بخشی از مقاله
چکیده
آب بعنوان مهمترین نهاده تولید محصولات کشاورزی از جایگاه ویژه و بالایی در این بخش برخورداراست.از طرف دیگر توزیع و پراکنش نامناسب بارندگی در کشور موجب شده است کهتأمین نیاز آبی گیاهان عمدتاً به شیوه آبیاری و با برداشت از منابع آب زیرزمینی وسطحی انجام گیرد. استفاده بهینه از آب و ارتقاء بهرهوری آب بدون افزایش کارآیی مصرف آب و ایجاد شرایط مناسب جهت کشاورزان به منظوراستفاده از شیوه های مدرن آبیاری امکان پذیر نمی باشد. در این دوره برآورد صحیحمقدار آب مورد نیاز از فاکتورهای مهم محاسبه راندمان آبیاری است مبنای برآورد میزان آب برای محصولات کشاورزی درغالب روشها،محاسبه مقادیر تبخیر و تعرق ، میزان کمبود و میزان مازاد آب ماهانه با استفاده از داده های دراز مدت ایستگاه های سینوپتیک هواشناسی در یک دوره بیست و چهار ساله - - 1991 -2014 می باشد که مقادیر تراز آبی ایستگاه به روش تورنت وایت محاسبه شده است . داده های مورد استفاده عبارت از : آمار متوسط دما ، میانگین حداقل و حداکثر دما ،میانگین رطوبت نسبی و میانگین بارندگی ایستگاه که با توجه به دسترس بودن پارامترهای مورد نیاز ازبین روشهای مختلف برآورد تراز آبی منطقه به روش تورنت وایت محاسبه و با پارامترهای کمبود آب ماهانه ، تبخیر و تعرق بالقوه ، رطوبت نگهداری خاک و بارندگی تجزیه و تحلیل شده است . نتایج محاسبه دراین دوره بلند مدت نرمال بارندگی منطقه325/6میلیمتر در سالو چون میزان منفی 178برابر میزان مثبت - - P - PE - + < - P - PE - منطقه دارای شرایط خشک می باشد واختلاف زیادی بین بارندگی و تبخیر و تعرق بالقوه وجود دارد بنابراین با توجه به تحلیل پارامترها ماه های دسامبر، ژانویه ، فوریه ، مارس و آوریل که کمبود آب ماهانه صفر می باشد باید مدیریت منابع آب و تغذیه منابع زیرزمینی داشته باشیم و در ماه های اگوست ، جولای و سپتامبر که بیشترین کمبود آب ماهانه داریم صرفه جویی کامل در برنامه ریزی منابع آب داشته باشیم.مقایسه ساده این اعداد و ارقام نشان دهنده مدیریت نامناسب توزیع و بهر ه برداری از آبخوان دشت های اقلید بوده و برنامه ریزیهای صحیح مدیریتی درراستای استفاده از منابع محدود و در حال کاهش آبهای زیرزمینی از مهمترین اولویتهای سازمانهای مرتبط با منابع آب سطحی و زیرین برای استان کویری یزد خواهد بود.
مقدمه
آب بعنوان مهمترین نهاده تولید محصولات کشاورزی از جایگاه ویژه و بالایی در این بخش برخورداراست.از طرف دیگر توزیع و پراکنش نامناسب بارندگی در کشور موجب شده است کهتأمین نیاز آبی گیاهان عمدتاً به شیوه آبیاری و با برداشت از منابع آب زیرزمینی وسطحی انجام گیرد. افزایش سطح زیر کشت در سال های اخیر فشار فزآینده ای بر این منابع وارد آمده که جهت توسعه پایدار کشاورزی و حفظ اشتغال و استقلال در تولید محصولات غذایی ضرورت دارد که حداکثر استفاده بهینه از این منابع که با صرف هزینه زیاد مورد بهره برداری قرار گرفته اند صورت گیرد . استفاده بهینه از آب و ارتقاء بهره وری آب بدون افزایش کارآیی مصرف آب و ایجاد شرایط مناسب جهت کشاورزان به منظوراستفاده از شیوه های مدرن آبیاری امکان پذیر نمی باشد. - فرشی و شریعتی - 1378 در این دوره برآورد صحیح مقدار آب مورد نیاز از فاکتورهای مهم محاسبه راندمان آبیاری است .
