بخشی از مقاله
چکیده
هدف این پژوهش بررسی بعد تصور از خود در دختران نوجوان افسرده و غیر افسرده با استفاده از آزمون اندریافت موضوع از نقطه نظر بهنجار و نابهنجاراست. با این آزمون ،یکپارچگی شاخصه های تحولی افسردگی نوجوان و بزرگسال با یک رویکرد روانپویشی ،جهت سنجش تفاوت نوجوان افسرده و فاقد افسردگی و تعیین تصور آنان از خود مورد بررسی قرار گرفت.
جامعه آماری این پژوهش شامل 313 دانش آموزان دختر مقطع اول دبیرستان 17-16 - سال - ،شهرستان جوین بودند که با آزمون سلامت روانی رفتاری آموزش و پرورش - - 1387 غربال شدند . سپس با توجه به نتایج آن، تعداد 30 نفر - 15 نفر دارای علایم افسردگی و 15 نفر فاقد علایم افسردگی - در دوگروه ملاک و گواه جایگزین شدند.سپس سه لوح 9GF، 12BG و 19 آزمون اندریافت موضوع به شکل کیفی جهت تشخیص علائم بکارگرفته شد.
یافته های پژوهش نشان داد که علائم تشخیصی در بعد تصور و نگرش به خود در دو گروه متفاوت است. نگرش به خود در گروه گواه ،اغلب توأم با تنهایی، بدبینی، آسیب زایی به خود و نیز پایانی نافرجام بود. در حالیکه، تصور از خود در گروه ملاک فاقد افسردگی،همراه با احساسات و اتفاقات خوب، سرسبزی، طبیعت و پیوستن به طبیعت بود. این تفاوت ها مشخص نمود که نگرش گروه ملاک بیشتر منفی و گروه گواه مثبت است.
مقدمه
افسردگی دوره نوجوانی موضوعی بحث برانگیز است.برخی مؤلفین آن را در چارچوب تحولات بهنجار نوجوان توجیه می کنند، حال آنکه، برخی دیگر علاقمندند که آن را بر اساس یک فرایند ناصحیح ،به ویژه در رده سایکوتیک، تعریف کنند. ولیکن، بهتر است که این موضوع را با دو جلوه مشاهده کنیم: افسردگی یا حساسیت به افسردگی در چارچوب تحولات بهنجار دوره نوجوانی و نیز افسردگی واقعاً مرضی که مشابه افسردگی بزرگسال می باشد. تفاوت این دو نوع ، در مدت زمان و شدت همراهی علائم افسردگی با نوجوان است.
مشکل تشخیص اختلالات عاطفی در کودکان و نوجوانان - که معمولاً در یک پیوستار بین بهنجار و نابهنجار قرار می گیرد - ، فقط با یک نظر تحولی قابل حل است. اینکه تشخیص دهیم که دانش آموز نوجوان افسردگیش مرضی است، به ما کمک می کند که اقداماتی در جهت رفع اُفت تحصیلی و ارتباطات اجتماعی او انجام دهیم . تفکیک تشخیص بهنجار از نابهنجار ، می تواند هم با روش کمی و هم با روش کیفی صورت می گیرد.در این پژوهش ما باشیوه کیفی به این مبحث پرداخته ایم .
با توجه به اینکه تشخیص اختلالات، اکثرا بر اساس آزمون های عینی و بر اساس محورهای DSM صورت می گیرد ، از آزمون TAT، که تصویری یکپارچه و منسجم از کل شخصیت ارائه می دهد، استفاده نمودیم .کاسترو - 2006 - در مورد تشخیص علائم فوق الذکر در آزمون TAT ، توضیحات خودرا در5 سطح - تصور از خود و نگرش به آزمون ، ارتباط با واقعیت، شکل و ظاهر داستان ،،موضوع و رابطه موضوعی و نیازها ، مکانیسم های دفاعی - مطرح نموده است . وی سطح تصور از خود را چنین بیان می کند: ویژگی های بسیار متعارف آن، یک دیدگاه منفی نسبت به خود و یک فقدان حرمت خود هستند. که با این ضعف ها، فرد افسرده، بازخوردهای شخصیش، تصمیم گیریهایش و رفتارهایش را به شیوه منفی و بدبینانه ای ادراک کرده است. که نتیجه آن در رابطه با دیگری، این
است که خودش را منزوی می بیند، و توان دلبستگیش راموقتاً از دست می دهد.
و همچنان که مُروال - 1982 - 3 متذکر می شود، گویا خودش را در تعامل با دیگری، در وابستگی و انفعال جای می دهد. چنین بازخورد منفی نسبت به خود، در سطح عاطفی، باعث احساسات منفی نسبت به خود، احساس شرم و گناهکاری، و نیز واکنش های نشان دهنده اضطراب و تحریک پذیری خواهد شد. از لحاظ انگیزشی، افسردگی خودش را بوسیله تحلیل توان و نیروی روانی، و تمایلاتوِل کردن و انفصال نشان می دهد. و یا حتی آنچنان مشکلات او را رنجور و بی رمق کرده، که ایده خودکشی نیز به ذهن فرد افسرده خطور می کندمُروال. معتقد است که نگرش نسبت به آزمون که از طریق واکنش های طولانی، و داستان های کوتاه، و یا حتی نیاز به تشویق و راه انداختن آزمودنی، خودش را نشان می دهد، حاکی از همین سطح تصور از خود آزمودنی افسرده است.بطور کلی تصور از خود همان ادراک یا ذهنیت فرد نسبت به خویشتن است. چرا که نقطه نظرات انسان در رابطه با مهارت ها، تواناییها و خصوصیات خودش را نشان می دهد.
