بخشی از مقاله
چکیده
زمینه و هدف : اختلال مصرف مواد یکی از مهم ترین مشکلات عصر حاضر است که گسترش جهانی پیدا کرده است و هر روز بر شمار قربانیان مصرف مواد افزوده می شود. همه افرادی که به یک ماده وابسته می شودند اثرات آن را به صورت یکسان تجربه نمی کنند.چرا که تفاوت های فردی در الگوی منحصر به فرد مصرف مواد تا اندازه ای مبتنی بر رگه های شخصیت است بنابراین هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه اعتیاد با رگه های شخصیتی به وسیله آزمون TCI در مرکز TC شهرستان مشهد می باشد.
مواد و روش ها:این پژوهش به روش همبستگی صورت گرفت. جامعه آماری کلیه مراجعه کنندگان به مرکز TC مشهد در سال 91 بودند که براساس جدول مورگان و به شیوه نمونه گیری تصادفی ساده تعداد 55 نفر انتخاب شدند و به دو گروه بهبود یافتگان - 20 نفر - و در حال بهبود 35 - نفر - تقسیم شدند.ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه سرشت ومنش کلونینجر بود.
یافته ها:
یافته های پزوهش نشان میدهد که رابطه معناداری بین رگه های شخصیتی آسیب گریزی، خود راهبری و همکاری بین دو گروه بهبود یافته و در حال بهبود وجود دارد . - 0/05>P - اما بین رگه های شخصیتی پادتش و خود فرآوری رابطه معنی داری وجود ندارد . - P>0/05 -
نتیجه گیری:
نتایج این پژوهش نشان میدهد که رگه های شخصیتی آسیب گریزی خود راهبری و همکاری میتواند در درمان اعتیاد موثر باشد اما دو رگه شخصیتی پاداش و خود فرآوری در درمان اعتیاد تاثیری ندارند.
مقدمه
اعتیاد یکی از معضلات و نگرانی های عمده جهان امروز است و از آنجا که آثار بازدارنده بر رشد و شکوفایی جامعه دارد تهدیدی جدی و نگران کننده است - مارگولین، بیتل،الیور و اوانتس، . - 2006 اعتیاد پدیده ای چند بعدی و چند علیتی است که بسیاری از دلایل روان شناختی و اجتماعی مانند تجارب دوران کودکی،بیماری های روانی،ناسازگاری های شغلی،خصومت،زندگی خانوادگی،پر تنیدگی و فشار همسالان آن را تبیین می کند - کرچ والدسون،میروانگ و اوپجودسمن، 2000، خان،2004 نقل از دوبی، آرورا،گوپتا و کومار،. - 2010همه افرادی که به یک ماده وابسته می شودند اثرات آن را به صورت یکسان تجربه نمی کنند - سادوک و سادوک،. - 1387/2007چرا که تفاوت های فردی در الگوی منحصر به فرد مصرف مواد تا اندازه ای مبتنی بر رگه های شخصیت است.
در سبب شناسی گرایش به اعتیاد فرضیه های مختلفی بیان شده است که هیچ یک به تنهایی نمی تواند علت گرایش به اعتیاد را تبیین کند و در بیشتر موارد،مجموعه ای از عوامل و زمینه ها در این گرایش نقش دارند.لیکن در هر شرایط فرهنگی و اجتماعی و در هر فرد برخی از عوامل نقش بارزتری ایفا می کنند - والتون و رابرتز،. - 2004 تحقیقات در این زمینه نشان داده است که ویژگی های شخصیتی از جمله عوامل سبب شناختی مهم در گرایش به رفتارهای پر خطرهمچون مصرف مواد،مصرف سیگار،مصرف الکل و فعالیت های جنسی نا ایمن به شمار می روند. بعبارتی شخصیت شامل ویژگی های بین فردی منحصر به فرد و متمایزی است که افراد در موقعیت های گوناگون بروز می دهند.شخصیت هر فرد جنبه ی آشکار منش اوست که به نحوی در دیگران و بسیاری از جنبه های زندگی فرد اثر می گذارد.
