بخشی از مقاله
چکیده: یک مطالعه مقطعی بر روی 300 زن واجد شرایط تنظیم خانواده طی سالهای 1392 تا 1393 با هدف بررسی عوامل مؤثر بر باروری - تعداد فرزندان - با روش تحلیل مسیر با استفاده از نرم افزار AMOS 5 در زنان متأهل 15-49 سال شهرستان اقلید استان فارس انجام شده است. دادههای این مطالعه به وسیله پرسشنامهای که مشتمل بر سه بخش - مشخصات دموگرافیک، اطلاعات باروری و تنظیم خانواده - بود جمع آوری شد.
نمونهگیری در این مطالعه به روش خوشه ای بوده است. اثرات مستقیم ،غیر مستقیم و کل حاصل از مدل تحلیل مسیر را بدست آوردیم و به این نتیجه رسیدیم که بیشترین تأثیر بر باروری - تعداد فرزندان - را متغیر سن همسر و کمترین اثر را متغیر تحصیلات همسر به خود اختصاص داده است. به منظور بررسی قابل قبول بودن مدل، شاخصهای برازش مدل را بدست آوردیم. این شاخصها شامل شاخصهای برازش تطبیقی و برازش مقتصد می باشند.هر چه مقدار شاخصهای برازش تطبیقی به عدد یک نزدیکتر باشد برازش بهتر مدل را نشان میدهد، که در این مطالعه اعداد /85 و 0/86 بدست آمد.همچنین مقادیر بیشتر از 0/5 شاخصهای برازش مقتصد نشان دهنده قابل قبول بودن مدل میباشد که در این مطالعه اعداد 0/55 و 0/55 بدست آمد، بنابراین مقادیر این شاخص ها برازش خوب مدل و قابل قبول بودن آن را تأیید کردند.
مقدمه
جمعیت عاملی است که باید در تمامی برنامهریزیهایی که برای توسعهی یک کشور در نظر گرفته شده است مورد توجه قرار گیرد - . - 1 باروری که یکی از رؤیدادهای مهم زندگی بشر میباشد را میتوان به عنوان مهمترین عامل افزایش جمعیت که نقش اصلی را در هر کشور ایفا میکند در نظر گرفت، بنابراین به منظور اولین گام در توسعهی یک کشور باید وضعیت باروری با منابع موجود نیز کنترل شود. همچنین میتوان باروری را از جمله عوامل مؤثری تلقی کرد که تکمیل کنندهی شخصیت زنان و مردان میباشد - . - 2 با توجه به اینکه شاخص باروری از مهمترین شاخصهای جمعیتی و بهداشتی میباشد و چون این شاخصها تابعی از عوامل اجتماعی- اقتصادی و فرهنگی میباشند، حال اگر بتوانیم بین شاخصهای باروری و بعضی از این عوامل ارتباط معنیدار پیدا کنیم، در واقع توانستهایم این عوامل را به صورت مستقیم یا غیر مستقیم تحت کنترل در بیاوریم .
- 1 - به طور کلی میتوان گفت که بخشی از افزایش جمعیت دنیا ناشی از بارداری-های ناخواسته میباشد - . - 3 تنظیم خانواده روش مؤثر و مفیدی است که از طریق آن میتوان رشد جمعیت را کنترل کرد و زنان را از بارداریهای ناخواسته نجات داد . - 4 - در کشورهای در حال توسعه استفاده از روشهای پیشگیری مفید و بدون عارضه به طور اساسی احساس میشود . - 6 ,5 - البته هر روش پیشگیری از باروری، یک سری مزایا و معایب خاص خود را دارد و همهی روشها در جوامع مختلف با فرهنگهای گوناگون استفاده نمی-شوند، برای هر فردی در هر زمانی یک روش پیشگیری مناسب است که ممکن است آن روش برای فرد دیگری مناسب و قابل استفاده نباشد، به همین دلیل در برنامههای تنظیم خانواده، طیف گستردهای از روشهای پیشگیری ارائه میشود .
- 7 ,5 - در دنیا درصد زنان متأهلی که در سنین باروری از روشهای بارداری استفاده میکنند 0/45 میباشد . - 9 ,8 - در کشورهای در حال توسعه، تعداد 120 میلیون نفر از زنان این کشورها، به علت استفاده نکردن از روشهای تنظیم خانواده، ناخواسته باردار می-شوند - . - 11 ,10 در بررسی که دکتر شیری و بیداریان در سال 1388 انجام دادند به این نتیجه رسیدند که کاهش یا افزایش باروری به عوامل اقتصادی ، اجتماعی، فرهنگی و جمعیتی که در بررسی مورد نظر بوده است مربوط است - . - 12 همچنین در مطالعهای که مظفری و همکاران در شهرستان شهرضا در سال 1392 انجام دادند به این نتیجه دست یافتندکه متغیر طول مدت باروی بیشترین تأثیر را بر باروری داشت - . - 13 در این مطالعه با استفاده از روش تحلیل مسیری1 عوامل مؤثر بر باروری را در شهرستان اقلید استان فارس بررسی کردیم و توانستیم متغیرهایی که بیشترین و کمترین اثر بر باروری دارند را بدست آوردیم.
