بخشی از مقاله
چکیده
هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه درک از سرمایه اجتماعی با گرایش به نوآوری در کارکنان سازمان جهاد کشاورزی شهرستان اقلید بود. روش پژوهش توصیفی، همبستگی است. جامعه پژوهش حاضر را کلیه کارکنان این سازمان به تعداد 116 نفر تشکیل دادند، از این میان تعداد 90 نفر به عنوان حجم نمونه از طریق جدول مورگان برآورد و از طریق روش نمونهگیری تصادفی در دسترس انتخاب گردید. ابزار گردآوری اطلاعات 2 پرسشنامه استاندارد سرمایه اجتماعی - ناهاپیت و گوشال - 1998 و نوآوری - دورابجی - 1998 با آلفای کرونباخ به ترتیب 0/91 و 0/78 بود. روش تجزیه و تحلیل اطلاعات در سطح استنباطی ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه - گام به گام - بود. نتایج پژوهش نشان داد بین درک از سرمایه اجتماعی با گرایش به نوآوری کارکنان و ابعاد آن رابطه معنادار وجود دارد و همچنین نتایج رگرسیون گام به گام نشان داد از بین ابعاد درک از سرمایه اجتماعی بهترین پیش بینی کننده نوآوری در گام اول بعد شناختی و در گام دوم بعد رابطهای بوده است.
کلید واژه ها: درک سرمایه اجتماعی؛ نوآوری کارکنان؛ بعد ساختاری؛ بعد شناختی؛ بعد رابطهای.
. 1 مقدمه و بیان مسئله
در دیدگاههای سنتی مدیریت توسعه، سرمایههای اقتصادی، فیزیکی و نیروی انسانی مهمترین نقش را در سازمان ایفا می کند، اما در عصر حاضر برای توسعه، مدیران بیشتر از آنچه به سرمایه اقتصادی، فیزیکی و انسانی نیازمند باشند، به سرمایه اجتماعی نیاز دارند؛ زیرا در جوامع بدون سرمایه اجتماعی، از دیگر سرمایهها نیز به طور بهینه استفاده نخواهد شد و آن جامعه از کارایی لازم برخوردار نیست - اعتصامی و فاضلی کبریا، . - 1388 حضور سرمایه اجتماعی میتواند استفاده از سرمایههای انسانی، فیزیکی و غیره را بهبود بخشد. انباشت سرمایه اجتماعی می تواند منجر به مدیریت اثربخش تر این منابع گردد. همین طور، سرمایه اجتماعی همانند یک عامل میانجی تاثیر این سرمایهها را تقویت می کند. از سوی دیگر سطوح پایین تر سرمایه اجتماعی منجر به سودبری کمتر از اشکال مختلف سرمایه برای جامعه بعنوان یک کل می گردد - کالن و وایت فورد1، . - 2001
سرمایه اجتماعی پیوندهای اجتماعی، جایگاه و ساز و کار مطلوبی را برای تبادل دانشی دقیق و سودمند در سازمان فراهم کرده و دانش سازمانی را ارتقا می دهد. در یک شبکه از روابط اجتماعی قوی، اعضا مکرر با هم تعامل داشته و از فرصت کافی برای در میان نهادن ایدهها و افکار خود برخوردار هستند که این باعث انتقال اطلاعات در سطح بالا و ایجاد شرایط مساعد برای یادگیری خواهد شد - لی و لو2، . - 2011 از نظر کراس - 2004 - 3 نوآوری یکی از مسیرهای رشد و عملکرد امیدبخش سازمانی است و همچنین به آن به عنوان جزو ضروری حفظ رقابت و تضمین پتانسیل آینده سازمان اشاره دارد - کریمی و همکاران، . - 1392 مفهوم نوآوری به عنوان یک ابزار حیاتی توانمندسازی برای خلق ارزش و پایداری مزیت رقابتی سازمانها در محیط بسیار متغیر با پیچیدگیهای روزافزون شناخته می شود. سازمانهای دارای قدرت نوآوری بیشتر، در پاسخ به محیط های متغیر و ایجاد قابلیتهای جدیدی که به آنها اجازه نیل به نوآوری بهتر را می دهد، موفق تر هستند - مرادی و همکاران، . - 1392 اهمیت نوآوری را به سختی میتوان درک کرد.
