بخشی از مقاله
چکیده
به منظور بررسی تأثیر معماري زراعی و تغذیه گیاه بر صفات کیفی و کمی کدو تخم کاغذي در منطقه خرم اباد .ازمایشی در سال 1393 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه ازاد واحد خرم اباد اجرا شد . ازمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوك کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید .
تیمارهاي مورد بررسی شامل :تراکم بوته در سه سطح t1 =2/5 - ، t2 =2، - t3 = 1/66 بوته در متر مربع و محلول پاشی بور،منگنز،اهن:3،4،2 در هزار m1 - شاهد محلول پاشی با اب خالص ، m2 یک بار محلول پاشی ، m3دو بار محلول پاشی در نظر گرفته شد . صفات مورد ارزیابی شامل : عملکرد روغن ،درصد نشاسته ، درصد
کربوهیدرات ، درصد روغن، درصد خاکستر بود . نتایج نشان داد که محلول پاشی عناصر ریز مغذي بر درصد کربوهیدرات و درصد نشاسته، درصد روغن معنی دار است. تأثیر محلول پاشی واثر متقابل تراکم و محلول پاشی بر روي خاکستر معنی دار شد . اثرتراکم بر درصد روغن معنی دار شد .عملکرد روغن در محلول پاشی مقدار m3= 503/49 بیشترین و405/76 m1=کمترین میزان عملکرد را نسبت به سایر سطوح نشان داد . اثر متقابل تراکم و محلول پاشی معنی دار نبود . t3m3
بیشترین میزان عملکرد روغن 620/69 - کیلو گرم در هکتار - و t1m1 کمترین میزان عملکرد 321/93 - کیلو گرم در هکتار - را تولید نمود .همچنین بیشترین عملکرد مربوط به تراکم 1/66 بوته در متر مربع و دو محلول پاشی بود .با توجه به ازمایش انجام شده این گیاه دارویی و امکان تولید آن در استان لرستان و منطقه خرم اباد ،توسعه و کشت کدو تخم کاغذي به عنوان یک گیاه دارویی و زراعی ارزشمند توصیه میشود .
مقدمه
کشت گیاهان دارویی در حال حاضر شاخه مهمی از کشاورزي و منبع اصلی استخراج و تولید مواد اولیه براي ساخت داروهاي موجود به شمار می رود کدو پوست کاغذي گیاهی یک ساله علفی متعلق به خانواده کدوئیان است . بذر هاي این گیاه منبع سرشار از پروتئین - بیش از 30 درصد و روغن 50 تا 40 درصد - بوده و حاوي مواد موثره ارزشمند ي از جمله اسید هاي چرب ، فیتواسترول ها و ویتامین E به ویژه گامتوفرول می باشد
گوشت و میوه کدوي تنبل از ترکیبات و عناصري شامل اسید هاي چرب غیر اشبا ع - استئاریک اسید ، لینولئیک اسید و اولئیک اسید - پتاسیم ،منیزیم روي ،کلسیم فسفر ،سدیم ، سلنیوم ، فروکتوز و ویتامین A ، E ، C ، B تشکیل شده است. بدلیل داشتن خاصیت انتی باکتریالی در درمان گوش درد ،تب ، برنشیت ، بیماري ها و عفونت هاي مجاري ادراري و پروستات مورد استفاده قرار می گیرد .
عملکرد گیاهان خانواده کدوئیان به میزان زیادي وابسته به معماري زراعی می باشد و می توان از طریق تنظیم فاصله کاشت این گیاه دارویی با ارزش رشد رویشی و به دنبال ان رشد زایشی و عملکرد کدو طبی را تحت تأثیر قرار داد - 3 - .عناصر ریزمغذي براي رشد طبیعی گیاهان مورد نیاز هستند . ضمن شرکت در ساختار بعضی از اندامک ها در بسیاري از واکنش هاي بیوشیمیایی گیاه دخالت دارند کمبود این عناصر گاهی بعنوان محدود کننده جذب سایر عناصر غذایی و رشد می تواند عمل کنند .
