بخشی از مقاله
چکیده
آموزش مجازی یکی از روشهای رایج در کشورهای مختلف جهان است .افزایش امکانات و دسترسی به اینترنت در رشد این روش نقش مؤثری دارد. تنها عامل تامل بر انگیز نحوه عملکرد دانشجویان با توجه به نوپایی روش است که نیاز به بررسی و پیگیری دارد. لذا این مطالعه با هدف مقایسه تأثیر دو روش آموزش الکترونیک و سخنرانی بر میزان یادگیری دانشجویان گروه مدیریت پیام نور اقلید، انجام شد. این مطالعه نیمه تجربی در بین 198 نفر از دانشجویان مقاطع کاردانی و کارشناسی رشتههای مختلف گروه مدیریت انجام شد. نیمی از دروس به صورت حضوری و بقیه به شکل مجازی ارائه گردید. برای دروس مجازی در هر درس دو جلسه پرسش و پاسخ و رفع اشکال برگزارشد. پرسشنامه محقق ساخته نظرسنجی در رابطه با تناسب محتوای درس و اهداف آموزش مجازی، میزان دستیابی به اهداف و رفع نیاز آموزشی، نوع محتوا و شیوه و توالی مطلب، ارتباط استاد و دانشجویان، و ترغیب دانشجو به مطالعه تنظیم گردید. آزمون دروس حضوری و مجازی در دو برگه جداگانه با تعداد سؤال و نحوه یکسان به صورت همزمان انجام شد. سپس تفاوت نمرات آزمون دانشجویان در دو روش آموزشی بررسی گردید. نتایج آن به وسیله نرم افزار SPSS و آزمونهای آماری T تست و آنالیز واریانس تحلیل گردید.
میانگین نمرات دانشجویان در آزمون حضوری و مجازی تفاوت معناداری نداشت. آموزش مجازی از نظر دستیابی به اهداف و رفع نیاز آموزشی، محتوا و شیوه و توالی و نوع مطلب و آزمون، مطلوب بود و بین تناسب محتوای درس و اهداف آموزش مجازی، با تعداد اشتباهات دانشجو در آزمون پایانی ارتباط معناداری وجود نداشت. تسلط و مهارت دانشجو به کامپیوتر با موفقیت کار با سامانه آموزش مجازی و نمرات آزمون کامپیوتری رابطه مؤثری داشت . - P=0/1 - آموزش مجازی یک روش جدید و موفق آموزشی است که برای دستیابی به اهداف عالیه آن نیاز به تداوم، زمان و ارتقای دسترسی به رایانه و اینترنت در کل جامعه می باشد. توصیه می شود در ابتدای ورود به دانشکده واحد آشنایی با رایانه و اینترنت برای دانشجویان ترم اول ارائه گردد تا بتوان مشکلات ناشی از ارتباط با سایت آموزش مجازی را مرتفع نمود.
واژه های کلیدی: آموزش الکترونیک، آموزش ترکیبی، رایانه، آموزش مجازی.
مقدمه
گسترش روزافزون دسترسی به سخت افزارها و نرم افزارهای مناسب برای آموزش الکترونیکی، افق جدیدی را پیش روی مؤسسات آموزشی نهاده است. به نظر می رسد استفاده از این امکانات برای آموزش، به تحقق برخی از آرمانهایی که به عنوان ملاکهای کیفیت آموزش شناخته میشوند، از جمله فراگیرمحوری، یادگیری مادام العمر، یادگیری فعال، تعامل در یادگیری و چند رسانهای بودن، کمک کند. هرچند برخی از مؤسسات آموزشی در سالهای اخیر نسبت به ارایه کامل دوره-های آموزشی به صورت الکترونیک اقدام نمودهاند، اما هنوز شواهد زیادی در مورد نتایج ارزشیابی این برنامهها منتشر نشده است. با توجه به مزایای عمومی آموزش الکترونیکی و قابلیتهای ویژه آن در آموزش، به نظر میرسد ادغام آن در برنامههای جاری آموزشی دانشگاهها، به طوری که آموزش متداول به شکل تلفیقی از آموزش سنتی و آموزش الکترونیک ارائه شود، اجتناب ناپذیر باشد - 2004 ،. - Zandi et al تحقیقات نشان میدهد که آموزش مجازی آکادمیک درصورت تدوین مناسب محتوای آموزشی و ارزشیابی مناسب، سیستم موفق و کارآمدی است - 2003 ،. - Thurmond
آموزش الکترونیک به نظام آموزشی اطلاق میشود که آموزش دهنده و آموزش گیرنده، به کمک وسایل و ابزارهایی که فناوری در اختیار آنها قرار داده، با یکدیگر در ارتباطند - 2003 ،. - Choi اهمیت توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات به حدی است که پس از پایان نخستین دهه قرن بیست و یکم، کمتر فعالیت آموزشی و پژوهشی باقی میماند که بدون استفاده از اینترنت و ارتباطات کامپیوتری صورت پذیرد - 2003 ،. - Frith and Kee در مطالعهای گزارش شده که 94 درصد از فراگیرانی که دورههای آموزش از راه دور را به اتمام رساندند بر این باور بودند که در مقایسه با کلاسهای حضوری یادگیری بیشتری داشته اند