آنها به طور بالقوه باعث پاداشهای بیشتر، فروش بیشتر، سودآوری و افزایش سهم بازار میشود. همچنین نوآوری میتواند بازارهای فعلی را تخریب کرده و جنبههای جدیدی را ایجاد نماید - صفرزاده وهمکاران، . - 1391 نوآوری نه تنها سازمانها را قادر میسازد نسبت به رقبا مزیت رقابتی بدست آورند بلکه ابزار سودمندی را برای ارتقای عملکرد سازمانی ارائه میکند. نوآوری یک نظام مدیریتی است که بر رسالت سازمان تأکید دارد، به دنبال فرصتهای استثنایی است و معیارهای موفقیت را مشخص میکند - بهرامی، . - 1390 در واقع از طریق ایجاد توانمندیهای سازمانی و همنوا ساختن آنها با محیط، نوآوری به تقویت مزایای رقابت جویی و کسب عملکرد ممتاز میانجامد - طلوعی اشلاقی و معطوفی4، . - 2011 امروزه اکثر سازمانها با یک محیط پویا مواجه هستند که بوسیله تغییرات تکنولوژیکی سریع، چرخه تولید کوتاه مدت و جهانی شدن مشخص میشوند و با مشکلاتی نظیر فشار مالی، رقابت با سایر سازمانها، جذب کارکنان مستعدتر، اعطای استقلال بیشتر به کارکنان روبرو هستند و برای غلبه بر این مشکلات نیاز دارند که خلاق و نوآور باشند تا بتوانند به بقای خود ادامه داده، رشد کنند و رقابت نمایند - گوان و ما5، . - 2003
سازمان جهاد کشاورزی در راستای تولید و بهینهسازی محصولات، در زمره مهمترین سازمانهایی قرار دارد که در جهت ارتقای سطح دانش و کارآمد نمودن کارکنان در این زمینه، مسئولیت دستیابی به توسعه پایدار را بر عهده دارد. لذا یکی از قابلیتها و عوامل مهم سازمانی که میتواند به این سازمان در خلق و تسهیم دانش کمک بسیار و برای آنها در مقایسه با سازمانهای دیگر مزیت سازمانی پایدار ایجاد کند، سرمایه اجتماعی است. رابطه بین سرمایه اجتماعی و نوآوری دارای اهمیت ویژهای است چرا که در عصر حاضر که به عصر ارتباطات و اطلاعات مشهور است در قالب شبکههای اجتماعی است که دیگر سرمایهها تقویت می گردد و بوسیله این سرمایه نوآوری معنا مییابد. ضمناینکه با ورود رقبا و عرضه تکنولوژیهای جدید با هزینههای بسیار پایینتر سازمان جهاد کشاورزی، به سازمانی درگیر در نوآوری تبدیل شده است، که با نادیده گرفتن نوآوری از چرخه حیات سازمانی حذف خواهد شد. بنابراین، هدف از این تحقیق رابطه درک از سرمایه اجتماعی با گرایش به نوآوری در کارکنان سازمان جهاد کشاورزی شهرستان اقلید است.
