بخشی از مقاله
چکیده:
سلامت سازمانی بعنوان شاخص اثربخشی سازمانی و سرمایه سازمانی تلقی می گردد.هدف مقاله حاضر تحلیل پارسونزی سلامت سازمانی مدرسه است.اطلاعات تحقیق با استفاده از ابزار پرسشنامه و تحقیق پیمایشی از میان 200 مدیر و معلم مرد و زن سه مقطع تحصیلی شهر اصفهان جمع آوری شده است.ابزار پژوهش پرسشنامه سلامت سازمانی هوی و همکاران - 1998 - بوده است.برای سنجش تعهد سازمانی از پرسشنامه آلن و می یر - - 1990استفاده شده است. نتایج توصیفی تحقیق نشان داده که هفت مولفه ، سه سطح و هم چنین کل سلامت سازمانی مدارس شهر اصفهان بالاتر از حد متوسط ارزیابی شده است.رابطه معناداری بین سلامت سازمانی مدرسه و تعهد سازمانی وجود داشته است. تفاوت معناداری در سلامت سازمانی بین مدارس پسرانه و دخترانه و هم چنین بین سه مقطع تحصیلی وجود نداشته و لیکن تفاوت معناداری به نفع مدیران نسبت به معلمان در خصوص سلامت سازمانی مشاهده شده است.سلامت سازمانی مدرسه رابطه معناداری با سن، سنوات شغلی و هم چنین تحصیلات افراد نداشته است.تحلیل رگرسیون نشان داده که چهارمولفه یگانگی نهادی ، روحیه ، تاکیدات علمی و پشتیبانی به ترتیب بیشترین نقش برای تبیین تعهد سازمانی را از خود نشان داده اند.
کلیدواژه ها:سلامت سازمانی،پارسونز،تعهد سازمانی، مدیران، معلمان،اصفهان.
مقدمه
سلامت سازمانی1 یکی از شاخصه های اثر بخشی سازمانی - 2 زکی و همکاران، 1385، هوی و همکاران، 1990، هو، 2000، کاراگاز و همکار، 2008 و کاررول، - 2009 و هم چنین سرمایه سازمانی - لمرلی، - 2005 است.سلامت سازمانی به مثابه نیروئی مفید برای نوآوری و هم چنین تحول برنامه ریزی شده سازمانی تلقی می شود - تسائی، - 2008 .سلامت سازمانی ابزاری کارآمد و مفید برای ارزیابی شناخت زمینه و شرائط درون سازمان برای موضوع تغییر و تحول سازمانی تلقی می شود - هیل،. - 2003سلامت سازمانی فرآیندی منظم برای ایجاد تغییر و تحول در رفتارها، ساختارها و ارتباطات سازمانها در نظر می باشد - مک لین و همکاران،. - 2006سلامت سازمانی مدرسه یکی از بنیانهای نظری مسلط در مفهوم پذیری جو عمومی مدرسه بوده که معرف دو نکته مهم است:الف - مدرسه به مثابه نظام اجتماعی تلقی می شود که شامل عناصر گوناگون دانش آموزان، معلمان مدیران است و سلامت سازمانی بازخورد تعامل و کنش متقابل بین عناصر مذکور است. ب - لازمه ایفاء کارکردهای مدرسه و اثربخشی آن، سلامت سازمانی خواهد بود - زاهد بابلان و همکاران، . - 1387 جو یا اقلیم سازمانی اصطلاح وسیعی است که به ادراک معلمان از محیط عمومی کار در مدرسه اطلاق شده و متاثر از سازمان رسمی، غیر رسمی، شخصیت افراد و رهبری سازمانی است.به طورساده تر، مجموعه ای از خصوصیات داخلی که موجب تمایز مدارس از یکدیگر شده و در رفتار اعضای آنها تاثیر دارد، جو سازمانی مدارس نامیده می شود.در واقع جو یک مدرسه می تواند تقریبا شخصیت مدرسه در نظر گرفته شود که یکی از جهات متعدد اقلیم، سلامت سازمانی است - هوی و میسکل،. - 1382
تعهد سازمانی از رشد فزاینده ای در ادبیات روانشناسی سازمانی و صنعتی برخوردار بوده است - کوهن، . - 2003شواهد فراوانی بیانگر آن است که تعهد سازمانی یکی از عوامل تعیین کننده مهم و پیش بینی کننده قدرتمند رفتار سازمانی می باشد.از سوئی دیگر تعهد سازمانی نقش موثری در اثر بخشی سازمانی دارد - دی و همکاران،. - 2006در بین چندین متغیر نگرش کاری که روانشناسان صنعتی سازمانی مورد مطالعه قرار داده اند،تنها رضایت شغلی نسبت به تعهد سازمانی، توجه بیشتری را به خود جلب کرده است - آلن،. - 2007 تعهد سازمانی عبارت از نگرش های مثبت یا منفی افراد نسبت به کل سازمان - نه شغل - است که در آن مشغول به کارند - همان مآخذ - . اگرچه رضایت شغلی و هم چنین حمایت سازمانی موجب افزایش تعهد سازمانی معلمان شده - زکی، - 1387 و لیکن سلامت سازمانی نیز موجبات افزایش تعهد سازمانی در سازمان آموزشی را فراهم می کند - ذوالقدر نسب،1384 ،