2003 - ،. - Taylor-Hewitt
البته آموزش با کمک رایانه محدودیتهای خاص خود را نیز داراست، از جمله این که شاید نتواند جانشین معلم، تعاملات انسانی و عاطفی، و ارتباط چهره به چهره که در کلاس درس ایجاد می گردد، شود. همچنین نظام عرضه و تقاضای آموزش عالی هنوز درک دقیقی از محیطهای مجازی آموزشی نداشته و با قابلیت ها و کارکردهای آن به خوبی آشنا نیست و هنوز مهارتهای پایهای فناوری اطلاعات را به خوبی نمی شناسد - 2003 ، - Buckley
ذوالفقاری و همکاران در یک مطالعه توصیفی - مقایسهای، میزان رضایتمندی دانشجویان و اساتید دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی تهران را از طراحی و بکارگیری نظام آموزش الکترونیکی ترکیبی تعیین نمودند. جمعیت هدف شامل اعضای هیأت علمی و دانشجویان پرستاری و مامایی مقاطع مختلف تحصیلی در دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی تهران بود. 17 نفر از مدرسینی که داوطلب شرکت در طرح بودند دروس خود را به شیوه الکترونیکی ترکیبی آماده و اجرا نمودند. در مجموع 22 درس - 45 واحد درسی - از دروس مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری تخصصی پرستاری و نیز کارشناسی و کارشناسی ارشد مامایی به شیوه الکترونیکی ترکیبی در نیمسال اول 87-88 اجرا و نظرات دانشجویان و مدرسین از این شیوه با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته و مقیاس دیداری مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفت. از مجموع 181 دانشجو حدود 67/4 درصد از اجرای برنامه ابراز رضایت کامل داشتند. و 24/3 درصد از دانشجویان از آموزش به شیوه الکترونیکی ترکیبی ابراز نارضایتی نمودند. همچنین رضایت دانشجویان از 4 محور - مسائل فنی و ساختاری، مسائل مربوط به یادگیرنده، مسائل مربوط به طرح درس و محتوا و مسائل مربوط به حمایت از یادگیرنده - مورد بررسی قرار گرفت. 88/2 درصد مدرسین نیز از به کارگیری این شیوه در تدریس ابراز رضایت کامل داشتند. هر دو گروه دانشجویان و مدرسین، استفاده از روش الکترونیکی ترکیبی را به روش رایج تدریس ترجیح می دادند. لذا نتیجه گیری نمود که سیستم آموزش الکترونیکی ترکیبی با امکان انعطاف پذیری در یادگیری و با قابلیت بهره گیری از مزایای هر دو روش آموزش حضوری و الکترونیکی رضایت مدرسین و دانشجویان را در پی داشته و پیشنهاد نمود که به عنوان یک روش ارائه آموزش مؤثر در دانشگاههای علوم پزشکی کشور مورد توجه قرار گیرد. ضمن آن که باید به جنبههای افزایش تعامل و رو شهای ایجاد انگیزه در آموزش الکترونیکی ترکیبی توجه بیشتری گردد - 2008 ،. - Olfaghari et al
بهادرانی در مطالعه ای تجربی با هدف مقایسه اثربخشی شیوههایآموزشِ آنلاین حضوری و تلفیقی درس مدلاین در دانشجویان پزشکی، به 40 نفر از دانشجویان پزشکی، آموزش مدلاین با سه شیوه حضوری، آنلاین و تلفیقی ارائه نمود و سپس دانش، مهارت و رضایتمندی فراگیران ارزیابی و مقایسه گردید. تفاوت دانش و مهارت در سه گروه از نظر آماری معنادار نبود. نتایج رضایت دانشجویان از آموزش نیز در سه گروه، اختلاف معنادار آماری نداشت. لذا نتیج گیری نمود که احتمالاً ترکیبی از آموزشهای آنلاین و راهنماییهای حضوری برای گسترش آموزشهای الکترونیکی، میتواند اثربخشی قابل قبولی داشته باشد که به هر حال، برای رسیدن به این وضعیت، باید بسیاری از بسترهای سخت افزاری و نرم افزاری در دانشگاه ها توسعه یابد - 2007 ،. - Bahadorani et al
در بررسی که کشاورز در رابطه با آموزش درس تربیت بدنی نظری فوتبال با نظام از راه دور انجام داد نیز نتایج نشان داد که فوتبال نظری را میتوان به کمک رسانهها و وسایل کمک آموزشی با کاهش ساعات کار حضوری و بدون کاهش کیفیت آموزشی ارائه نمود - 2003 ،. - Keshavarz