.2 مبانی نظری و پیشینه پژوهش سرمایه اجتماعی. سرمایه اجتماعی واژهای است که در سالهای اخیر وارد حوزه علوم اجتماعی و اقتصادی شده و در این زمینه مطالعات وسیعی توسط صاحبنظران و دانشمندان این علوم صورت گرفته و نظریه پردازانی همچون جاکوب - - 1961، لوری - - 1970، بن پرات - - 1980، کلمن - - 1966 و فرانسیس فوکویاما - - 1990 تعاریف متعددی از سرمایه اجتماعی ارائه کرده اند. از نظر فوکویاما1 سرمایه اجتماعی عبارت است از تواناییهای افراد برای کار کردن با یکدیگر، به منظور دستیابی به اهداف مشترک در گروهها و سازمانها - الوانی، . - 1386 سرمایه اجتماعی به عنوان یک پدیده اجتماعی باعث بروز خلاقیت، ایدهپروری، تسهیل رفتارهای نوآورانه و ریسک پذیری می شود - کلمن2 ، . - 1988
پاتنام - 2000 - 3 سرمایه اجتماعی را مجموعه ای از مفاهیمی مانند اعتماد، هنجارها و شبکهها می داند که موجب ایجاد ارتباط و مشارکت بهینه اعضای یک اجتماع شده و در نهایت منافع متقابل آنها را تأمین خواهد کرد. از نظر وی اعتماد و ارتباط متقابلا اعضا در شبکه، به عنوان منابعی هستند که در کنشهای اعضای جامعه موجود است - کریمی و همکاران، . - 1392 ناهاپیت و گوشال - - 1998 از دیدگاه سازمانی به مقوله سرمایه اجتماعی پرداخته اند. آنها برای سرمایه اجتماعی سه بعد تحت عنوان ساختاری، رابطه ای و شناختی در نظر گرفتهاند. بعد ساختاری سرمایه اجتماعی: بعد ساختاری در برگیرنده الگوهای ارتباطی میان اعضای یک گروه یا واحد اجتماعی است. در بعد ساختاری، به خصوصیات سیستم اجتماعی و شبکه روابط به صورت کلی توجه می شود. این امر به معنای خصوصیات ارتباطات غیرشخصی بین افراد یا واحدها است.
الف - پیوندهای شبکه:4 پیوندهای شبکه در برگیرنده شیوه های خاصی است که اعضای واحد اجتماعی با یکدیگر مرتبط شدهاند و با یکدیگر همکاری می کنند. روابط اجتماعی که معمولا به منظورهای دیگری ایجاد می شوند، کانالهای اطلاعاتی ایجاد میکنند که میزان زمان و سرمایه گذاری لازم جهت گردآوری اطلاعات را کاهش می دهند. برت5 پیشنهاد می کند که این منافع اطلاعاتی از سه مجرا به دست می آیند: دسترسی، زمان بندی و ارجاعات - بارت،. - 1992 پیوندهای شبکه می توانند با افزایش فرصت دسترسی برای گروهها، بر روی ترکیب و تبادل دانش تأثیر بگذارند و همچنین بر ارزش مورد انتظار حاصل از تبادل دانش بیافزایند.
ب - وضعیت شبکه:6 وضعیت شبکه تعیین کننده الگوهای پیوند میان اعضای واحد اجتماعی است. پیوندهای شبکه، کانالهائی برای انتقال اطلاعات فراهم می آورند، لیکن، وضعیت کلی این پیوندها یک رویه مهم از سرمایه اجتماعی را تشکیل می دهد که ممکن است بر توسعه سرمایه ذهنی تأثیر بگذارد.
ج - سازمان مناسب :7 سازمان مناسب نیز در برگیرنده میزان نزدیکی و شباهت افراد در یک واحد اجتماعی است. سرمایه اجتماعی که در یک محیط ایجاد می شود، میتواند از یک شرایط اجتماعی به محیط دیگری منتقل شده و بر رویههای تبادل اجتماعی اثر بگذارند. مانند انتقال اعتماد از خانواده و جامعه مذهبی به موقعیتهای کاری و توسعه روابط شخصی به تبادلات تجاری - کلمن،. - 1990
- بعد ارتباطی سرمایه اجتماعی: این بعد با سطوح بالایی از اعتماد، هنجارهای مشترک، تکالیف و هویت متقابل مشخص می شود. در واقع، این بعد به ارتباط مؤثر بین همکارانی که یکدیگر را دوست دارند، به یکدیگر اعتماد دارند و با هم هویت
