بخشی از مقاله
چکیده
صنعت گردشگران به عنوان بزرگترین و متنوعترین صنعت در دنیا به حساب میآید، بسیاری از این کشورها این صنعت پویا را به عنوان منبع اصلی درآمد، اشتغالزایی، رشد بخش خصوصی و توسعه ساختارهای زیربنایی میدانند. این صنعت میتواند با توان خود به رشد و شکوفایی یک منطقه کمک کند و نقش عمدهای در توانمندسازی مردم محلی و تنوع بخشی به رشد اقتصادی و ایجاد فرصتهای اشتغال برای مردم در ارتباط با سایر بخشهای اقتصادی ایفا کند. اما موضوع مورد بحث تسهیلات و زیرساختهای گردشگری در یک شهر برای جذب گردشگر میباشد که باید مسئولان توجه بیش از پیش را به آن مبذول بدارند. در این راستا هدف پژوهش حاضر تحلیل وضعیت تسهیلات گردشگری شهر بم میباشد.
روش انجام تحقیق در این پژوهش ترکیبی از روشهای توصیفی، تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتابخانهای، اسنادی و میدانی میباشد. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه گردشگرانی است که از مناطق و آثار گردشگری بم بازدید میکنند که به صورت نمونهگیری به روش در دسترس تعداد 100 نفر از گردشگران جهت پاسخگویی به پرسشنامه انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات و دادهها از نرمافزار SPSS و ArcGIS استفاده شده است. برای تحلیل آزمون فرضیه از آزمون T تک نمونهای استفاده شد. نتایج فرضیه نشان داد که فرض H1 تایید میگردید، زیرا - 0/000 - Sig کمتر از آلفای مورد نظر - - 0/05 بود، همچنین تمامی گویهها از سطح میانه که عدد 3 میباشد کمتر میباشد. لذا می توان نتیجه گرفت که وضعیت تسهیلات گردشگری در شهر بم از دید گردشگران مناسب نیست.
-1 مقدمه
امروزه توریسم به عنوان صنعتی توسعهیافته و پیشرفته، از فعالیتهای مهم و قابل توجه برای کشورها در رسیدن به رشد و توسعه اقتصادی و استفاده از پتانسیلهای بالقوه طبیعی و انسانی محسوب میگردد. این صنعت به عنوان یکی از منابع درآمد و ایجاد اشتغال در سطح ملی و منطقهای میتواند رهیافتی برای توسعه اقتصادی و اجتماعی در قلمرو ملی باشد، گردشگری به خصوص در زمانی که سود فعالیتهای دیگر بخشهای اقتصادی در حال کاهش می باشد، جایگزین مناسبی برای آنها و راهبردی برای توسعه است - پاپلی یزدی و سقایی،. - 82:1386 امروزه اهمیت گردشگری از نظر اقتصادی و اشتغالزایی به حدی است که میتوان آن را به عنوان نیروی محرکه اقتصادی هر کشور محسوب میکرد.
با توجه به گفته های بالا از مهم ترین مسائلی که طی دهه های اخیر باعث توسعه و پیشرفت شهرهای کوچک و بزرگ گشته، گردشگری می باشد. شهرها با امکانات و خدماتی که ارائه می دهند، همواره پذیرای افرادی بودهاند که بدان ها وارد میشوند. شهر با ارائه خدمات مطلوب و درخور، بستر مناسبی برای فعالیتهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی انسان ها فراهم میآورد. شهر همچنین با ارائه فعالیت های خدماتی مانند امکانات پذیرایی و فراغتی زمینه پیشرفت و توسعه گردشگری را فراهم میکند. در فرآیند گردشگری هنگامی که جامعه ای تبدیل به مقصد گردشگران میشود، کیفیت زندگی، سیستمهای ارزشی، روابط خانوادگی، نگرشها، آداب، سنن، الگوهای رفتاری و بسیاری از مولفههای دیگر اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی آن تحت تاثیر قرار میگیرد.
