بخشی از مقاله
چکیده
در این مقاله ابتدا الزاماتجدیداستانداردISO14001-2004 باویرایش قبلیمقایسهگردیده و پیامدهاي این تغییرات بر سیستم مدیریت زیستمحیطی موجود سازمانها تشریح شده است. درنهایت مقایسهاي از نظر تطابق با استاندارد ISO9001-2000 درجهت حرکت به سوي ﺳﻴﺴﺘﻢ مدیریتیکپارچه1 صورتگرفته است.
مقدمه
انرژي الکتریسته با وجود اینکه در زمره انرژيهاي پاك به شمار می آید در بخش تولید به ویژه در نیروگاههاي با سوخت فسیلی بهعنوان یکی از مهمترین صنایع آلوده کننده محیط زیست محسوب میگردد که به اندازه سایر صنایع آلوده کننده نیاز به توجه مسئولان این صنعت دارد. از مناسبترین و فراگیرترین سیستمی که بتواند بین توسعه این صنعت و محیط زیست ارتباط برقرار نماید سیستم مدیریت زیست محیطی٢ میباشد که بهعنوان بخشی از کل سیستم مدیریت قادر است انسجام و هماهنگی هاي لازم را در راستاي بکارگیري و تخصیص منابع، تقسیم وظایف و مسئولیتها، ارزیابی و بهبود مستمر فرآیندها و عملیات با ملاحظات زیست محیطی، اقدامات مناسب پیشگیرانه و کنترل آلودگیها را فراهم سازد.
استانداردهاي ایزو 14000 عناصر اساسی یک سیستم مدیریت زیست محیطی کارآمد را توضیح می دهند. استانداردهاي ایزو 14000 را کمیته فنی 207 از سازمان جهانی استاندارد - ISO - در سال 1996 منتشر نمود. در پانزدهم نوامبر سال 2004 ویرایش جدید ایزو 14001 منتشر گردید،اهداف مهم ویرایش عبارت بودند از:[1]
-1 شفافسازي عناصر استاندارد
-2 افزایش انطباق با استاندارد ISO9001-2000
آنچه که در ابتدا به نظر میرسد مشابهت زیاد ویرایش سال 2004 با ویرایش قبلی است اما الزامات جدیدي وجود دارد که تغییرات کلیدي آن میتواند آثار بارزي بر سیستم مدیریت زیست محیطی برخی سازمانها داشته باشد.
برنامه زمانبندي براي انتقال
در پانزدهم نوامبر سال 2004 ویرایش جدید استاندارد منتشر گردید، فاصله زمانی 18 ماهه تا پایان ماه می سال 2006 براي انتقال از ویرایش سال 1996 ﺑﻪ ویرایش جدید توسط 3 IAF تعیین گردیده است که این بازه زمانی 18ماهه خود به دو فاز تقسیم میگردد. - شکل شماره - 1
فاز -I آمادهسازي
بازه زمانی 6 ماهه از 15 نوامبر 2004 تا 15 میسال 2005 براي آماده سازي جهت انتقال در نظر گرفته شده است.در طول این مدت هر دو ویرایش استاندارد ایزو 14001می توانند جهت ممیزيها و اخذ گواهینامه براي سازمانها بکار روند،سازمانها میتوانندتجدید گواهی نموده وگواهینامه ویرایش جدید را اخذ نمایند.[1,2]
فاز - II اجرا
بازه زمانی 12 ماهه از 15 میسال 2005 تا 15 میسال 2006 براي اجرا در نظر گرفته شده است. در طول این مدت فقط ویرایش جدید براي ممیزي ها و اخذ گواهینامه معیار میباشد. براي سازمانهایی که گواهینامه سال 96 را دارند عدم انطباقها با اﻟﺰاﻣﺎت ویرایش جدید در دستهبندي عدم انطباقها، فقط مشاهده ١ به حساب میآیند. 15 میسال 2006 پایان زمان انتقال میباشد و پس از آن فقط ویرایش سال 2004 استاندارد اعتبارگواهیدارد. [1,2]
تغییرات بوجود آمده چه مواردي هستند؟
-1 تغییرات بوجود آمده در تعاریف - بند - 3
ویرایش جدید استاندارد شامل واژگان و تعاریف جدیدي در جهت افزایش سازگاري با استاندارد ISO9001-2000 میباشد، این تعاریف و واژگان جدید٢ عبارتند از: ممیز، ﺑﻬﺒﻮدﻣﺴﺘﻤﺮ، اقدام اصلاحی، مدرك، ممیزي داخلی، عدم انطباق، اقدام پیشگیرانه، روش اجرایی و سابقه [3,4] علاوه بر این تعریف »ممیزي سیستم مدیریت زیستمحیطی« حذف گردیده و تغییراتی در برخی تعاریف بوجود آمده است که در ادامه به آنها می پردازیم.شماره ذکر شده نشان دهنده بند استاندارد میباشد. قسمتهایی که بصورت زیر خط نمایش داده شده نشانگر تغییرات عمده بوجودآمده می باشد.
