بخشی از مقاله
چکیده
مدیریت صحیح عرضه محصولات کشاورزي به ویژه محصولات باغی، مستلزم شناسایی چالشهاي پیشروي عرضه تولید و عوامل مؤثر بر آن میباشد، لذا به همین منظور، عوامل مؤثر در مدیریت عرضه محصول سیب درختی در منطقه میانه بررسی شد. دادهها و اطلاعات مورد نیاز از میان 100 باغدار سیب شهرستان میانه، از طریق پرسشنامه براساس طیف پنج سطحی لیکرت و با استفاده از روش نمونهگیري تصادفی ساده در سال 1392 جمعآوري گردید.
براساس نتایج به دست آمده، مشخص شد که از پنج دسته عوامل درآمدي، خدماتی، آموزش و آگاهی، امکانات زیربنایی و مهارت باغداران، بیشترین تأثیر مربوط به دسته عوامل درآمدي 3/77 - از - 5 بود و گویههاي خدماتی 3/71 - از - 5، مهارتی 3/67 - از - 5، امکاناتی و زیربنایی 3/62 - از - 5 و آموزشی و آگاهی 3/51 - از - 5 به ترتیب بیشترین تأثیر را در مدیریت عرضه محصول سیب درختی منطقه مورد مطالعه دارند. تمامی متغیرهاي مورد بررسی همبستگی مثبت و معنیداري را با مدیریت عرضه محصول سیب درختی داشته و این متغیرها 93/1 درصد از تغییرات مربوط به مدیریت عرضه محصول سیب را توجیه میکنند.
.1 مقدمه و اهداف
عرضه مناسب محصولات و مدیریت صحیح آن علاوه بر سود آوري موجب بهبود کیفیت و کاهش هزینهها در بخش کشاورزي میشود .
در کشاورزي و باغداري و به ویژه در کشورهاي توسعه نیافته، عرضه محصول پس از برداشت از تقاضا پیشی میگیرد و از این رو باعث کاهش درآمدهاي تولیدکننده شده و نرخهاي ضایعات را نیز افزایش میدهد .
همچنین براي دوره زمانی باقیمانده و قبل از برداشت بعدي مقدار عرضه محصول چنان کم است که مصرف کنندگان مجبورند قیمتهاي قطعی بیشتري بپردازند که در واقع همان قیمتی است که کالاي کمیاب دارد .[3] لذا به نظر می رسد مدیریت عرضه مناسب در زمان برداشت محصول کمک میکند تا با عرضه مناسب و منطقی و بازاریابی صحیح، ضایعات به حداقل ممکن برسد و درآمدهاي باغداران افزایش یابد و در مقطع زمانی قبل از برداشت نیز براي برخی محصولات باغی با انبارداري مناسب از پرداخت قیمت بیشتر توسط مصرف کنندگان جلوگیري گردد. لذا در این مقطع در واقع میتوان با استفاده از انبارهاي مناسب تعادل بین عرضه و تقاضا را تا حدودي متعادل نمود
اهمیت مدیریت عرضه محصولات باغی در دو مقطع قبل رسیدن و تولید انبوه محصولات باغی و دیگري در زمان تولید انبوه آنها براي تضمین در آمد باغداران و برگشت هزینههاي تولید و نهایتاً پایداري تولید و همچنین ممانعت از پرداختهاي اضافی از سوي مصرفکنندگان در مقاطع قبل از تولید از اهمیت ویژهاي برخوردار میباشد
میزان تولید کل سیب درختی در کشور 2904900 تن در سال 1390 از سطح زیر کشت 250296 هکتار گزارش شده است. استان آذربایجان شرقی دومین تولیدکننده بزرگ سیب درختی در کشور بعد از استان آذربایجان غربی میباشد. در این سال نزدیک به 409158 تن محصول سیب درختی از سطح زیر کشت 37834 هکتار برداشت شده است. شهرستان میانه سومین تولید کننده بزرگ محصول سیب درختی بعد از مراغه و اهر در استان آذربایجان شرقی محسوب شده و سالانه بالغ بر 120 هزار تن از این محصول در این شهرستان تولید میشود
لذا تحقیق حاضر با هدف بررسی عوامل تأثیر گذار در مدیریت عرضه محصول سیب درختی تولید شده در مراکز عرضه شهرستان است که در آن تولیدکنندگان رو در رو با مصرف-کنندگان نسبت به تبادل کالا و تغییر مالکیت - داد و ستد - آن اقدام مینمایند انجام شد.
.2 پیشینه تحقیق
کی و همکاران - 2000 - 1 واکنش عرضه زارعین ذرتکار مکزیکی را با در نظر گرفتن هزینههاي مبادله ثابت و متغیر، محاسبه نمودند. آنها نخست با کاربرد الگویی، وجود یا عدم وجود هزینههاي ثابت و متغیر را مورد آزمون قرار داده و نتیجه گرفتند که در هر دو نوع هزینه، مبادله را باید در برآورد الگوهاي تجربی واکنش عرضه محصولات کشاورزي لحاظ نمود
جتنت و همکاران - 2005 - 2 در مطالعه خود نتیجه گرفتند که قیمتهاي تولیدي و عمده فروشی در بازار حبوبات به هم وابسته می باشد. لذا نتیجه گرفتند که مداخله هدفمند دولت در بازار عمده فروشی، با هدف افزایش عایدي تولیدکننده و کنترل حاشیه بازار، مؤثر خواهد بود.