اما اگر در ارائه خدمات و زیرساختها در سطح شهر عدالت اجتماعی رعایت نشود میتواند باعث رشد یک سری از نواحی شهری و فقر سایر نواحی شود. لذا ارائه امکانات و خدمات در این نواحی باعث جذب گردشگر و افزایش توان اقتصادی و فرهنگی آنها میشود. گردشگری یکی از بخش هایی است که به دلیل تأثیرات مثبت اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی، امروزه مورد توجه جدی کشورهای محتلف قرار گرفته است. صنعت گردشگری به لحاظ درآمدزایی و تأثیر در رشد اقتصادی کشورها در حال تبدیل شدن به صنعت اول در جهان است، به طوری که بسیاری از کشورها با ایجاد زمینه ها و زیرساخت های مناسب درصدد بهره برداری از مزایای این صنعت هستند.
برای اغلب این کشورها گردشگری منبع مهمی برای فعالیتهای تجاری، کسب درآمد و اشتغالزایی و مبادلات خارجی محسوب میشود. از آنجا که وجود تسهیلات مورد نیاز اولین گام در جذب و ماندگاری گردشگران در معنی تقاضای مجدد آن ها است - ابراهیم زاده، . - 8 :1394 از این رو شناخت وضعیت منطقه از حیث وجود برخی از عوامل زمینه را برای آشنایی با وضعیت گردشگری منطقه و توسعهی آن فراهم میآورد، تا با تأمین انتظارات و نیازهای گردشگران، رضایت آنها را نسبت به مقصد ایجاد نمایند. انتظارات گردشگران از منطقه براساس تجربه سفرهای قبلی، تبلیغات و تشویق دیگران صورت میگیرد. کیفیت خدمات، کیفیت تسهیلات و ارزش های دریافت شده و ادراک شده، تاثیر مستقیمی بر کیفیت سفر، تجربهی گردشگری و سطح تقاضای آنها در آینده خواهد داشت.
همچنین امروزه یکی از عوامل مهم در جلب رضایت گردشگران، میزان تسهیلاتی است که در جهت گردش، بازدید و تفریح در همه ی نقاط کشور فراهم میآید تا گردشگران بتوانند آزادانه انچه را که میخواهند ببینند. گرچه در حال حاضر در برخی از کشورها و به خصوص کشورهای بزرگ توریستی به این قسمت از تشکیلات سازمان های جهانگردی توجه خاصی نمیشود ولی این نکته بسیار روشن است که فراهم نمودن تسهیلات و بوجود اوردن برنامه ی تسهیلاتی برای هر سازمان جهانگردی جزء یکی از مهمترین وظایف - آن سازمان می باشد و واحد خاصی را باید برای آن بوجود اورد. زیرا کشورهایی هستند که از نظر جلب گردشگران وضع بسیار مناسبی را دارا می باشند، ولی به لحاظ آن که فاقد تسهیلات لازم اند تاکنون نتوانستهاند در جلب جهانگردان موفقیت زیادی به دست آورند.
در یک سازمان گردشگری ایجاد واحد تسهیلات گردشگری یکی از مهم ترین واحدها می باشد زیرا انجام فعالیتهای زیادی را در این واحد میتوان متمرکز نمود. در حقیقت واحد تسهیلات گردشگری قوه ی مجریه هر سازمان گردشگری است و این واحد قسمت اعظمی از برنامه ها و سیاست هایی را که طرح ریزی شده و به تصویب رسیده است به مورد اجرا میگذارد. کنترل و نظارتی که واحد تسهیلات در امور حمل و نقل، وسایل آسایش گردشگران، آژانس ها، هتل ها، امور مرزی و مقررات گمرکی دارد. خود بهترین گواه بر این مطلب است و این واحد باید مرتباً با این گونه موسسات تماس داشته باشد تا در ضمن اعمال نظارتهای لازم بتواند با راهنمایان خود رضایت خاطر گردشگران را فراهم نمایند - رضوانی،1390،. - 118
کشور ما نیز از دیرباز به دلیل وجود آثار باستانی ملی، تمدنی و تاریخی و همچنین زیبایی های اکولوژیکی و آداب و رسوم خاص ایرانی یکی از مراکزی بوده است که توجه گردشگران زیادی را به خود جلب کرده است - علیزاده، . - 1392 بسیاری از گردشگران با هدف بازدید از ابنیه سنتی ایران و فضاهای شهری به ایران سفر می نمایند. معماری سنتی در ایران به خوبی توانسته است گردشگران زیادی را به کشور جذب نماید. کشور ما طبق اعلام سازمان یونسکو جزء ده کشور برگزیده جهان از نظر میراث فرهنگی و گردشگری می-باشد - همان - . در این میان یکی از محورهای مهم گردشگری در استان کرمان شهر بم است این شهر به عنوان یکی از مناطقی که برخوردار از قابلیت ها، آثار و جاذبههای متعدد و متنوع گردشگری می باشد.