جیمز" خود" را به دو مولفه اصلی متمایز، اما کاملا "درهم تنیده تقسیم می کند و زیر مولفه های هریک را شناسایی می نماید
تصور از خود همان خود ادراک شده است یعنی یک نقطه نظر عینی از مهارتها، خصوصیات و توانائی هائی که فرد از خود دارد
تصور از خود فرد تحت تاثیر عوامل متعددی قرار دارد، نگرش دیگران به ویژه والدین، تعاملهای اجتماعی، ارتباط فرد با محیط و زمینه های محیطی از جمله عواملی هستند که روی تصور از خود فرد تاثیر می گذارند .بعلاوه ارتباط کودک با والدین،موفقیت و شکست در زندگی و انعکاس نگرش های دیگران و خود شخص در باره آنها و شرایط اجتماعی - اقتصادی ازجمله عواملی هستند که در شکل گیری و تحول تصور از خود تاثیر می گذارند.
پژوهشهای متعددی به بررسی تصور از خود در زندگی شخصی دانش آموزان پرداخته است .این بررسی ها نشان می دهند وقتی یک شخص ارزش کمی برای خود قائل است کمتر می تواند در برابر فشار عقیده دیگران مقاومت کند .بالعکس کسانی که ارزش زیادی برای خود قائل هستند، تصور خدشه ناپذیری از ظرفیت ها و فردیت خود دارند .همچنین ثابت شده است که اشخاص خلاق و اشخاصی که حرمت بالایی برای خود قائل هستند، می توانند بیش از دیگران، یک نقش فعال در گروه اجتماعی بر عهده گیرند و به صورتی آزاد و مؤثر آنچه را می خواهند بیان کنند. تصور از خود تاثیر زیادی در مورد وارد کردن افراد به کار، به تحقیق، به یادگیری، به حل مسائل به کوشش جهت پیشرفت، به رقابت کردن و جز آن دارد. مطالعاتی که به بررسی تصور از خود در افراد عادی پرداخته اند حاکی از آنند که تصور از خود، نقش اساسی در بهداشت و سلامت روانی افراد به عهده دارند به گونه ای که با کاهش سطح تصور از خود علایم و نشانه هایی چون اضطراب، افسردگی، احساس تنهایی، کمروئی، درونگرایی و ...ظاهر خواهند شد و در صورت تداوم، اشکالات جدی به همراه خواهند داشت
تفسیر آزمون یا کارت های خاص آزمون بر اساس محتوا و تحلیل گفتمان آزمودنی از داستانهایی که تعریف می کند، اتکا میکند.
این تفسیر دو دیدگاه را در بر می گیرد: -1 دیدگاه تفسیری مدرسه فرانسوی - - EFP که بیشتر نظرات روان تحلیلگری را پایه ریزی می کند وداستان های بیان شده در لوح ها را گواهی برای نحوه تجزیه و تحلیل و شیوه تفکر آزمودنی می داند
دیدگاه تفسیری مدرسه آمریکای - - EPA که بر روی روانشناسی »من« تأکید می کند و بیان می کند که داستان ها، رابطه علی بین پدیده های روانی آزمودنی و اجبارهای بیرونی بر وی را نشان می دهد - بلاک و آبرامز، . - 1997در این پژوهش، ما سعی می کنیم که این دو دیدگاه را ترکیب کنیم،. زیرا دو رویکرد فرانسوی و آمریکایی در روش شناسی تفسیری با هم همسو هستند و فقط از حیث چارچوب نظری با هم تفاوت هایی دارند.
در پژوهش امانوئلی و آزولی - 2009 - معلوم شد که که سه علامت از طریق لوح های TAT می توانند متمایز کننده افسردگی بهنجار از نابهنجار باشند که از جمله موارد آن، تمایز فرد از موضوع، سرمایه گذاری خوددوستدارانه و موضوعی، ویژگی های بازدارندگی می باشند.
در پژوهش کاسترو - 2006 - ، در سطوح تصور از خود، بین فردی و از دنیای اطراف، معلوم شد که بین افراد افسرده و غیر افسرده در لوح های TAT تفاوت وجود دارد. بدین صورت که افراد افسرده، نگرش هایی چون دیدگاه منفی نسبت به خود و یک فقدان حرمت خود، داستان تیره و اندوهبار، بازداری و یا حتی ارجاع کم به واقعیت در این لوح ها منعکس می کنند.شابرت - 2003 - دریافت که در این لوح ها، ابعاد افسردگی و خوددوستداری آزمودنی، خود را از طریق واکنش به یک موضوع طرد و به از دست دادن موضوع و یا حتی از طریق عدم امکان ارتباط موضوعی در داستانها نشان می دهند.
بطور کلی، با استناد به مطالب و پژوهشهای مورد اشاره، به نظر می رسد .بررسی تصور از خود میتواند در شناسایی افراد در معرض ابتلا به افسردگی و در نهایت راهبردهای مداخله ای فراگیر و اثربخش نقشی شایان توجه داشته باشد .بنابراین، پژوهش حاضر با مقایسه افراد افسرده و عادی، تلاش دارد تصور آنان از خود را بررسی نماید.
روش
این پژوهش برای تحلیل کردن داستان های کارتهایTAT در دو گروه دارای اختلال افسردگی و فاقد افسردگی ، از روش همبستگی کمک می گیرد.
