بخشی از مقاله
چکیده:
امروزه با توجه به توسعه روزافزون شهرها و عدم تعادل در پراکنش کاربری ها، ساماندهی کاربری اراضی شهری از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است .کاربری اراضی شهری و چگونگی توزیع فضایی- مکانی آنها، یکی از مهمترین کارکردها به منظور استفاده بهینه از فضای شهری است .در این تحقیق به بررسی و تحلیل کاربری اراضی شهر سمیرم پرداخته شده است. هدف از این پژوهش مطالعه وضع موجود کاربری زمین و شناخت کاربری های مختلف شهر اعم از مسکونی، تجاری، درمانی، آموزشی و ... و بررسی تناسب آنها با تراکم جمعیت منطقه می باشد.
در این پژوهش، با استفاده از روش های توصیفی- تحلیلی به بررسی کاربری ها پرداخته شده است .نتیجه تحلیل کاربری ها در شهر سمیرم نشان می دهد،گسترش کالبدی و افزایش جمعیت در دهه های اخیر، باعث عدم تعادل در پراکنش کاربریها گردیده و سرانه بسیاری از کاربریهای موجود با ضوابط علمی و استانداردهای شهرسازی مطابقت ندارد. بنابراین باید در برنامه های توسعه این شهر یک رویکرد همه جانبه نگر در نظر گرفته شود.
-1 مقدمه:
-1-1 طرح مسأله،اهمیت و ضرورت تحقیق:
اصطلاح و مفهوم کاربری اراضی شهری ، ابتدا در غرب به منظور نظارت دولت ها بر نحوه ی استفاده از زمین و حفظ حقوق مالکیت مطرح شد؛ ولی همراه با گسترش سریع شهر نشینی و رشد برنامه ریزی شهری و منطقه ای و منطقه ای ، ابعاد و محتوای این مفهوم روز به روز وسیع تر شده است. کاربری اراضی شهری امروزه در نظام های پیشرفته برنامه ریزی جهان، به لحاظ استفاده ی بهینه از اراضی شهری، جایگاه خاصی در انواع طرح های شهری و منطقه ای یافته است.
شکل گیری نظام کاربری زمین در هر جامعه ی شهری و نحوه ی تقسیم اراضی و استفاده از آن در فعالیت ها و خدمات مختلف، بازتاب و بر آیند عملکرد متقابل مجموعه ای از عوامل و نیروهای مختلف محیطی، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و حقوقی است. به دلیل تقاضای روز افزون به زمین و رشد مناسبات سرمایه د اری و اقتصاد زمین در شهرها و محدودیت این کالا، اراضی شهری به یکی از مؤلفه های مهم ثروت اندوزی و تشدید نا برابری های اجتماعی در شهرها بدل شده است که نیاز به برنامه ریزی کاربری را در تمام شهرها می طلبد. در واقع با توزیع مناسب کاربری ها، مطابق استانداردها، بر قراری قوانین و سیاست ها و اهداف و استفاده از روش های کار آمد، می توان این موانع را از میان برداشت.
-زیاری،1381، در مقاله ای با عنوان" برنامه ریزی کاربری اراضی شهر ی میناب بررسی وضع موجود کاربریها از نظر کمی و کیفی پرداخته و به این نتیجه رسیده است که بعضی از کاربریها دارای کمبودهایی هستند و پیشنهاد میکند که با توجه به افزایش جمعیت شهر با کمبود زم ن روبه رو خواهد شد و با توجه به وجود فضاهای خالی در درون شهر و پراکندگی شهری، د ر راستای عدم گسترش فیزیکی شهر کوشش شود.
هادیان و همکاران، 1395، در مقاله ای با عنوان پایش تغییرات کاربری و پوشش اراضی در اثر توسعه مکانی و جمعیتی شهرستان به بررسی تغییرات واحدهای کاربری اراضی سمیرم پرداختند و به این نتیجه رسیدند که سهم زیادی از اراضی مرتعی به علت خشکسالی، افرزایش مهاجرت روستاییان و عشایر به شهرها در اثر تمرکز امکانات رفاهی در شده است. در ارتباط با کاربری اراضی شهری در سمیرم توسط پژوهشگران برنامه ریزی شهری تحت عنوان طرحهای جامع و تفصیلی مطالعات گوناگونی صورت گرفته است که که در این پزوهش از نتایج مطالعات و تحقیقات انجام شده جهت تحلیل کاربری ها استفاده شده است.