زاهد بابلان همکاران، 1387 ، هوی و همکاران ،1990، تسیوئی و همکاران، 1999 ، نایر ، 2002، لمرلی، 2005وسزگین، - 2009، که هدف اصلی تحقیق حاضر بررسی تاثیر سلامت سازمانی مدرسه در تعهد سازمانی خواهد بود. بدون تردید سازمانهای آموزشی یکی از مهمترین،اساسی ترین،موثرترین وگسترده ترین سازمانها می باشند که عهده دار تربیت و تعلیم رسمی افراد جامعه و هم چنین تامین کننده منابع انسانی سایر سازمانها می باشد.آموزشگاه و مدرسه به منزله رکن اساسی تعلیم و تربیت رسمی سعی در تحقق هدفهای آموزش و پرورش دارد.سازمانهای آموزشی هر جامعه، همانند سازمانهای دیگر سعی در تحقق اهداف سازمانهای خود و هم چنین سازگاری با محیط اجتماعی و سازمانی پیرامون خود، در اولویت قرار دهند و این موضوع زمینه بررسی و مطالعه سلامت سازمانی مدرسه را فراهم میکند.
سوال اصلی تحقیق سنجش وارزیابی سلامت سازمانی درسازمان آموزشی براساس مدل پارسونز خواهدبود.سوالات تحقیق عبارتنداز: - 1وضعیت سلامت سازمانی در سازمان آموزشی چگونه است؟ - 2وضعیت هفت مولفه پارسونزی سلامت سازمانی مدرسه چگونه است؟ - 3 وضعیت سلامت سازمانی مدرسه بر اساس مدل AGIL چگونه است؟ - 4 آیا سلامت سازمانی در بین سازمان های آموزشی دخترانه وپسرانه متفاوت است؟ - 5سلامت سازمانی مدرسه بر حسب سه مقطع آموزشی - ابتدائی، راهنمائی و متوسطه - چگونه است؟ - 6سلامت سازمانی مدرسه برحسب نوع شغل مدیران و معلمان چگونه است؟ - 7 آیا سلامت سازمانی در تعهد سازمانی تاثیر دارد؟ - 8کدامیک از مولفه های هفت گانه پارسونزی سلامت سازمانی بیشترین پیش بینی کننده برای تعهد سازمانی تلقی می شوند؟
بیشترین تحقیقات ایرانی سلامت سازمانی مدارس اختصاص به یکی از مدارس پسرانه یا دخترانه ، در سطح معلمان یا مدیران و هم چنین در بین یکی از مقاطع سه گانه مدارس داشته است درحالی که تحقیق حاضر به طور همزمان سه جنبه فوق را در پژوهش در نظر داشته است. اهمیت تحقیق حاضر در مقایسه با تحقیقات پیشین ایرانی از آن جهت است که به تحلیل همزمان سه جنبه سلامت سازمانی مدرسه: - 1 بر حسب نوع مدرسه پسرانه و دخترانه، - 2 بر حسب نوع شغل - مدیران و معلمان - و - 3 بر حسب سه مقطع تحصیلی - ابتدائی ، راهنمائی و متوسطه - خواهد پرداخت.
مبانی نظری تحقیق
در تبیین نظری سلامت سازمانی اختصاص به پارسونز دارد.پارسونز به دو اعتبار به تحلیل نظام اجتماعی می پردازد : اول آنکه با کارکردها یا مجموعه فعالیت هائی روبرو هستیم که با روابط نظام اجتماعی با محیط اش ارتباط دارد - بیرونی - و کارکردهای دیگری مشاهده میشود که با نیازهای درونی نظام ارتباط دارد - درونی - . دوم آنکه، برای تحقق وظایف و کارکردها، بایستی توجه به تمایز میان هدفها و ابزار - وسائل و امکانات - داشت که این فرق گذاری متناظر با کارکردهای مصرفی و ابزاری می باشد.کارکردهای مصرفی برای نیل به هدفهای نظام اجتماعی لازم اند و کارکردهای ابزاری برای جستجو و استفاده از وسائل به کارمی رود.دو اعتبار و شیوه طرح موضوع نیازها و کارکردهای نظام اجتماعی با اصطلاحات بیرونی/درونی و هدف/ وسیله بر یکدیگر منطبق و مکمل یکدیگرند. در نتیجه استفاده همزمان از این دو اعتبار و تمایزگذاری می توان تصورنمود که لازمه ادامه حیات نظام اجتماعی