موادوروش
در این مطالعه داده های ایستگاه هواشناسی سینوپتیک اقلید که در طول 52 درجه و 38 دقیقه شرقی وعرض جغرافیایی 30 درجه و54 دقیقه شمالی و در ارتفاع 2300 متری از سطح دریا واقع شده استفاده گردیده است . دراین تحقیق چهار عنصر دما ، بارندگی ، رطوبت و تابش خورشید به عنوان عناصر اقلیمی مورد مطالعه قرار گرفته اند. دوره مورد مطالعه شامل یک بازه زمانی پیوسته به مدت بیست و پنج سال - - 1991-2015 است و داده های مورد نیاز از تنها ایستگاه سینوپتیک درحوزه شهرستان اقلید اخذ شده است . نقشه-1منطقه مورد مطالعه برای محاسبه تراز آبی نیاز به داده های بلند مدت پارامترهای جوی و داده های سازمان جهاد کشاورزی می باشد که داده های هواشناسی در یک دوره پیوسته بیست و پنج ساله - - 1991 - 2015 تهیه و تجزیه و تحلیل شده است . به منظور تراز آبی یک ناحیه پارامترهای هواشناسی شامل : متوسط دمای ماهانه یا روزانه ، میانگین بارش ماهانه یا روزانه و جداولی که بر پایه آنها محاسبات نیاز آبی هر ایستگاه انجام می شود.داده های هواشناسی از تنها ایستگاه سینوپتیک در منطقه جمع آوری شده است . در جدول 1 ردیف P-PE1 اعداد منفی با هم جمع کرده و اعداد مثبت باهم جمع کرده اگر تعداد P- - PE - + > - P - PE - -باشد ایستگاه مورد مطالعه دارای شرایط مطلوب می باشد و اگر تعداد E - + < - P - PE - -P - -Pباشد ایستگاه مورد مطالعه دارای شرایط خشک می باشد. که در اینجا ایستگاه دارای شرایط خشک می باشد زیرا مقدار منفی برابر 259 بدست آمده است.
- P - PE - - = 259
- P - PE - + = 81
چون ایستگاه خشک می باشد ابتدا از دیواره جداول نیاز آبی و داخل یا بدنه آنها آب باقی مانده در خاک را نشان می دهد جهت محاسبه نیاز آب تجمعی در یک ایستگاه خشک میزان - - - P - PE را در ستون حث و عدد مربوطه به آن را در بدنه جدول پیدا نموده ، عدد حاصل را با - - - P - PE جمع می کنیم و عدد حاصل را در ستون حپ مشخص و عدد مقابل آن را استخراج می کنیم . این عمل به دفعات انجام داده تا مقدار PE1 حاصل در دفعات متوالی تغییر نکند و در نتیجه PE1 حاصل به عنوان نیاز آبی آخرین ماه مرطوب منظور می شود که محاسبه آن بطریق زیرمی باشد.
- P - PE - - 586 .81 10
PE1 212.7+10= 212.7 - P - PE - - WL1+
28 +586.81 614.81 9 - P - PE - - PE1 +
29PE2 9+212 .7 221.7 - P - PE - - WL2 +
29+586.81 615.81 9 - P - PE - - PE2 +
عدد29تکرار شده 29PE3 9+212 .7 221.7 - P - PE - - WL3 + پس از بدست آوردن PE2 وجایگزین کردن درجدول تراز آبی ، پارامترهای دیگر نیز محاسبه می شود.