زمینه توسعه گردشگری را فراهم ساخته است و همچنین به لحاظ موقعیت طبیعی و جغرافیایی خود جزء شهرستان های برتر در زمینه گردشگری است. این شهر با داشتن 116 اثر باستانی و تاریخی که 28 اثر آن ثبت ملی شده است و ارگ قدیم آن با قدمت 2500 سال بزرگترین بنای خشتی جهان در فهرست میراث جهانی سازمان یونسکو می باشد که همواره مورد توجه گردشگران داخلی و خارجی قرار گرفته است و همه ساله پذیرای گردشگران بی شماری از گوشه و کنار کشورمان ایران می باشد علاوه بر این دارای آثار تاریخی دیگری از جمله قلعه دختر، خرابه های چغوک آباد، میل نادر،قلعه گزن خاص، قلعه تهرود، قلعه دهرضا، قلعه دارزین، قلعه دارستان و... است. این شهر نیز به لحاظ طبیعی در ردیف مناطق دیدنی ایران قرار گرفته است و با توجه به پتانسیل های گردشگری منحصر به فرد این شهرستان توانسته است جایگاه خود را در جذب گردشگر در جهان و حتی ایران داشته باشد - توحیدی،. - 22:1389 نهایتاً با توجه به اهمیت تحلیل وضعیت تسهیلات گردشگری شهر بم طرح و پاسخگویی به سوال زیر ضروری به نظر میرسد. وضعیت تسهیلات گردشگری شهر بم از دید گردشگران چگونه میباشد؟
-1-1 اهداف تحقیق
- آگاهی از میزان رضایتمندی گردشگران و اولویت بندی کمبودهای موجود از دید آن ها.
- ارائه پیشنهادات و راهکارهایی برای بهبود و ارتقای تسهیلات گردشگری.
-2 پیشینه تحقیق
موحد - - 1387 در مقالهای توزیع فضایی مراکز اقامتگاهی گردشگری شهری را با تأکید بر شهرهای تاریخی براساس مدل های آشورث، تنبریگ و گتز مورد آزمون قرار داده است. در زمینه عرضه گردشگری و عناصر آن محققان بسیاری اظهار نظر نموده اند. ابراهیم زاده و همکاران - 1393 - ، به مقالهای تحت عنوان برنامه ریزی و مکان یابی بهینه تسهیلات و زیرساخت های گردشگری شهری با استفاده از GIS مورد شناسی: شهر سمنان پرداخته اند. این پژوهش توضیح فضایی- مکانی مراکز اقامتگاهی و پذیرایی گردشگری شهری را با تاکید بر شهرهای تاریخی و چگونگی بهینه گزینی آن را براساس مدل های آشورث، تنبریگ و گتز مورد بررسی و آزمون قرار داده است.این مقاله با بهره گیری از محیط GIS بهمکان یابی بهینهی مراکز اقامتی و پذیرایی در این شهر پرداخته و راهبردها و پیشنهادات لازم جهت بهبود فضای گردشگری شهر سمنان و جذب هر چه بیشتر گردشگران به شهر، در آن ارائه گردیده است.