کاربرد ریز مغذي ها به روش محلول پاشی می تواند وضعیت رشد گیاه را بهبود بخشد . - 5 - منگنز در ترکیب انزیم هاي فتوسنتزي و تنفس نقش داشته واز تجمع نیترات در بافت گیاهی جلوگیري می کند. اهن یکی از عناصر ریز مغذي می باشد که در اعمال متابولیکی مثل تثبیت نیتروژن ، ساخت کلروفیل و تیلاکوئید ، توسعه کلروپلاست ،تولید رنگدانه و به عنوان کاتالیزور در فعالیت هاي انزیمی شرکت دارد .هدف از مطالعه برسی اثر کاشت و محلول پاشی با عناصر ریز مغذي بر صفات کیفی وکمی گیاه کدو تخم کاغذي و همچنین امکان توسعه کشت ان در منطقه خرم اباد بود.
مواد و روش ها
این آزمایش در سال زراعی 1393 در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزي دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرمّآباد، واقع در کیلومتر 5 شهرستان خرم آباد با عرض جغرافیایی 33 درجه و 28 دقیقه شمالی و طول جغرافیایی 48 درجه و 26 دقیقه شرقی و ارتفاع 1350 متر از سطح دریا انجام شد.
متوسط بارندگی سالانه منطقه 481/55 میلیمتر، متوسط دماي سالانه آن 17 درجه سانتیگراد و به لحاظ اقلیمی جزء مناطق نیمه خشک معتدل کشور به شمار میرود. این ازمایش به صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوك کامل تصادفی با 9 تیمار و سه تکرار اجرا گردید .تیمار هاي مورد بررسی شامل تراکم - - t، - T1 - 2/5 ، - t2 - 2، - t3 - 1/66 بوته در متر مربع و محلول پاشی در سه سطح به صورت : شاهد - محلول پاشی با اب خالص - - m1، یک نوبت محلول پاشی در زمان شروع گلدهی - - m2، دو نوبت محلول پاشی در زمان شروع گلدهی و 50 درصد گلدهی - - m3با عناصر بور ، اهن و منگنز بترتیب با غلظت هاي،4،3،2 در هزار بودند . کرت هاي ازمایشی شامل 6 خط کاشت به طول 6 متر با عرض 5 متر و فاصله بین ردیف ها 1 متر ، فاصله بوته ها روي فاصله 40 ،50 و 60 سانتی متر براي رسیدن به تراکم 25/000 ،20/000 و 16/600 بوته در هکتار و فاصله بین کرت ها ي مجاور 2 خط نکاشت 1 متر و بین تکرار ها 1متر در نظر گرفته شد
.در پایان عملکرد روغن ، درصد نشاسته ، درصد کربوهیدرات ، درصد روغن ، درصد خاکستر براي هر تیمار تجزیه اماري شدند . داده هاي حاصل از ازمایش با استفاده از نرم افزار SASتجزیه اماري شدند از ازمون چند دامنه اي دانکن در سطح احتمال یک درصد وپنچ درصد جهت مقایسه میانگین هاي هر تیمار استفاده شد . نتایج بحث مطالعات نشان داد که تراکم در هکتار بر روي عملکرد روغن تأثیر معنی داري نداشت و اثر محلول پاشی بر روي عملکرد روغن تأثیر معنی داري نداشت .