تروب و جین - 2008 - 3 اثر اختلالات قیمت بر حاشیههاي بازاریابی ذرت درآفریقاي جنوبی را طی دورهي 1976-2004 بررسی کردند و نتیجه گرفتند که حاشیههاي واقعی خرده فروشی آرد ذرت در آفریقاي جنوبی به دلیل اختلالات قیمتهاي خرده فروشی در سال 1991، حداقل 20 درصد افزایش یافته است. همچنین اختلالات قیمت آرد ذرت سبب انتقال حداقل 179 میلیون دلارآمریکا در سال، از مصرف کنندگان به واسطهها در نظام بازاریابی شده است.[12] بازن و همکاران - 2008 - 4 عوامل مؤثر بر عرضه علوفه را در ایالت تنزي آمریکا مورد بررسی قرار دادند. نتایج نشان داد که سطح زیرکشت و عملکرد علوفه داراي قیمت بدون کشش هستند و قیمت علوفه با افزایش مقدار علوفه تغییر نمیکند. بنابراین این یافتهها میتوانند تولیدکنندگان علوفه را در جهت عرضه هرچه بهتر محصول تولیدي خود یاري رساند
شاهنوشی و همکاران - 1385 - در مطالعهاي راهاندازي بازارهاي عرضه مستقیم پنبه و ذرت در ایالت کارولنیاي شمالی آمریکا که در آن محصولات یاد شده با واریتههاي متفاوت و نیز با ملحوظ داشتن سایر مشخصات ظاهري و کیفی محصولات از سوي تولیدکنندگان و تعاونیها در شرکتهاي بزرگ تولیدات کشاورزي مستقیماً عرضه و از سوي مصرف کنندگان نهایی و یا مصرف کنندگان فرآوري کننده از طریق بازارهاي یاد شده مورد خریداري قرار میگیرد را متذکر میگردد و براي کشور هندوستان که در آن تولیدکنندگان نسبت به عرضه مستقیم محصولات خود اقدام نمودهاند و مصرفکنندگان نیز نسبت به تهیه مایحتاج خود دست به کار میشوند، عرضه مستقیم محصولات را از ساز و کارهاي مثبت و مفید معرفی مینماید.
حسینی و همکاران - 1387 - حاشیهي بازاریابی گوشت قرمز و عوامل موثر بر آن در ایران را مورد بررسی قرار داده و به این نتیجه رسیدند که حاشیهي بازاریابی گوشت گاو و گوسفند با قیمت گوشت در سطح خردهفروشی و هزینهي کشتار گوسفند رابطهاي مستقیم و معنیدار دارد.
-3 روش تحقیق
تحقیق حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی و به روش میدانی انجام شد. تدوین فرضیهها با استفاده از مطالعه منابع کتابخانهاي و روش دلفی انجام گرفت. جامعه آماري تحقیق تعداد 135 نفر از باغداران سیب درختی در شهرستان میانه بود که در سطح 6198 هکتار از اراضی شهرستان میانه مشغول به فعالیت هستند. حجم نمونه آماري بر اساس فرمول کوکران - 1972 - تعیین و 100 بهرهبردار سیب درختی از طریق نمونهگیري تصادفی ساده انتخاب شدند.
ابزار مورد استفاده براي گردآوري اطلاعات پرسشنامه بود. اطلاعات مورد نیاز در 5 بخش شامل عوامل مهارتی و خدماتی 14 - گویه - ، آموزشی و آگاهی 15 - گویه - ، خدماتی 14 - گویه - ، امکاناتی و زیربنایی 14 - گویه - و درآمدي 14 - گویه - جمعآوري شد. میانگین ضریب آلفاي کرونباخ براي اطمینان از پایایی پرسشنامه براي عوامل مورد بررسی 0/877 محاسبه شد. پس از جمعآوري اطلاعات اقدام به طبقهبندي و کدگذاري سوالات پرسشنامه گردید. تجزیه و تحلیل دادههاي جمعآوري شده با استفاده از نرم افزار SPSS - ver. 17 - انجام شد.
-4 نتایج و بحث
از نظر سنی یک درصد افراد نمونه - معادل یک نفر - کمتر از 20 سال، 52 درصد - معادل 52 نفر - بین 21-35 سال، 29 درصد افراد نمونه - معادل 29 نفر - بین 36-50 سال و 18 درصد - معادل 18 نفر - بالاتر از 51 سال سن دارند. از نظر وضعیت تحصیلی 12 درصد افراد نمونه بیسواد، 53 درصد آنها در حد زیر دیپلم، 22 درصد دیپلم، شش درصد فوق دیپلم، پنج درصد لیسانس و تنها دو درصد فوقلیسانس و بالاتر بودند. طبق اطلاعات جمعآوري شده تعداد 49 نفر 49 - درصد - از افراد مورد مطالعه صرفاً به شغل باغداري و تعداد 51 نفر 51 - درصد - علاوه بر باغداري داراي مشاغل جنبی و دیگري نیز بودند.