هدف اصلی در این پژوهش تهیه مجموعه ای شامل تجزیه و تحلیل کاربری ها در شهر سمیرم است تا با هدایت آگاهانه و اساسی در طراحی فضاهای مناسب و در کل یک برنامه ریزی بهینه از اتلاف بیهوده اراضی جلوگیری شده و بتوانیم ارتقای کمی و کیفی برنامه های توسعه شهری را فراهم نماییم.
-2-1 اهداف تحقیق:
- شناخت و مطالعه وضع موجود کاربری ها در سطح شهر سمیرم
- بررسی سرانه و تراکم هر یک از کاربریها
- ارایه پیشنهادتراکمهای پیش بینی شده
-2تعاریف و مفاهیم:
-1-2 شهر:
شهر همچون موجودی زنده است که همه عناصر آن در رابطه متقابل بوده ، اجزای آن پیکره اجتماعی و زنده آن را تشکیل می دهند. در اینجا سیستم همانند موجود زنده ای عمل می کند که اگر اختلالی وارد آن شود به صورت خودکار عمل کرده ، نظم جدیدی را برقرار می کند.
-2-2 برنامه ریزی شهری:
برنامه ریزی شهری ،هنر شکل دهی و هدایت توسعه فیزیکی شهر و محیط آن برای تامین نیاز های اجتماعی - اقتصادی،گذران اوقات فراغت و تهیه شرایط سالم برای زندگی فقیر و غنی در شهر هاست.
-3-2 کاربری زمین:
کاربری اراضی شهری و چگونگی توزیع فضایی- مکانی آن ، یکی از مهم ترین کارکرد ها به منظور استفاده بهینه از فضای شهری است گروهی کاربری زمین را پیشنهاد های مختلف برای استفاده از سطح زمین دانسته و برخی دیگر ، آن را استفاده ای که توسط انسان از زمین می شود، تعریف کرده اند. گروهی دیگر نیز آن را فعالیت انسان در زمین که آن فعالیت مستقیما با زمین در ارتباط باشد- تعریف می کنند .
کاربری زمین ، تهیه اطلاعات اساسی درباره ی ویژگی های زمین و فعالیت های مختلفی است که در آن صورت می پذیرد. از این اطلاعات برای تامین و تجزیه و تحلیل نحوه استفاده از زمین در وضع موجود و برای تهیه نقشه ای که در آینده شیوه استفاده از زمین را معین نماید ، استفاده می شود. چاپین از صاحبنظران کاربری زمین ، سه تعریف از کاربری زمین شهری ارائه داده است:
-کاربری زمین به معنای پراکندگی فضایی کارکرد های شهری مانند مسکونی، تجاری، تفریحی و غیره؛
- کاربری زمین به معنای چارچوبه ای دو بخشی برای نمایش نواحی شهری این دو بخش عبارتند از :
الف- الگوی فعالیت مردم در محیط شهری به موسسات و فضاهای مورد نیاز آنان.
ب- تسهیلات و تجهیزات فیزیکی که برای استقرار فعالیت های یاد شده در زمین های شهری ساخته می شود.
- کاربری زمین به معنای تنظیم روابط ساختاری - کارکردی چارچوبه دو بخشی بالا با سیستم های ارزشی حاکم بر الگو های فضایی - کارکردی و فعالیت مردم - - Chapin,1987:3
-3 معرفی محدوده مطالعاتی:
محدوه مطالعانی شهر سمیرم، مرکز اداری شهرستان سمیرم، می باشد. این شهرستان با مساحت 5224 کیلومتر مربع در جنوب غربی استان اصفهان با مختصات جغرافیایی 51 درجه و 17 دقیقه تا 52 درجه و 3دقیقه طول شرقی و 30 درجه و 42 دقیقه تا 31 درجه و 51 دقیقه عرض شمالی و با ارتفاع متوسط 2400 متر از سطح دریا، بین چهار استان اصفهان، چهار محال بختیاری ،کهکیلویه و بویر احمد و فارس قرار گرفته است. شهر سمیرم مرکز شهرستان در مختصات جغرافیایی 51 درجه و 34 دقیقه و 30 ثانیه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ و 31 درجه و 25 دقیقه عرض شمالی از خط استوا قرار دارد.ارتفاع شهر از سطح دریا 2460مترکه بعد از فریدن با 2530 متر بلندترین شهر استان اصفهان است.