اثر متقابل تراکم و محلول پاشی اثر معنی داري نداشت. اثر تیمار محلول پاشی بر روي عملکرد m3 به مقدار 503/49 بیشترین عملکرد را داشت و کمترین مربوط به m1 به مقدار 405/76می باشدوt1به مقدار379/97 کمترین و t3به مقدار 474/53 بیشترین عملکرد را داشت - جدول. - 1 مقایسه میانگین اثر متقابل تراکم و محلول پاشی نشان داد t3m3 به مقدار620/69 بیشترین عملکرد روغن را نسبت به سایر سطوح داشت t1m1 به مقدار321/93کمترین عملکرد روغن را نسبت به سایر سطوح داشت
تراکم در متر مربع و محلول پاشی بر روي درصد نشاسته تأثیر معنی داري نداشت . اثر متقابل تراکم و محلول پاشی اثر معنی داري نداشت . اثر محلول پاشی بر روي درصد نشاسته m3 به مقدار6/45 بیشترین درصد را داشت و کمترین مربوط به m1 به مقدار 6/30 می باشد و تراکم t3 به مقدار 6/43 بیشترین وt1 به مقدار 6/24 کمترین درصد نشاسته را داشت - جدول. - 1 مقایسه میانگین اثر متقابل تراکم و محلول پاشی نشان داد t3m3 به مقدار 6/61 بیشترین درصد نشاسته را نسبت به سایر سطوح داشت و t1m1 به مقدار 6/11 کمترین درصد نشاسته را نسبت به سایر سطوح داشت
تراکم اثرمعنی داري نداشت .محلول پاشی در سطح%5 اثرمعنی داري داشت . اثر متقابل تراکم و محلول پاشی تأثر معنی داري نداشت . بیشترین درصد کربوهیدرات مربوط به تراکم t3به مقدار 9/93و کمترین مربوط به تراکم t1 به مقدار 9/55 می باشد . اثر محلول پاشی بر روي درصد کربوهیدرات m3 به مقدار 9/95بیشترین درصد را داشت و کمترین مربوط به تیمار m1 بهمقدار 9/46 می باشد - جدول. - 1 مقایسه میانگین اثر متقابل تراکم و محلول پاشی نشان داد t3m3 به مقدار 10/14 بیشترین درصد کربوهیدرات را نسبت به سایر سطوح داشت و t1m1 به مقدار 9/34 کمترین درصد کربوهیدرات را نسبت به سایر سطوح داشت - جدول. - 2 محتواي کل کربوهیدرات ،نشاسته ، ایندول اسید وپروتئین به طور معنی داري با مصرف روي و اهن افزایش میابد - رجایی و ضیائیان ،. - 2009
تراکم و محلول پاشی بر روي درصد روغن درسطح %1 تأثیر معنی داري داشت . اثر متقابل دو تیمار تراکم و محلول پاشی بر درصد روغن اثر معنی داري نداشت - جدول. - 1بیشترین درصد روغن مربوط به تراکم t3 به مقدار 50/92 و کمترین t1 به مقدار 49/99 می باشد .اثر محلول پاشی بر روي درصد روغن m3 به مقدار 51/17 بیشترین درصد را داشت وکمترین مربوط به تیمارm1 به مقدار 50/03 می باشد . مقایسه میانگین اثر متقابل تراکم و محلول پاشی نشان داد t3m3 به مقدار51/41 بیشترین درصد روغن رانسبت به سایر سطوح داشت و t1m1 به مقدار 49/85 کمترین درصد روغن را نسبت به سایر سطوح داشت
تراکم بر روي درصد خاکسترتأثیر معنی داري نداشت و محلول پاشی بر روي درصد خاکستر در سطح %1 تأثیر معنی داري داشت . اثر متقابل تراکم و محلول پاشی بر روي درصد خاکستر در سطح%1 تأثیر معنی داري داشت . بیشترین درصد خاکستر مربوط به تراکم t3 به مقدار 9/94 و کمترین مربوط به تراکم t1 به مقدار 9/84 می باشد . اثر محلول پاشی بیشترین درصد خاکستر مربوط به m3 به مقدار 9/99 و کمترین مربوط به m1 به مقدار 9/86 می باشد - جدول. - 1 مقایسه میانگین اثر متقابل تراکم و محلول پاشی نشان داد t3m3 به مقدار 10/06 بیشترین درصد خاکستر را نسبت به سایر سطوح دارد و t1m1 به مقدار 9/76 کمترین درصد خاکستر را نسبت به سایر سطوح دارد - جدول. - 2 محلول پاشی عناصر روي و منگنز باعث افزایش درصد خاکستر شد - پاکوزاي و همکاران ،. - 2010
جدول-1 نتایج تجزیه واریانس عملکرد روغن ،درصد نشاسته ،درصد کربوهیدرات ، درصد روغن ، درصد خاکسترکدوتخم کاغذي
