بخشی از مقاله
چکيده
امـروزه گردشـگري بـه عنـوان سـومين صـنعت پـس از نفـت و خـودرو سـازي و پويـاترين صـنعت از لحـاظ تحـرک و ايجـاد زمينـه هـاي اشـتغال و توسـعه همـه جانبـه در جهـان بـه خودنمـايي پرداختـه اسـت وبـا ايجـاد فرصـتي راهبـردي سـبب تنـوع اقتصـاد جوامـع محلـي ، ايجـاد فرصـت هـاي شـغلي و افـزايش سـطح درآمـد در نقـاط جهـان شـده و باعـث ثبـات و اسـتقرار جمعيـت در جوامـع و جلـوگيري از مهـاجرت هـاي بـي رويـه ، حفـظ تعـادل اکولـوژيکي منـابع طبيعـي و حفـظ ويژگـي هـاي فرهنگي شهرها مي شود. بـر ايـن اسـاس مـي تـوان گفـت کـه يکـي از بهتـرين راههـاي نجـات شـهرها از مشـکلات اجتمـاعي و اقتصادي و زيست محيطي، توسـعه گردشـگري شـهري اسـت . بطـور کلـي سـميرم عليـرغم برخـورداري از جاذبـه هـاي متعـدد، اقـدامات مناسـبي کـه بتوانـد موجبـات توسـعه نظـام گردشـگري و جلـب رضـايت گردشـگران را فـراهم آورد ، صـورت نگرفتـه اســت ..هدف از ايــن پــژوهش بررســي نقــش توانمنــديهاي رودخانــه هــا در توســعه گردشــگري شــهري ســميرم بــا اســتفاده از مـدل SWOT مـي باشـد و از مـدل SWOTبـراي تحليـل آن اسـتفاده شـده اسـت . ايـن تحقيـق از نظـر هـدف کـاربردي و ازنظرماهيـت توصـيفي- مـوردي مـي باشـد جهـت جمـع آوري اطلاعـات از پرسـش نامـه اسـتفاده شـده اسـت نمونـه گيـري از جامعه ٤٥ نفري بصـورت اتفـاقي از کارشناسـان وگردشـگران بـوده اسـت نتـايج حاصـله از ايـن پـژوهش نشـان داد عـدم وجـود متخصصان گردشـگري ، عـدم وجـود بودجـه و مهمتـرين عـواملي مـي باشـند کـه در ضـعف گردشـگري سـميرم نقـش دارنـد.
در پايـان نيـز سـعي شـده اسـت راهکارهـايي بـه منظـور اسـتفاده بهينـه از قابليـت هـا موجـود در صـنعت گردشـگري سـميرم ارائه گردد.
واژه هاي کليدي:گردشگر ،گردشگري،گردشگري شهري،رودخانه ، سمرم ،SWOT
١-مقدمه
گردشگري به عنوان بزرگترين صـنعت جهـان در حـال حاضـر در جوامـع اجتمـاعي بـه عنـوان يـک پديـده جهـاني بـه رسـميت شـناخته شـده اسـت . صـنعت گردشـگري باعـث بوجـود آمـدن ١٩٢ ميليـون شـغل مـي شـود کـه ٣ درصـد اشـتغال جهـاني اســت . برآورهــاي ســازمان جهــاني گردشــگري نشــان مــي دهــد ميــانگين نــرخ رشــد گردشــگري جهــاني بــراي دوره ٢٠١٠- ١٩٩٠ حـدود 1/4 اسـت (پـورخليلي واسـتادي، ١٣٨٦ : ٣٤). .شـهرها بـه لحـاظ دارا بـودن تـاريخ طـولاني و اسـتقرار نمادهاي باستاني، تاريخيو فرهنگي،ارزش هـاي ملـي هـر کشـوري بـه حسـاب آمـده و بـا دارا بـودن منـاظر طبيعـي از مکـان هـاي جـذاب بـراي گردشـگران محسـوب مـي شوند(رسـتگاران وهمکـاران ،١٣٩٠ :١٥٦ ). گردشـگري شـهري بـا دو انگيـزه و هـدف اصــلي شــناخته شــده اســت :١ اقتصــاد و ٢ فرهنــگ (لاو١٩٩٦، :١٦٨ ) ، خاکســاري وهمکــاران (١٣٩٢ ١٤٧-١٢٦) در پژوهشي بـه بررسـيارزيابي تـأثيرات اجتمـاعي -فرهنگـي گردشـگري شـهري بـر نحـوه زنـدگي مـردم شـهر بابلسـرپرداختند وبه اين نتيجه رسيدند کـه کـه ايـن شـهر از قابليتهـاي گردشـگري بـالايي برخـوردار اسـت و گردشـگران زيـادي بـه ويـژه در