متن و بدنه اصلی:
این پژوهش بر حسب ماهیت موضوع و اهداف تحقیق از نوع مقطعی است . جامعهی مورد بررسی زنان متأهل 15-49 سال واجد شرایط شهر اقلید میباشد. دادههای این مطالعه از تحقیقی که در به وسیله پرسشنامهای که مشتمل بر سه بخش - مشخصات دموگرافیک، اطلاعات باروری و تنظیم خانواده - می-باشد جمعآوری شده است. نمونهگیری در این مطالعه به روش خوشهایمی باشد به این صورت که در چهار مرکز بهداشتی درمانی شهری و با مراجعهی محقق به این مراکز از 300 زن واجد شرایط تنظیم خانواده اطلاعات لازم جمعآوری شده است. متغیر وابسته تعداد فرزندان - دختر و پسر - است و متغیرهای مستقل سن، جنس و وضعیت تحصیلی میباشند که در این مطالعه اثرات مستقیم 2، غیر مستقیم3 و اثرات کل متغیرهای مستقل بر متغیر وابسته مورد بررسی قرار می گیرد.
اسوال رایت4 برای اولین بار مدل معادلات ساختاری که سابقهای طولانی دارد را عنوان کرد و تحلیل مسیر را توسعه داد. آنالیز مسیر یک ابزار الگوریتمی برای تحلیل یک مجموعهای از کواریانسهای پیش بینی شده متغیرها میباشد که ارتباط آنها توسط رگرسیون یا همبستگی اثبات شده است - . - 14 در بحث تحلیل مسیر، تمام متغیرهای مدل مسیر را میتوان به صورت برون زا و درون زا توصیف نمود. برای انجام تحلیل مسیر برای هر متغیر درونزا در مدل رگرسیون مورد نیاز میباشد.
متغیر برون زا، متغیری است که تحت تأثیر هیچ یک از متغیرهای موجود در مدل قرار نمیگیرد و متغیر درون زا، متغیری است که تحت تأثیر سایر متغیرهای مدل قرار میگیرد. در واقع میتوان گفت روش تحلیل مسیر، تعمیمی از روش رگرسیون معمولی میباشد که میتواند ضمن بیان آثار مستقیم و غیر مستقیم نیز اثر کل هر یک از متغیرهای مستقل را بر روی متغیر وابسته نشان دهد. روش تحلیل مسیر را میتوان برای آزمون کردن یک مدل علیتی نیز استفاده نمود - . - 15
مطالعات زیادی دربارهی عوامل مؤثر بر باروری تاکنون انجام شده است اما این مطالعه اولین مطالعهای است که با استفاده از نرمافزار آموس و انجام تحلیلمسیر، اثرات مستقیم و غیر مستقیم متغیرها را به تعداد فرزندان مورد محاسبه قرار داده است. بنابراین میتوان گفت هدف اصلی این مطالعه تعیین عوامل مؤثر مستقیم یا غیر مستقیم بر فرزندآوری و همچنین انجام آنالیز مسیر برای متغیرهای معرفی شده میباشد.
نتایج:
در جدول شماره 1، میانگین و انحراف معیار متغیرها آورده شده است. به علت اینکه ماتریس همبستگی کمک شایانی در بدست آوردن مسیر مدل آنالیز مسیری میکند این ماتریس در جدول 3 نیز آورده شده است. نمودار شماره ،1نمودار مسیریَ ارتباط بین متغیرهای اثرگذار بر میزان باروری - تعداد فرزندان - میباشد. جدول شماره 3، اثرات مستقیم، غیر مستقیم و کل حاصل از تحلیل مسیری مدل را نشان میدهد. همانطور که در جدول می-بینیم بیشترین تأثیر در تعداد فرزندان را متغیر سن همسر و کمترین اثر را متغیر تحصیلات همسر به خود اختصاص داده است.
برازش نسبی - و TLI6 - شاخص توکر -لویس - میباشند. هر چه مقدار این شاخصها به عدد یک نزدیک تر باشد، برازش بهتر مدل را نشان میدهد. شاخصهای گروه دوم - برازش مقتصد - شامل: PNFI7 - شاخص برازش مقتصد هموار شده - و PCFI8 - شاخص برازش تطبیقی مقتصد - میباشند. در مورد شاخصهای این گروه باید گفت که مقادیر بیشتر از 0/5 نشان دهنده ی قابل قبول بودن مدل میباشند - . - 17 ,16
