بخشی از مقاله
چکیده
با توجه به اهمیت ارزشیابی توصیفی، این مقاله در صدد مقایسه ی تاثیر ارزشیابی توصیفی و سنتی بر بهداشت روان و عزت نفس دانش آموزان پسر پایه پنجم شهر اقلید می باشد. به همین منظور 200 دانش آموز دوره ی ابتدایی از مدارس مشمول طرح ارزشیابی سنتی به عنوان گروه گواه و همچنین 200 دانش آموز از مدارس هم سطح آنها که بر مبنای الگوی سنتی مورد ارزشیابی قرار می گیرند به صورت خوشه ای تصادفی انتخاب شده است.
ابزارهای اندازه گیری مورد استفاده در این پژوهش عبارت بودند از: - 1 آزمون بهداشت روان - 2 - آزمون پنج مقیاس عزت نفس پپ و همکاران - 1989 - در این پژوهش برای تحلیل داده ها از شاخص های آمار توصیفی و استنباطی - تی گروه های مستقل - استفاده شد. نتایج پژوهش نشان می دهد که بهداشت روان دانش آموزان پسر پایه پنجم ابتدایی مشمول طرح ارزشیابی توصیفی بیشتر از مدارس عادی بوده است ولی میانگین نمرات عزت نفس دانش آموزان مشمول طرح ارزشیابی توصیفی تفاوت چندانی با میانگین نمرات عزت نفس دانش آموزان مشمول طرح ارزشیابی سنتی نداشته است.
مقدمه
نظام ارزشیابی، یکی از مولفه های اساسی نظام آموزشی و رشته ی پیوند بین دو مولفه ی یادگیری و یاددهی است.
این گونه تصور می شود که ارزشیابی تحصیلی یکی از عوامل اصلی و موثر در بهبود کیفیت آموزش می باشد بی شک پژوهش ها هم نشان از وجود تاثیر چنین امری می باشد
از زمان های دور خصوصاً در شرایط فعلی نمره بیست، بسیار مورد توجه خانواده ها و دانش آموزان می باشد. همین امر باعث رقابت نامطلوب، بین دانش آموزان و پیدایش پیامدهایی مانند نمره گرایی و ایجاد استرس، تلاش برای بدست آوردن نمره حتی از راه های غیر متعارف و در نهایت موجب کاهش عملکرد واقعی دانش آموزان می شود . در ارزشیابی توصیفی،اساساً نمره ملاک تعیین کننده نیست و همین عامل موجب کاهش اضطراب امتحان دانش آموزان، افزایش کیفیت یادگیری، بالا بردن اعتماد به نفس و بهداشت روانی آنان می شود. البته لازم به ذکر است که ارزشیابی توصیفی به معنای حذف آزمون نیست بلکه به عنوان مکملی است که در کنار سایر روش ها از آن می توان به احسن وجه بهره برد
به کارگیری طرح ارزشیابی توصیفی و ایجاد یک سیستم توالی، آموزشی - ارزشیابی - آموزشی موجب می شود که شایستگی فرد رشد کند و فراگیران به خوبی یاد بگیرند که چگونه آموخته ها را در وضعیت های دشوار و ناآشنا به کار گیرند، این کار توان تصمیم گیری و تشخیص وضعیت را در فرد رشد می دهد. نظام آموزشی ما نیز مدتی است که به ارزشیابی کیفی و توصیفی بهای بیشتری داده است.
در این طرح، تاکید بر تایید دو شیوه مذکور و تاثیر آن بر نحوه عملکرد دانش آموزان است. ایجاد هر نوع برنامه ارزشیابی، مسئولیت مشترک معلمان و متعلمان است و بالاترین بهره دهی زمانی به دست می آید که همه افراد مسئول و علاقه مند در تنظیم برنامه یا ارزشیابی شرکت داشته باشند. بررسی چگونگی ارزشیابی سنتی و توصیفی، دسته بندی، تعیین ملاک ها و فواید و نواقص هر یک از این طرح ها با بررسی آزمایش گروهی از دانش آموزان به منظور تعیین مزیت های ارزشیابی توصیفی و کیفی و بهبود کیفیت یادگیری در ارتقای سطح بهداشت روانی محیط مسئله ای است که در این طرح به آن پرداخته خواهد شد
بر خلاف اصول اخلاقی و ارزشی که شیوه های ارزشیابی تحصیلی موجب استرس و آزار کودکان می شود لذا باید در صورت وجود چنین وضعیتی شیوه های ارزشیابی را تغییر داد و آنها را به سمت تحقق محیط آرام و سالم و شاد متحول ساخت.