نيمـه ي اول سـال از آن ديـدن ميکننـد. جامعـه ي ميزبـان مـورد تأکيـد قـرار گرفتـه اسـت ليـاقتي وهمکـاران . (٣٧،١٣٨٩- ٢٥) در پژوهشـي بـه بررسـي واکـاوي ويژگـي هـا و الگـوي فراغـت در گردشـگري شـهري (مطالعـۀ مـوردي :تهـران ) پرداختنـد وبه اين نتيجه رسيدند که گروه بند هـاي سـني، جنسـي ، فاصـله مکـان زنـدگي تـا مکـان مـورد اسـتفاده ، دوره زم انـي و مـدت بهـره جـويي تفـاوت آشـکاري ميـان متقاضـيان اسـتفاده ازرود دره هـا بـا پـارک هـاي شـهري و جنگلـي وجـود دارد کـه لـزوم برنامه ريزي متفـاوتي را نسـبت بـه سـاير فضـاهاي گردشـگري طلـب مـي کنـد..بروجنـي (١٣٨٢ :٨٣ ) در پژوهشـي بـا اسـتفاده از تحليل ضريب تکاثري برا ي تنظـيم برنامـه ي توسـعه و مـديريت جهـانگردي پرداخـت وبـه ايـن نتيجـه رسـيد کـه تحليـل گران اقتصادجهانگردي، اثر ناشـي از تغييـر هـزين هکـرد جهـانگردا ن بـر اقتصـاد ملـي را بـا بهـر ه گيـري از محاسـبه تعـداد دفعاتي که اين مبلغ بـين بنگـاه هـاي مختلـف تجـاري هزينـه ي مـي شـود تـا بـه تـدريج از چرخـه اقتصـادي خـارج گـردد، انـدازه گيـري مـي کننـد. سـيف الـديني وهمکـاران (١٣٨٩ :٨٧-٦٧ )در پژوهسـي بـه بررسـي سـنجش کيفيـت و ظرفيـت گردشـگري شـهري بـر اسـاس الگـوي رفتـاري گردشـگران و جامعـه ميزبـان ( نمونـه مـوردي : شـهر اصـفهان ) پرداختنـد وبـه اين نتيجـه رسـيدند کـه بـه دليـل حجـم ورودي گردشـگران بـيش از ظرفيـت پـذيرش کالبـدياين مقصـد گردشـگري جامعـه ميزبان نيز تـاثيرات نـامطلوب ومنفـي گردشـگري را در ابعـاد مختلـف اقتصـادي اجتمـاعي محيطـي کالبـدي احسـاس نمـوده انـد.(کوپر وهمکـاران ١٩٩٧،: ٢٠٢ ) در پژوهشـي بـا عنـوان اصـول ومبـاني جهـانگردي اثـر تکـاثري در کشـورهاي مختلـف از جملــه در انگلســتان ٧٣/ايرلنــد ٧٢/ ١ســريلانکا59/1مصــر23/1 هنــگ کنــگ 87/0 فيليپــين 82/0 وايســلند64/0 بــرآو.رد شـده اسـت . .(ابـراهيم زاده وهمکـاران ،١٣٩١ :٤٨-٣٣ )در پژوهشـي بررسـي برنامـه ريـزي و مکـا نيـابي بهينـه تسـهيلات و زيرسـاخت هـاي گردشـگري شـهري بـا اسـتفاده ازGIS شـهر سـمنان پرداختنـد وبـه ايـن نتيجـه رسـيدند کـه کـه ضـعف . مديريت منـابع ، تسـهيلات ، امکانـات زيربنـايي و خـدمات گردشـگري و توزيـع نامناسـب آن هـا، تبليغـات بسـيار کـم و نـوعي ناآگـاهي عمـومي در مـورد جاذبـه هـا و پتانسـيل هـاي گردشـگري، نشـان از عـدم برنامـه ريـزي صـحيح و مناسـب بـراي جـذب توريسـم بـه شـهر سـمنان دارد(موحـد وهمکـاران ،١٣٩١ :٣٦-١٧ )در پژوهشـي بـه بررسـي بازاريـابي گردشـگري شـهري بـر اسـاس برنـديابي بـا مـدل فرآينـد تحليـل سلسـله مراتبـي ( AHP) مطالعـه مـوردي کرمانشـاه پرداختنـد ودر نهايـت بـه ايـن نتيجـه رسـيدند کـه طـاق بسـتان بـا توجـه معيارهـاي در نظـر گرفتـه شـده بـا٠/٤٣٥درصـد وبيسـتون بـا و بيستون با درصد مکان هاي مناسـب جهـت برندگـذاري و بازاريـابي انتخـاب شـده انـد. شـهر سـميرم بـا وجـود داشـتن جاذبـه هاي مختلف طبيعي متاسفانه در سال هاي اخير نتوانسته در گردشگري شهري پيشرفت چشمگيري داشته باشد.
