاده شده است این داده ها در طی 10 سال در چهار فصل نمونه برداري شده و مورد آزمایش قرار گرفته است. شاخص هاي کیفی
شیمیایی مورد مطالعه شامل PH، سختی کل((TH، هدایت الکتریکی((EC، بود که با استاندارد هاي ملی ایران، استاندارد WHO و استاندارد EPA مورد بررسی قرار گرفتند. از نرم افزار ArcviewGis ویرایش 9/4 و روش
درون یابی جهت تهیه نقشه کیفی آب چاه ها و چشمه هاي منطقه مورد مطالعه استفاده شد. نتایج نشان داد که میزان PH در فصول مختلف تغییرات محسوسی نداشته و در هر چهار فصل مورد بررسی در حد محدوده مطلوب و مجاز قرار داشته و بنابراین خطرات ناشی از این پارامتر قابل تصور نمی باشد. و پارامترTH در همه فصول بالاتر از محدوده مطلوب هر سه استاندارد مورد بررسی این تحقیق می باشد. همچنین پارامتر EC پایین تر از حد مطلوب و حداکثر مجاز استانداردهاي مورد بررسی می باشد. نتایج این تحقیق نشان دهنده این است که عدم رعایت استاندارهاي کیفیت آب شرب باعث ایجاد مشکلات و بیماریهاي مختلف مرتبط با پارامترهاي مورد بحث در طول زمان خواهد شد.
کلمات کلیدي: کیفیت شیمیایی، آب شرب، استاندار هاي ملی، WHO، EPA، پارامترهاي PH، TH، EC
مقدمه:
خاورمیانه از جمله مناطقی است که به شدت با مشکل محدودیت منابع آب شیرین مواجه است و بسیاري از کارشناسان پیش بینی می کنند که در آینده درگیري هاي فراوانی بر سر تصاحب منابع آب شیرین منطقه
صورت خواهد گرفت. همچنین گفته می شود که آب در آینده در این منطقه همچون نفت مورد معامله قرار می گیرد(.(Johansson,R,2000
ایران به عنوان یکی از کشورهاي واقع در کمربند خشک کره زمین با مشکل کم آبی، خشکسالی متناوب و سیل هاي مخرب و ویرانگر مواجه می باشد. رشد فزاینده جمعیت و تخریب هاي ناشی از آن و نیاز روز افزون به آب، مسئله کم آبی را به گونه اي بسیار جدي فراروي کشور قرار داده است بطوري که متوسط بارندگی 250 میلیمتر در سال، نسبت به 750 میلیمتر میانگین جهانی آن، در گروه کشورهاي خشک و نیمه خشک قرار می گیرد.
توزیع زمانی و مکانی بارندگی در کشورها نیز بسیار نامناسب است و به دلیل شرایط خاص جوي، در بیشتر سالهاي گذشته با خشکسالی مواجه بوده است ( کشاورز و صادق زاده ، .(1380
در تاریخ ادبیات اقتصادي، در نظر گرفتن آب بصورت یک کالاي اقتصادي به اوایل قرن بیستم برمی گردد. در دهه 1990 بخصوص بعد از کنفرانس بین المللی در زمینه آب و محیط زیست در دوبلین این نگاه به اوج رسیده.
در گزارشهاي این کنفرانس که به بیانیه ي "دوبلین "مشهور است، عنوان شد که آب در کلیه مصارف رقیبش داراي ارزش اقتصادي است و باید بصورت یک کالاي اقتصادي در نظر گرفته شود. همچنین مدیریت و اداره آب
به عنوان یک کالاي اقتصادي روش مهم به منظور دست یابی به مصرف کالا و برابر آب و تشویق با ترغیب به ذخیره و حفاظت از منابع آبی می باشد .(ICWE,1992)
اما چالشهاي زیادي در مورد مدیریت و برنامه ریزي مناسب براي استفاده صحیح از منابع آبی موجود بویژه در بخش آب شرب خانگی در سراسر دنیا وجود دارد.
پالوپی 4و همکاران((1995، در بررسی کیفیت آب رودخانه هاي مجاور جاکاراتا اندونیزي با استفاده از شاخص کیفیت آب(( WQI بیان داشتند که در فصول بارانی سطح فلزات سنگین بیش از استانداردهاي اندونیزي نمی باشد. همچنین نتایج ایشان نشان داد که کیفیت سراسري آب رودخانه هاي سیلی وانگ، سانتر و کروکات در محدوده فقیر و خیلی فقیر قرار دارد.
