بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر با هدف تدوین و آزمون الگوی علی مدرسه سالم صورت گرفت. روش تحقیق از نوع همبستگی؛ طرح معادلات ساختاری است. در این تحقیق جهت آزمون فرضیات تحقیق از مدلیابی ساختاری یا تحلیل مسیر استفاده شد. مدرسه سالم، مدرسه ای است با سلامت سازمانی بالا می باشد؛ براین اساس با مطالعه تحقیقات پیشایندها و پسایندهای سلامت سازمانی شناسایی شدند. مطالعات گذشته نشان دادند که مدیر آموزشی؛ رهبری آموزشی؛ ویژگی های معلمان؛ فرهنگ مدرسه از مهمترین پیشایندهای سلامت سازمانی و تعهد سازمانی معلم؛ رفتار شهروندی، خشنودی شغلی معلم؛ پیشرفت تحصیلی و سلامت دانش آموزان از مهمترین پسایندهای سلامت سازمانی مدرسه می باشند.
بدین ترتیب با در نظر گرفتن روابط علی بین این مفاهیم؛ مدل مفهومی مدرسه سالم تدوین گردید. جامعه تحقیق شامل کلیه مدارس ابتدایی استان مازندران بود. جهت نمونه گیری 210 مدرسه ابتدایی به روش خوشه ای چند مرحله ای در نظر گرفته شدند، داده ها با استفاده از 9 پرسشنامه که شامل 6 پرسشنامه استاندارد سلامت سازمانی؛ عملکرد مدیران آموزشی؛ فرهنگ مدرسه؛ تعهد سازمانی؛ خوشنودی شغلی؛ رفتارشهروندی معلم و 3 پرسشنامه محقق ساخته رهبری آموزشی؛ ویژگی معلمان و سلامت عمومی بودند؛ گرداوری گردیدند. روایی و پایایی پرسشنامه ها بررسی گردید. تجزیه و تحلیل داده ها؛ از 19 فرضیه قابل طرح در مدل؛ 10 فرضیه را تایید و 9 فرضیه را رد نمود.
مقدمه
مدرسه سالم، سازمان سالم آموزشی است که در انجام وظایف خود به صورت موثر تواناست
مدرسه سالم مکانی است که فرصت هایی برای ارتقاء سلامتی فراهم نماید
معلمان، مدرسه سالم را مکان سالمی برای یادگیری می دانند. آنها دانش آموزان را ساعی و کوشا می بینند. آنها مدیران را صمیمی و حامی احساس می کنند و به مدیران در برقراری ساختاری که در آن همزمان به یادگیری و نیازهای عاطفی توجه شود؛ اعتماد دارند. مدارس سالم از جو سالم و سلامت سازمانی بالایی برخوردارند؛ به عبارتی در این مدارس سطوح فنی - معلمان - ، مدیریتی - مدیران و رهبران آموزشی - و نهادی در هماهنگی کامل هستند.
مدارس سالم از فشارهای نامعقول والدین، جامعه و گروه های ذی نفع محفوظ می باشند. هیات مدیره در برابر تمام تلاش های محدودکننده گروه های ذینفع برای نفوذ در سیاست گذاری ها با موفقیت ایستادگی می کنند - یکپارچگی سازمانی بالا - . مدیریت مدارس سالم، رهبرانی پویا هستند که هر دو سبک وظیفه گرا و روابط گرا را تلفیق نموده و با حمایت از معلمان، استانداردهای عملکردی بالا را فراهم می نمایند - ملاحظه گری و ساخت دهی - .
علاوه بر این، مدیریت، در مافوق خود نفوذ خواهد داشت، که این امر توسط توانایی آنان برای دریافت آنچه برای بهره برداری موثر در مدرسه نیاز است، نشان داده می شود - نفوذ مدیر - . معلمان در یک مدرسه سالم به تدریس و یادگیری متعهد شده اند. آنها اهداف سطح بالا اما دست یافتنی را برای دانش آموزان تدوین می نمایند، استاندارد های عملکردی سطح بالا را حفظ می نمایند و محیط های یادگیری منظم و جدی را توسعه می بخشند.
علاوه بر این دانش آموزان با انگیزه و کوشش بر روی تکالیف مدرسه کار می کنند، و به دانش آموزان دیگری که به موفقیت های تحصیلی نائل آمده اند، احترام می گذارند - نفوذ علمی و تحصیلی بالا - . لوازم کلاس درس، مواد آموزشی و تکمیلی مورد نیاز در دسترس می باشد - پشتیبانی بالای منابع - . همچنین در مدارس سالم، معلمان همدیگر را دوست دارند، به یکدیگر اعتماد دارند، و نسبت به کار هم مشتاقند، و از بودن در مدرسه افتخار - روحیه - می کنند
براین اساس بررسی اسناد، مدارک و شواهد تعیین کننده های تحقق سلامت سازمانی در مدرسه و پیامدهای ناشی از آن را معرفی می نماید. بررسی مطالعات برجسته ترین تعیین کنده های سلامت سازمانی مدارس را مدیران آموزشی؛ رهبران آموزشی؛ مدیر رهبر یادگیری؛ فرهنگ مدرسه؛ محیط فیزیکی سالم؛ محیط روانی اجتماعی سالم؛ مشخصات دموگرافیک مدرسه؛ و ویژگی های معلمان نشان دادند.
جدول شماره .1 تعیین کننده های سلامت سازمانی مدرسه
مدیران مدارس، مسئولیت مهمی برای ایجاد جو سالم در مدرسه بر عهده دارند. ایجاد محیط سالم مدرسه اعم از فیزیکی و روانی اجتماعی؛ ایجاد یک فرهنگ مثبت و یادگیری؛ برقراری رابطه بین مدرسه- خانواده- جامعه؛ برنامه آموزشی و تدریس، امور دانش آموزان، امورکارکنان آموزشی، تهیه تسهیلات و تجهیزات و امور اداری و مالی نیز از وظایف مهم آنان است. می توان گفت که دشواری این وظیفه باعث شده است که در تعریف الزامات مورد نیاز مدیران با طیف گسترده ای از مهارت ها روبرو شویم. مدیران مدارس باید به رفتارهای رهبری آموزشی نیز مجهز باشند. رهبری و مدیریت آموزشی متفاوت اند؛ اما هر دو مهم هستند.
رهبران آموزشی چشم انداز ایجاد می کنند؛ دستور کار می دهند؛ با معلمان حرفه ای رفتار می نمایند؛ باعث افزایش مشارکت در تصمیم گیری می شوند؛ حمایت های معنوی و عاطفی نشان می دهند. فرهنگ مدرسه نیز به عنوان جریانی ضمنی از ارزش ها، باورها، آیین ها، سنت ها که در طول زمان ساخته شده اند؛ در واقع فرهنگ مدرسه یک المان اساسی از سلامت سازمان است که اجازه می دهد اعضاء بر روی تصمیمات نفوذ و کنترل داشته باشند.
سلامت سازمانی مدارس را می توان از روی فرهنگ مدرسه، و باتوجه به برآورده شدن انتظارات هنجاری پیش بینی نمود. اثر مدیریت بر روی یادگیری غیر مستقیم و از طریق جو و فرهنگ می باشد. تمرکز بر توسعه فرهنگ مدارس، به عنوان یک محیط یادگیری پایه و اساس بهبود روحیه معلمان و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان محسوب می شود.. ویژگی های معلماننیز عامل دیگری است که منجر به بهبود کیفیت محیط کلاس درس و پیشرفت عملکرد تحصیلی خواهد شد.
