بخشی از مقاله
چکیده
هر موجود زنده ودر راس همه آنها انسان ، نیاز به تغذیه مناسب دارد . موادغذایی مورد نیاز انسان ترکیبی از مواد مختلف است ، درمیان همه انواع مواد غذایی که جهت رفع نیازهای انسان به مصرف میرسداعم از پروتئین ،کالری،چربی ، ویتامین ها وغیره ...... میزان پروتئین نقش عمده ای رادررژیم غذایی انسان ایفا می کند. از طرف دیگر، چون پروتئینهای حیوانی نسبت به پروتئینهای گیاهی از نظر سنتز و شکل مولکولی شبیه به سلولهای بدن انسان می باشند ،در اولویت هستند. در این مقاله به آزمون فرضیات از جمله بررسی تأثیرات قیمت محصولات پروتئینی، قیمت نهادههای تولید آنها و بررسی تأثیر عملکرد دولت بر روی عرضه محصولات چندسال اخیر پرداخته شده است.
همچنین با برآورد توابع عرضه محصولات پروتئینی پیش بینی میزان عرضه این محصولات در طی برنامه پنجم توسعه کشور - 1388-93 - بر اساس سناریوهای مختلف مورد بررسی قرار گرفته است. قبل از انجام آزمون فرضیات و با استفاده از آزمون دیکی- فولر ، پایداری اطلاعات در مرتبه یک تفاضلی به اثبات رسیده ، و لذا از آزمون همجمعی برای تخمین توابع عرضه محصولات پروتئینی به صورت تک معادلهای با روش حداقل مربعات معمولی استفاده شده است
بر اساس نتایج به دست آمده ارتباط مثبت و معنی داری بین شاخص قیمت عمده فروشی محصولات پروتئینی با عرضه این محصولات وجود دارد. البته بین نهاده های تولید محصولات پروتئینی با عرضه این محصولات یک ارتباط منفی و معنی داری موجود بوده و تأثیرات موارد گفته شده در بخش سناریوها در مورد پیش بینی تولید و عرضه این محصولات بخوبی مشهود است. چنانچه در حالت کاهش قیمت نهاده های تولید و افزایش قیمت محصولات پروتئینی یک رشد خوب را شاهد می باشیم. امید است، نتایج این پژوهش مورد توجه برنامه ریزان، سیساتگذاران و متولیان امور دام و طیور کشور قرار گیرد.
.1 مقدمه
درکشورهای درحال توسعه ،ازجمله ایران ،منابع گیاهی درتامین پروتئین مورد نیاز بدن ،سهم بسیار بالای را دارا می باشند . برای کشوری که درمراحل اولیه توسعه ورشد اقتصادی قرار دارد ، نیاز به پروتئین بالاخص پروتئین حیوانی در ابعاد مختلف افزایش می یابد. بنابراین در این مقاله ابتدا به تبیین موضوع تحقیق ، اهداف وضرورت انجام آن پرداخته ، سپس به بررسی موانع ومحدودیت های تحقیق ، فرضیه ها ، روش تحقیق وبرآورد مدلها پرداخته ودرنهایت به پیش بینی عرضه محصولات پروتئینی درطی برنامه پنجم توسعه براساس سناریوهای مختلف پرداخته خواهد شد .
.2تبیین موضوع تحقیق
پس از جنگ جهانی دوم ، کشورهای تازه استقلال یافته ونیز کشورهای در حال توسعه به منظور رهایی از قید وبند های استعماری ، ونیز استقلال اقتصادی خود ، سیاستهای خودکفای در امر تولیدات صنعتی وکشاورزی را در سر لوحه اهداف خود قرار دادند. از آنجا که مسئله غذا برای این کشورها اهمیت شایانی داشته است ،دربیشتر کشورهای درحال توسعه ،اهداف سیاستگذاریها نیل به خودکفایی محصولات غذایی بوده است ،تاحربه غذا - تحریم غذا - برضد این کشورها کارساز نباشد.
استراتژایهای به کارگرفته شده درکشورهای درحال توسعه عمدتا استراتژی جانشینی واردات بوده است.درکشورمانیز برنامه های عمرانی سوم وچهارم وحتی پنجم که درسال 1342 شروع ودرسال 1357 خاتمه یافته است ، از این استراتژی بهره گرفته است . کالای مورد بررسی این استراتژی هشت قلم کالای صنعتی بوده که محصولات کشاورزی جزء آن نبوده است.
بایک دید گذار به وضعیت محصولات کشاورزی دردهه 1340 شاهد عدم نیاز به واردات ودر حقیقت یک نوع خودکفایی درمحصولات کشاورزی بودیم ومحصولات پروتئینی اعم از گوشت قرمز، گوشت مرغ ، تخم مرغ و شیر نیزاز این مقوله خارج نبودند چنانکه تاسال 1342 کشور به محصولات پروتئینی احتیاج نداشته است.
جهت گیری درسیاست جانشینی واردات درکالاهای صنعتی باعث شد، که درآمد نفتی به منظور کسب سرمایه لازم درتعدادی ازمنابع خاص مصرف شود ار آنجا که بین بخش صنعت وکشاورزی کشور ارتباطات پیشین وپسین مناسب وجود نداشت ،آهنگ شکاف بین این دو بخش روبه فزونی نهاد.