سلیک(2006 ) 5، با بررسی هاي هیدروشیمیایی کیفیت آبهاي زیزمینی حوزه کاراسکایی در ترکیه نشان می
دهد که آب زیرزمینی در حوزه بسیار تحت تاثیر شوري( ( ା െ ି تشکیلات نمکی و آبهاي شورمزه( ଶି، ଶା،( ଶାقرار دارد.
معروفی و بیات (1388)، در بررسی نتایج تجزیه شیمیایی کیفیت شیمیایی آب رودخانه کرج با توجه به استانداردهاي ملی کیفیت آب شرب نشان دادند که میانگین غلظت پارامترهاي شیمیایی موجود از حد استاندارد پایین تر می باشد.
چیت سازان و اختري (1385)، به پتانسیل یابی آلودگی آب زیرزمینی دشت هاي زویرچري و خران ( دشت هاي واقع در شمال شرق اهواز) با استفاده از مدل دراستیک و gis پرداخته و با استفاده ازهفت پارامتر مهم هیدرولوژیکی، نقشه آسیب پذیري را تولید نمودند. براساس این مطالعه نواحی کوچکی در شمال غرب و شرق منطقه مورد مطالعه در محدوده بدون خطر آلودگی قرار دارد و سایر بخش هاي آبخوان نیز آسیب پذیري پایینی را نشان داده اند.
مواد و روش ها:
پژوهش از نوع کاربردي می باشد. در این تحقیق از 23 حلقه چاه و چشمه که آب شرب شهر از آنها تامین می شود در طی 10 سال در چهار فصل نمونه برداري شده است و مورد آزمایش قرار گرفته است شاخص هاي کیفی شیمیایی مورد مطالعه شامل ph، سختی کل((TH، هدایت الکتریکی((EC با روش استاندارد متد مورد آزمایش
قرار گرفتند. میانگین داده هاي هر پارامتر را در تمام سالها د فصول مختلف بدست آورده، و از نرم افزار ArcviewGis ویرایش 9/4 به روش درون یابی جهت تهیه نقشه کیفی آب چاه ها و چشمه هاي منطقه مورد
مطالعه استفاده شده است، سپس غلظت هر پارامتر را با توجه به نقشه ها با مقادیر بیان شده توسط هر سازمان از جمله: استاندارد ملی، استاندارد سازمان جهانی بهداشت((who و استاندارد سازمان محیط زیست آمریکا((EPA جدول (1) مقایسه گردید. با توجه به نتیجه مقایسه آلودگی منابع مورد مطالعه مورد سنجش قرار گرفت.
شکل((1 موقعیت منطقه مورد مطالعه
یافته ها:
جهت ارزیابی کیفیت آب آشامیدنی شهرستان خرم آباد از استاندارد ملی، استاندارد((WHO استاندارد((EPA
استفاده شده است. در جدول 1 حد مجاز و مطلوب عناصر کیفی موجود در آب شرب ( استاندارد ملی، سازمان بهداشت جهانی((who و سازمان محیط زیست آمریکا(((EPA ارائه شده است.
جدول(1) استانداردهاي پارامترهاي کیفی آب شرب( استاندارد ملی، استاندارد سازمان جهانی بهداشت، EPA
غلظت PH در آب منابع منطقه مورد مطالعه در شکل 2 ، 3، 4، 5 ارائه شده است، که طبق آن ها، ph در تمامی فصول در محدود مطلوب استانداردها جدول 1 می باشد.
شکل(ph (2 بهار شکل(ph(3 تابستان شکل(ph (4 پاییز شکل(ph (5 زمستان
غلظت سختی کل در آب منابع تامین کننده آب شر منطقه مورد مطالعه در شکل 6، 7، 8، 9 ارائه شده است که
طبق آن ها، TH در تمامی فصول بالاتر از حد مطلوب استاندارد ملی ایران و استاندارد سازمان جهانی بهداشت (who) می باشد.
شکل(th (6 بهار شکل(th (76 تابستان شکل(th (8 پاییز شکل(th (9 زمستان
با توجه به شکل 10، 11، 12، 13 میزان پارامتر هدایت الکتریکی در تمامی فصول پایین تر از حد مطلوب و حداکثر مجاز هر سه استاندارد می باشد جدول(.(1