- بيان مساله
رودخانه هاي به عنوان يکي ازمهمترين توسعه گردشگري شهري در سال هاي اخير در سطح جهان به عنوان يکي از پرسودترين بخش هاي گردشگريشهري تبديل شده است .شهر سميرم با دارا بودن ٤ رودخانه در نقاط مختلف يکي از بهترين پتانسيل هاي را در توسعه گردشگري شهري در اين زمينه را دارا مي باشد.ولي به دلايل محتلف متاسفانه نتواتسته در زمينه گردشگري شهري پيشرفت نمايد . اين مسائله که محقق را بر آن داشت تا اين تحقيق را انجام دهد
-روش پژوهش
روش پژوهش بر اساس هدف کاربردي و بر اساس ماهيت توصيفي تحليلي ميباشد. ابزارجمع آوري اطلاعات بـه صـورت ميـداني بوده و از پرسش نامه به عنوان ابزار گردآوري استفاده شده است . تعداد حجم نمونه ٤٥ نفر بوده که از اين تعداد ٢٠نفر زن و٢٥ نفر مرد ميباشد پرسش نامه طراحي شده مشتمل بر يک بخش مربوط به توانمندي رودخانه ها در جذب گردشگر و توسعه گردشگري مي باشد و با سوال در برگيرنده متغيرهاي پژوهش بود. در اين پژوهش پرسش نامه را شخصا و حضوري به اعضاي نمونـه پـژوهش ارائه شده است
٤-مباني نظري
گردشگري
عبارت است از حرکت اشخاصي که به مکا نهايي غيراز مکان معمولي زندگي يشان مسافرت مي کنند؛ به شرطي که اين مسافرت بيش از يک سال نباشد و به منظور گذران اوقات فراغت ، تجارت و يا ساير اهداف صورت گيرد(مرادمند،١٣٩٢ :٢٩ )
گردشگري شهري
رودخانه هاي شهر سميرم
منــابع آبهــاي ســطحي شهرســتان ســميرم از دو حوضــه اب ريــز رودخانــه خرســان در مرکــز و نيمــه جنــوبي و حوضــه آبريــز رودخانـه ونــک -ســولکان در نيمــه شــمالي شهرســتان تشــکيل شــده اســت . ايــن دو حوضــه بخشــي از سرشــاخه هــاي رودخانــه کارون در شرق سلسله جبـال زاگـرس را تشـکيل مـي دهنـد. حوضـه آبريـز رودخانـه خرسـان توسـط ارتفاعـات واقـع در منطقـه بــه چنــدين زيــز حوضــه تقســيم مــيشــود کــه ســه حوضــه از آن بــا مســاحت ٣٨٦٥ کيلــومتر مربــع در محــدوده شهرســتان سميرم ميباشد و عبارت اند از حوضـه آبريـز رودخانـه حنـا، سـميرم (سيسـتان ) و مـاربر کـه پـس از اتصـال بـه هـم در نزديکـي روسـتاي رودآبـاد و خــارج شـدن از آخـرين محــدوده شـمال غربــي شهرســتان سـميرم يعنــي روســتاي آب ملـخ تحــت عنـوان رودخانه خرسان تغيير نام داده حوضـه آبريـز رودخانـه ونـک _سـولکان : ايـن حوضـه آبريـز بـا مسـاحت ١٣١٥ کيلـومتر مربـع بـا جهـت شـمالي_جنـوبي شـامل منـابع آب هـاي سـطحي منـاطق شـمال شهرسـتان سـميرم واقـع در دهسـتان هـاي وردشـت و ونک ميباشد، اين حوضه آبريز شـامل سرچشـمه هـاي قـره آقـاج ، گـرم آبـاد، مـوروک و کاسـگان بـوده کـه در مجمـوع رودخانـه سولکان يا حسـين آبـاد خوانـده مـيشـود. ايـن رودخانـه بـا دريافـت آب رودخانـه هـاي آق بـلاغ ، شـمس آبـاد ونـک و رودخانـه جاغ جاغ تحت نام حوضـه آبريـز سـولکان در تنـگ گلـه گـاو از محـدوده سـميرم خـارج و بـا حوضـه هـاي آبـي بخـش گنـدمان بـروجن بـه سـمت رودخانـه بـزرگ خرسـان حرکـت مـيکنـد. دبـي متوسـط مجمـوع رودخانـه هـاي ايـن حوضـه بـر روي هـم 91/6 متر مکعب برو حجم تخليه سالانه آن حدود ٣٦٣ ميليون متر مکعب ميباشد(جدول شماره ١)(ويکي پيديا)
جدول ١ :رودخانه هاي مهم سميرم
٤-٤ قلمرو مکاني تحقيق
شهرستان سميرم با مساحت ٥٢٢٤ کيلومتر مربع در جنوب غربي استان اصفهان با مشخصات جغرافيايي٥١ درجه و ١٧ دقيقه تا ٣ دقيقه طول شرقي و ٣٠ درجه و ٤٢ دقيقه تا ٣١ درجه و ٥١ دقيقه عرض شمالي و با ارتفاع متوسط ٢٤٠٠ متر از دريا، بين چهـار استان اصفهان ، چهار محال و بختياري ، کهگيلويه وبوير احمدو فارس واقع شده است . از شمال به شهرضا، از شرق به آباده و اقليـد و ازجنوب غربي و غرب با مرز طبيعي رشته کوه هاي دنا به استان کهگيلويه و بوير احمد، از غرب به بروجن و لردگان (چهار محـال و بختياري ) محدود مي شود. (ويکي پيديا)
يافته هاي تحقيق
جدول ٢: ماتريس SWOT گردشگري شهري سميرم