پس بسیار به جاست که با توجه به اهمیت ارزشیابی و نقایصی که در ارزشیابی سنتی وجود دارد ما به سراغ نوع دیگری از ارزشیابی برویم که ایجاد فرصتی برای فراگیران نماید تا با رهیافت خودبازنگری و خلاقیت به بهبود کیفیت یاددهی و یادگیری پرداخته و در مسیر تعالی گام بردارند، حال این سوال مطرح می گردد که آیا بین ارزشیابی توصیفی و سنتی از نظر تاثیر آن بربهداشت روانی و عزت نفس و ابعاد آن بین دانش آموزان تفاوت وجود دارد؟
فرضیه ها
- بین عزت نفس دانش آموزانی که طرح ارزشیابی توصیفی بر آنان صورت می گیرد و دانش آموزانی که طرح مذکور صورت نمی گیرد، تفاوت وجود دارد.
- بین بهداشت روانی دانش آموزانی که طرح ارزشیابی توصیفی بر آنان صورت می گیرد با دانش آموزان که طرح مذکور صورت نمی گیرد، تفاوت وجود دارد.
پیشینه تحقیقات انجام شده
تحقیق دیگری توسط ابومحمدی و خانقانی - 1382 - با عنوان »بررسی دیدگاه معلمین و مدیران دوره ابتدایی پیرامون ارزشیابی توصیفی در استان یزد« انجام گرفته است نشان می دهد که %75 مدیران دوره ابتدایی پیرامون ارزشیابی توصیفی در استان یزد موافق هستند. به نظر معلمان و مدیران این نوع ارزشیابی باعث افزایش سطح یاددهی و یادگیری و رشد شخصیت دانش آموزان می شود. محدودیت هایی چون توجیه نبودن والدین، وقت گیر بودن، کم رنگ شدن حس رقابت میان دانش آموزان مطرح شده است.
بازرگان و خوش خلق - 1382 - در تحقیقی به این نتیجه رسیدند که استفاده از ابزارهای ارزشیابی توصیفی تصویر دقیق تری از فرایند یادگیری و نتایج حاصل از تلاش های دانش آموزان را برای معلم ارایه می دهد . تحقیقاتی که در زمینه آثار این نوع ارزشیابی بر یادگیری دانش آموزان انجام گرفته است،اصولاً ارزشیابی را رشد دهنده و با هدف بهبود و تقویت یادگیری معرفی نموده است.
کریمی - 1384 - ، تاثیر روش جدید ارزشیابی توصیفی بر اختلالات رفتاری دانش آموزان دوره ابتدایی مدارس شیراز را مورد بررسی قرار داده است. این پژوهش با هدف بررسی تاثیر روش ارزشیابی توصیفی بر اختلالات رفتاری، اقدام به اجرای آزمون راتر در مدارس مجری، طرح و مدارس غیر مجری نموده و سپس نتایج حاصل از این آزمون را مقایسه کرده است.
نتایج این پژوهش نشان می دهد که با اختلالات رفتاری در مدارس - دخترانه و پسرانه - تحت پوشش طرح ارزشیابی توصیفی کاهش یافته است. در حالی که در مدارس گواه، تغییری مشاهده نشده است . براساس نتایج حاصل شده، اختلالات رفتاری در مدارس دخترانه به طور معنی داری کاهش داشته است و در مدارس پسرانه، این کاهش معنی داری نبوده است. بنابراین می توان گفت تا حدودی ارزشیابی توصیفی، به هدف خود که افزایش بهداشت روانی محیط یاددهی- یادگیری است رسیده است.
روش پژوهش
پژوهش حاضر در زمره طرح های شبه تجربی قرار دارد. جامعه ی آماری این پژوهش را دانش آموزان پسر پایه پنجم ابتدایی شهر اقلید تشکیل می دهند. جهت انتخاب نمونه از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای استفاده شده است. تعداد کل افراد نمونه 400 نفر بودند که به تفکیک 200 نفر پسر در طرح ارزشیابی توصیفی - از مقطع اول ابتدایی تا پنجم ابتدایی - و 200 نفر پسر در طرح ارزشیابی سنتی - از مقطع اول ابتدایی تا پنجم ابتدایی - مورد مطالعه قرار گرفته است.
لازم به ذکر است که حجم نمونه براساس جدول مورگان بوده است. در این پژوهش برای جمع آوری اطلاعات موردنیاز ابزارهای زیر استفاده شده است. آزمون بهداشت روان و آزمون پنج مقیاس عزت نفس پپ و همکاران - 1989 - در ادامه، اطلاعات لازم درباره ی هر یک از این آزمون ها ارائه شده است.
آزمون بهداشت روان کودکان 3 تا 18 سال به منظور غربالگری مسائل و مشکلات روانی اجتماعی کودکان، آزمون چک لیست تصویری نشانه های مربوط به مشکلات کودکان برای این گروه ارائه می شود. این پرسش نامه 35 سوالی در سال 1999 با تغییرات ضروری به عنوان یک آزمون معتبر و بین المللی برای غربالگری اختلالات رفتاری اجتماعی کودکان و نوجوانان انتشار یافت.