ایسم 2011 - - ، در پایان نامه خود تحت عنوان، بررسی شهرهای تاریخی پس از انفجار گردشگری: شهرهای مورد، فوکا، غرب ترکیه. به تغییرات قبل و بعد از انفجار در سه شهر مورد مطالعه میپردازد و تلاش میکند تا یک برنامهریزی و مدیریت مناسب در برابر محافظت این شهرها بکار بگیرد. کانوکنون - 2009 - با استفاده از تحلیل توصیفی، تحلیل همبستگی و تحلیل رگرسیون پرسشنامه به این نتیجه رسیده است که ویژگی های دموگرافیک، ویژگی های فرهنگی تاریخی و انگیزه ی گردشگران با رضایت مندی کلی گردشگران ارتباط معناداری داشته و از شاخص های کلیدی رضایت مندی گردشگران در تایلند است.
لایت - 2007 - در مقالهای تحت عنوان گردشگری دراکولا در رومانی، هویت فرهتگی و دولت. به این مسائل میپردازد که دولت نقش مهمی در توسعه صنعت گردشگری ایفا میکند. دراکولای گردشگری در رومانی در محل ترانسیلوانیا به عنوان فوق العاده تاسیس شد این فعالیت ناسازگار است و با خود تصویر رومانی و آرزوهای خود را به جهان گسترده ارائه میکند. پالمر - 1999 - ، در مقالهای تحت عنوان توریسم و نمادهای هویت به برخی از مسائل اطراف رابطه گردشگری و میراث و هویت ملی میپردازد و استدلال میکند که گردشگری میراث یک نیروی قدرتمند و ساخت و ساز و تعمیر و نگهداری از هویت ملی است.
-3 مکاتب و نظریات مربوط به گردشگری -1-3 دیدگاه ساختارگرایی - نگرش اقتصادی به گردشگری -
قبل از هر چیزی گردشگری یک مساله اقتصادی است.که درآن در مبادله آزاد بازدیدکننده شکل میگیرد و تجارت مسافرت بر پایه کنشپذیری سرمایهداری سودآوری را در تسخیر فضا به وسیله گردشگری به نمایش میگذارد. از این رو گردشگری در فرآیند عرضه و تقاضا جلوه های از توسعه را باز مینماید. کارشناسان اقتصادی با تاکید بر جنبههای مختلف گردشگری نقش آن را در پویایی اقتصادی بسیار مهم دانسته وسعی برآن دارند تا با شناخت ابعاد اقتصادی گردشگری راههای توسعه را در این افق باز جویند.
گردشگری با ارزش افزوده قابل ملاحظه در واقع در لایههای بالای حرکتی غیر اقتصادی مینماید که دارای فواید اقتصادی مستقیم و غیر مستقیم فراوانی است. اما خارج از این دیدگاه هرچند گردشگری گذاران اوقات فراغت را در برمیگیرد ولی در اصل مصرف اوقات فراغت است؛ که در روندی از اقتصادی شدن امر اجتماعی شکل میگیرد. گردشگری بدون کنش و واکنش میهمان و میزبان نمیتواند وجود داشته باشد و از آنجائیکه در ازای این کنش و واکنش مبادله پول صورت میگیرد؛ گردشگری را نمیتواند صرفاً یک امر فرهنگی محسوب نمود و یا آن را حرکتی غیر اقتصادی به حساب آورد.
بطور کلی گردشگری در زمینه اقتصادی علاوه بر جنبه های مختلف کسب ارز خارجی به انتقال بخشی از قدرت خرید سایر کشورها به کشور جذب کننده گردشگری، افزایش تحرک در تولید و توزیع، ایجاد مشاغل و خدمات گوناگون وکمک به سرعت گردش پول منجر می شود. لذا در محاسبات اقتصادی گردشگری به دو ضریب یا ضرایب فزآینده اشاره میشود که اولی ضریب افزایش درآمد و دیگری ضریب افزایش اشتغال است. ضریب افزایش درآمد در گردشگری سبب افزایش ثروت و ضریب افزایش اشتغال موجب ایجاد مشاغل جدید از طریق گردشگری است. این در حالی است که گردشگری خود در ارتباط مستقیم با تاثیرات اقتصادی میباشد. همتنیدگی این فعالیت اقتصادی با دیگر پارامترهای اقتصاد به حدی است که به عنوان مثال رشد اقتصادی موجب رشد گردشگری و افول