افزایش درآمدهای نفتی درسالهای 1352-53 باعث بالا رفتن سطح درآمد شد ودرنتیجه مصرف فرآورده های کشاورزی وپروتئینی ازجمله گوشت قرمز ، گوشت مرغ ، تخم مرغ وشیر افزایش یافت . از آنجا که اقدامات لازم برای تامین تقاضای افزایش یافته صورت نگرفته بود ، دولت اقدام به واردات محصولات پروتئینی کرده تا فشار تورمی راکاهش دهد. بانگاه به عملکرد برنامه ها درزمینه تولید فرآورده های پروتئینی دراین سالها شاهد عدم سیاست خودکفایی کشاورزی هستیم.
ورود کالاهای واسطه ای وسرمایه ای واحداث کارخانجات مونتاژ ، اگر چه برای تولید کالاهای مصرفی وکالاهای واسطه ای ویا حتی سرمایه ای است ولی درایران چنین هدفی تحقق نیافت وسیاست جایگزینی واردات دراغلب موارد با شکست مواجه شد که آثار آن نیز درسایر بخشها وبه خصوص دربخش کشاورزی نمایان بوده است . به علت فقدان یک استراتژی مناسب وبرنامه ریزی شده در اقتصاد کلان کشور ،دربرنامه اول بعد از انقلاب در - سالهای - 62-66 روند قبل از انقلاب ادامه یافت با درنظر گرفتن این موضوع که مشکل جنگ نیز وجود داشته ودرمورد کالای استراتژیک هدف دولت برقراری نظام خودکفایی بوده است ،ولی آنچه ازعملکرد این برنامه به دست می آید، نرسیدن دولت به اهداف تعیین شده ورها کردن آن وتنظیم برنامه نوین اقتصادی - 65-66 - است.
دربرنامه اول توسعه اقتصادی - اجتماعی - فرهنگی وسیاسی جمهوری اسلامی ایران - سالهای - 68-72 نیز که استراتژی کلی اقتصاد ،رشد نامتعادل در جهت گسترش صنایع سنگین وزیربنایی کشور بوده است ومشکلات درزیر بخش دام وطیور همچنان ادامه یافت ، که می توان به نواقص برنامه اول توسعه به موارد زیر اشاره نمود ؛
1 - عدم پیش بینی نحوه توسعه ظرفیتهای علوفه جهت ؛جمع آوری ، ذخیره سازی وتبدیل علوفه.
2 - نامشخص بودن سیاستهای واردات وصادرات فرآورده های دامی.
3 - عدم پیش بینی ظرفیتهای پس از تولید فرآورده های پروتئینی شامل مجتمعهای کشتارگاهی ،سردخانه ها، مراکز توزیع فرآورده هاوهمچنین مراکز تبدیل آنها.
4 - انطباق ضوابط سیستمهای مالی وبانکی کشورباشرایط بخش کشاورزی درجهت حمایت ازفعالیت های این بخش.
5 - عدم هماهنگی صحیح بین ارکان مختلف برنامه در بخش های آب وخاک ،زراعت ،دام ،طیورومنابع طبیعی و.........
6 - ازهمه مهمتر عدم توجه کافی به ضرورت تطبیق سیاستهای کلان باشرایط منطقه ای که موجب پیچیدن یک نسخه عمومی برای مناطق مختلف کشور که ،دارای شرایط اقلیمی متفاوتی هستند.
از نقاط قوت این برنامه نیز می توان به گسترش خدمات دامپروری ،مرغداری ودامپزشکی درسطح دامداریها ومرغداریها روستایی ،عشایری ، صنعتی وتعمیم خدمات جامع ، گسترش فعالیت علمی وتحقیقاتی به منظور روشن نمودن نقاط مجهول درتوسعه امور دام وطیور وتوجه به آموزش وترویج تحقیق وبهداشت به عنوان زیر ساخت سلامتی دام وطیور کشور اشارم نمود.
درطی برنامه توشعه دوم وسوم این بخش مورد توجه بیشتری قرار گرفت ونتیجه آن رشد دامپروری ومرغداری ورسیدن به مرز خوکفایی درتولید محصولات پروتئینی درکشور شد ولی درسالهای پایانی برنامه سوم افزایش شدید قیمت نهاده های تولید محصولات پروتئینی ، نه تنها انگیزه دامداران ومرغداران راجهت توسعه دامداری ومرغداری کاهش داده،بلکه دربعضی موارد منجر به انتقال سرمایه از این بخش به بخشهای دیگراقتصادی شده است ودرادامه روند ممکن است ، صدمات جبران ناپذیری رابر فعالیت های دامپروری ومرغداری وتولید محصولات پروتئینی وارد آورد .
به نظر می رسد یکی از راههای افزایش تولید وعرضه محصولات پروتئینی درکشور بررسی وشناخت مسائل ومشکلات دامپروری ومرغداری درکشور ورفع این نارسائیها می باشد.دراین راستا سعی شده تاحتی امکان این مشکلات دراین تحقیق مورد بررسی قرار داده شود
-3 اهمیت وضرورت تحقیق؛
حدود 15درصد وزن بدن انسان را پروتئینها نشکیل می دهند . این مواد درساختمان سلولها وبافتها نقش اساسی دارند. تمام پروتئینها از اجزای ساختمان مشترکی به نام اسیدهای آمینه تشکیل شده اند که 21 نوعند، بدن انسان 11نوع از این اسیدهای آمینه را می تواند بسازد و9نوع دیگر حتما باید درغذای شخص وجود داشته باشد تانگهداری ، ترمیم ورشد سلولها وبافتها امکان پذیر شود
رشد بالای جمعیت درسالهای اخیر ، نیاز روز افزون کشور به مواد پروتئینی راتشدید کرده است. از طرف دیگر چون پروتئینهای حیوانی نسبت به پروتئینهای گیاهی از نظر سنتز وشکل مولکولی شبیه به سلولهای بدن انسان می باشند.
