مقاله تربیت و آگاهی نسل نو باهنرهای آیینی گذشته و حال در جهت سوق به سمت بهبود و احیا

بخشی از مقاله

چکیده:

شرایط پیچیده زندگی امروز سبب پیچیدگی مسائل شهري و مفهوم بسیاري از فضاهاي شهري را دگرگون ساخته است.

نادیده انگاري ارزشهاي اجتماعی، فرهنگی ، هنري، آیینی و هویتی نهفته در فضاهاي شهري، بیتوجهی به ارتقاي کیفیتهاي محیطی در فضاهاي شهري و کیفیتهاي مؤثر در پیوندها و جابجاییهاي شهري و تأکید صرف براي ادراکات ذهنی طراحان شهري یا معماران سبب شکلگیري فضاهایی مردمگریز در ساختار شهري شده است که توانمندي مورد انتظار را نخواهد داشت، تا محیطی پاسخگو و منعطف در برابر رفتارهاي شهروندي باشد.

در این میان حس تعلق به مکان عامل مهمی در هماهنگی فرد و محیط، براي بهرهبرداري به تراز محیط و رضایت استفادهکنندگان و درنهایت تداوم حضور در آن را ایفا میکند. که درنهایت مدلی از عوامل تأثیرگذار محیطی در چنین مجتمع هنرهاي آیینی ارائه گردیده است، که در جهت رسیدن به این هدف با استفاده از روش کیفی، توصیفی به بررسی ویژگیهاي شهرستان ارومیه و مکانهاي فرهنگی آن و نمونههاي از مکانهاي فرهنگی جهانی پرداختهشده و یک مدل جدید براي تعیین استراتژي توسعه و ایجاد کارکردهاي جدید در شهرستان ارومیه ارائه میگردد.

-1 اختلاف نظرها و خلأهاي تحقیقاتی موجود

به نظر میرسد سیاستگذاريها و برنامهریزيهاي مردان سیاست و اقتصاد و فرهنگ در آذربایجان نیز مانند دیگر مناطق ایران، در بسیاري از موارد بدون شناخت زمینه فرهنگی جامعه صورت میگیرد. به عقیده نگارنده، در کنار همه برنامهریزيها و سیاستگذاريهاي خرد و کلان در سطوح مختلف شهري، استانی، منطقهاي و کشوري باید ذهنیت فرهنگی عموم مردم، بهویژه باورهاي عامیانه آنها شناسایی و مورد تجزیهوتحلیل قرار گیرد. به این منظور حضور پژوهشگران و کارشناسان فرهنگعامه، مردم شناسان و انسان شناسان در کنار کارشناسان و زبدگان رشتههاي فنی و اقتصادي امري اجتنابناپذیر است؛ چراکه محور همه برنامهریزيها، مردم و باورهاي آنان هستند

-2 فرهنگ و معماري

براي درك و سپس تحلیل معماري، توجه به جوهر و مایه آن، یعنی فضا اهمیت فراوان دارد. فضاي معماري، با بررسی مفاهیمی سلسلهمراتب، ضرباهنگ، مقیاس، تعادل و توده درك میشود. نگاه فرهنگی به معماري پس از انقلاب، در مواردي به بازنمود فضاي معماري سنتی نسبت داده میشود. در چنین شرایطی، نگاه مفهوم گرا در مقابل نگاه فرم گرا اهمیت مییابد                                      

شکل 1 نحوه انتقال فرهنگ در قالب نمادین طی زمان و مکان

-3 فولکلور آذربایجان و فضاي فرهنگی

در بحث فولکلور آذربایجان باید فضاي فرهنگی بر اساس فرهنگ، آدابورسوم و باورهاي منطقه ایجاد شود. یعنی استفاده از فضاهایی که بتوان آدابورسوم و باورها را زنده نمود. با بررسی فرهنگ آذربایجان میتوان به یک فضاي متأثر از باورها و آدابورسوم رسید

-4 تاریخ و جغرافیاي تاریخی آذربایجان

سرزمین پهناوري که از قرنها و بلکه هزارهها پیشازاین مسکن اقوام ترك بوده است در طی سدههاي پیش از میلاد بنا به نوشته مورخان به نامهاي مختلفی همچون اران و آلبان - آذربایجان شمالی - و ماد یا آتورپاتکان یا آتروپاتن - آذربایجان جنوبی - و. . . نامیده شده است و امروزه شامل کشور جمهوري آذربایجان و آربایجان ایران - جنوبی - میشود. اختلافی که دراقوال محققان و مورخان در مورد تعیین ریشه نام آذربایجان دیده میشود در مورد سایر اسامی ذکر شده به این حد به چشم نمی خورد. بهطوريکه آقاي رئیس نیا در کتاب »آذربایجان در سیر تاریخ ایران« شکلهاي مختلف این نام را که در زبانها و لهجههاي مختلف به کار میرفته آورده است و نگاهی به این اسامی ما را به درك آشفتگی نظریات محققان رهنمون خواهد شد:

•    آذربایجان - در تلفظ فعلی - گاهی در زبان عوام همزه آذربایجان تبدیل به »ها« شده و »هاذربایجان« تلفظ میشود.
•    آذربیجان و اذربیجان در عربی

•    آذربایغان در سریانی - Azorbaighan -

•    آذربیگانون و اذربایگانون در یونانی بیزانس

•    آذربایاقان و آذربادگان در ارمنی

•    آذربادگان یا آذربایگان در آثار کهن فارسی کلاسیک

فردوسی به پیروي از تنگناي قافیه در چند جاي شاهنامه آذر آبادگان آورده که غلط است و جز ضرورت شعري نام
دیگري بر آن نمیتوان نهاد.

•    آتروپاتنه در یونانی - Atropatene -

•    آتورپاتکان در زبان پارسی میانه - پهلوي - - Aturpatkan -

•    تلفظهایی نیز از قبیل آتروپاتس در آثار استرابن، آریان، پلوتارك، آتراپس در اثر دیودوروس، آکروپاتن در اثر آمیانوس و.. . ضبطشده که شاید ناشی از اشتباه نویسندگان یا ناسخان باشد. دکتر عباس زریاب خوبی از میان روایتهاي مختلف به این نتیجه رسیده است که تلفظ واقعی مردم در روزگار ساسانی آذربایگان که تغییریافته آذرباذگان میباشد.

-5 فولکلور آذربایجان

•    دوزگی ها

•    افسانههاي محلی

•    فرهنگ و هنر آذربایجان

در دورهي حکومت ساسانیان، همپاي دیگر اقوام، مردم آذري نیز مشارکت فعالانهاي در آفرینش گنجینهي فرهنگی داشتند. آذریان با پخورسعد، گرجستان و آسیاي میانه نهتنها روابط اقتصادي، که مناسبات فرهنگی نیز برقرار کردند.

•    زبان و نژاد

اسکات - Sckott - با بررسی مقایسهاي زبانهاي اورال - آلتاییک در گروه ترکی، زبان، لهجه و شیوه هاي مختلفی را قرارداد که مهمترینشان عبارت اند از:

•    یاقوتها

•    چوواش ها

•    قیرقیزها

•    قازاق ها