نظریه های مختلفی درباره ی ساختار شخصیت انسان و چگونگی شکل گیری آن مطرح شده است، از جمله نظریه های روانکاوی،صفات و شناختی و.... کلونینجر مطرح کرد که نیمرخ های شخصیتی متفاوت دو مسیر به سوی الکلیسم و به طور کلی سوء مصرف مواد را پیش بینی می کند وی بیان می کند که سه نظام مستقل ژنتیکی،عصبی و زیست شناختی در سیستم اعصاب مرکزی،زمینه الگوهای منحصر به فرد پاسخ رفتاری به تجربه نو،پاداش و تنبیه است،این الگوهای پاسخ موجب اختلال شخصیت بهنجار و به همان اندازه ایجاد اختلال شخصیتی و رفتاری از جمله الکلیسم و سایر سوء مصرف مواد می شود فاطمه صالحی،ولی االله موسوی و ایرج صالحی در سال 1390 در پژوهشی تحت عنوان مقایسه ویژگی های شخصیتی و سبک های حل مسئله در مردان معتاد و غیر معتاد نشان داد که معتادان در مقایسه با گروه غیر معتاد در بعد شخصیتی روان رنجور خویی نمره بالاتر و در ابعاد شخصیتی توافق پذیری،برون گرایی و با وجدان بودن نمره پایین تری داشته اند.
تحقیقات انجام شده با آزمون های روانی و شخصیتی بر روی افراد معتاد و یا افراد مصرف کننده مواد نشان می دهد که معتادان به مشتقات تریاک اغلی دارای خصوصیاتی چون نارسایی،عدم احساس مسئولیت،عدم احساس امنیت و بالاخره تمایل خودمحوری هستند و معتقدند که معتادان از اختلالات شخصیتی بخصوص ضد اجتماعی رنج می برند و از نظر روان کاوی در این گونه افراد رفتارهای نا اگاهانه ای برای خود تخریبی ظاهر می گردد - صالحی،. - 1383 بنابراین با توجه به اینکه درمان اعتیاد زمانی موفقیت آمیز خواهد بود که اختلال های شخصیت در افراد معتاد کاهش و یا به حداقل برسد هدف از پژوهش حاضر بررسی رابط اعتیاد با رگه های شخصیتی به وسیله آزمون TCI در مرکز TC شهرستان مشهد می باشد.امید است در این حوزه گامی موثر واقع گردد.
روش پژوهش
پژوهش حاضر به روش همبستگی است، جامعه آماری کلیه مراجعه کنندگان به مرکز TC مشهد در سال 91 بودند که براساس جدول مورگان و به شیوه نمونه گیری تصادفی ساده تعداد 55 نفر انتخاب شدند و به دو گروه بهبود یافتگان - 20 نفر - و در حال بهبود 35 - نفر - تقسیم شدند و به پرسشنامه پرسشنامه سرشت ومنش کلونینجر پاسخ دادند. پرسشنامه سرشت و منش کلونینجر - : - TCI این پرسشنامه برای سنجش خصلتها و ویژگی ها ساخته شده است که یا از طریق وراثت - سرشت - یا از طریق محیط - منش - در فرد موجو د است .
این پرسشنامه دارای هفت مقیاس مختلف است: چهار بعد این مقیاس سرشت بوده و شامل نوجویی - - NS، آسیب پرهیزی - - HA،پاداش وابستگی - - RD،پشتکار - - PER، و سه بعد آن منش بوده که خود-راهبری - - SD،همکاری - - C و خود-فراوری - - ST را می سنجد. این پرسشنامه فرم های مختلفی دارد و در این مطالعه از فرم 125 سوالی استفاده شده است.این پرسشنامه به صورت کاغذ-مدادی بوده و آزمودنی به صورت بله-خیر به آن پاسخ می دهد.ضریب پایایی در جامعه ایرانی به روش باز-آزمون به شرح زیر بدست آمده: نوجویی0/96 ،آسیب پرهیزی 0/91،پاداش وابستگی 0/61،پشتکار 0/76،همکاری 0/95،خود راهبردی 0/85 خود فراوری 0/88 می باشد - ملکیان و احمد زاده،. - 2007
یافته ها
دراین پژوهش همبسته که با موضوع رابطه رگه های شخصیت بهبویافتگان - گروه یاور - وبهبودنایافتگان - گروه درحال بهبود - اعتیاددرمرکزTCاجرا شده است یافته ها در دوبخش توصیفی واستنباطی به شرح ذبل میباشد: الف - آمارتوصیفی آمارتوصیفی این پژوهش شامل: کمترین،بیشترین،میانگین،انحراف استاندارد ومیانگین انحراف استاندارداست. دراین پژوهش تعداد 55نفر نمونه که به دوگروه درحال بهبود - 35نفر - وبهبودیافتگان 20 - نفر - تقسیم شدند به پرسشنامه های TCI پاسخ دادند.کمترین وبیشترین سن در گروه درحال بهبود به ترتیب 22و47سال می باشد، همچنین کمترین وبیشترین سن دربهبودیافتگان به ترتیب 26و58سال می باشد.