-6-3 تعریف جنبه زیستمحیطی - بند 3-3 قبلی -
بخشی از فعالیتها یا محصولات یا خدمات یک سازمان که بتواند با محیط زیست تاثیر متقابل داشته باشد.
یادآوري: جنبه زیستمحیطی بارز پیامد زیست محیطی بارزي داشته یا می تواند داشته باشد.[4] تغییر بوجود آمده در حد تبدیل »و« به »یا« است و تغییر عمدهاي به حساب نمیآید.
براي آشنایی با این تعاریف به مرجع شماره 6 مراجعه شود.
-7-3 پیامد زیست محیطی - بند 4-3 قبلی -
هر تغییري در محیط زیست، اعم از نامطلوب یا مفید، که تمام یا بخشی از آن ناشی از جنبههاي زیست محیطی یک سازمان باشد.[4] در ویرایش جدید به جاي »فعالیتها، محصولات یا خدمات«، »جنبه زیستمحیطی« جایگزین گردیده است.
-8-3 سیستم مدیریت زیست محیطی - بند 5-3 قبلی -
بخشی از سیستم مدیریت سازمان که براي تهیه و اجراي خط مشی زیست محیطی سازمان و مدیریت جنبههاي زیست محیطی اش بکار گرفته شده است.
یادآوري 1و]- 2به مرجع شماره 4 مراجعه شود[
تغییر در تعریف سیستم مدیریت زیست محیطی بوجود آمده است و تاکید بر مدیریت جنبههاي زیست محیطی شده است.
-10-3 عملکرد زیست محیطی - بند 8-3 قبلی -
نتایج قابل اندازه گیري مدیریت جنبههاي زیست محیطی اش توسط یک سازمان.
یادآوري- ]به مرجع شماره 4 مراجعه شود[
تاکید بر مدیریت جنبههاي زیست محیطی توسط سازمان شده است.
-11-3 خط مشی زیست محیطی - بند 9-3 قبلی -
مقاصد و جهت گیري کلی یک سازمان مرتبط با عملکرد زیست محیطی اش کهرسماً توسط مدیر ارشد بیان شده است.
یادآوري- ]به مرجع شماره 4 مراجعه شود[
-18-3 پیشگیري از آلودگی - بند 13-3 قبلی -
استفاده از فرآیندها، روشهاي کاري، تکنیکها، مواد، محصولات، خدمات یا انرژي که موجب اجتناب، کاهش یا کنترل ایجاد، انتشار یا کاهش هر نوع ماده آلاینده یا ضایعات، بهمنظور کاهش جنبههاي نامطلوب زیستمحیطی شود.
یادآوري: کاهش آلودگی میتواند شامل کاهش یا حذف منابع، فرآیندها، تغییرات در محصول یا خدمت، استفاده موثر از منابع، جایگزینی مواد و انرژي، استفاده مجدد، بازگردانی، احیاء و تصفیه باشد.
