بخشی از مقاله
چکیده
در حیطه علوم بشری ،تصمیم گیری علمی، دانش جوانی است که در جریان جنگ جهانی دوم تعدادی از دانشگاههای امریکا به همراهی گروهی از ریاضی دانان و آمارشناسان در جهت تکامل آن اهتمام فراوان نمودند تا بتوان برای انتخاب » بهترین « راه در تصمیم گیری های جنگی یا سازمانی ، ضابطه و روش علمی بدست آورد. همه ما هر روزه و در زندگی فردی و اجتماعی خود با مسائل گوناگونی روبرو هستیم که برای حل آنها باید تصمیم گیری کنیم.
برخی از این تصمیمات کوتاه مدت بوده و تاثیر چندانی در زندگی ندارند اما برخی دیگر ممکن است آینده کاری، خانوادگی و اجتماعی ما - حتی کل جامعه - را تحت تاثیر قرار دهند. تصمیماتی که دولت برای اجرای سیاست خاصی در نظر می گیرد ممکن است موجب افزایش سطح رفاه مردم و یا فشار اقتصادی بیشتر بر آنها شود. تصمیم گیری از اجزای جدایی ناپذیر مدیریت و رکن اساسی به شمار میآید و در تعیین خط مش های سازمان، تدوین هدفها، طراحی سازمان، انتخاب، ارزیابی و تمامی اعمال مدیریت جلوه گر است.
مقدمه و بیان مساله
هر سازمان برای نیل به اهداف خاصی طراحی شده و با توجه به ساختارش نیازمند نوعی مدیریت است . چنانچه تاریخ زندگی بشر را ورق بزنیم خواهیم دید آنچه ما امروز مدیریت می نامیم از دیر باز به عنوان یک ضرورت در اغلب فعالیت های انسان مطرح بوده و حضور داشته است . پس مدیریت در معنای عام، نکته تازه ای نیست و از آغاز زندگی اجتماعی انسان به همراه او بوده است و از آنجایی که مردم هر جامعه ای برای زندگی بهتر و رفع احتیاجات، نیازمند رهبری و هدایت بوده اند، همین مساله موجب ظهور رهبران و مدیران در جوامع گردیده تا در جهت رفع معضلات اجتماعی و تحقق اهداف اساسی جامعه در خدمت مردم باشند چنانکه حضرت علی - ع - نیز در بخشی از نامه خود به مالک اشتر می فرماید:" نیکوترین چیزی که حکمرانان را خشنود می دارد همانا بر پا داشتن عدالت و دادگری در شهرها و آشکار ساختن دوستی رعیت می باشد - نهج البلاغه ص ". - 1008
با نگاهی به وظایف مدیریت ،می توان پیش بینی نمود که مدیری می تواند وظایف مدیریتی خود را به نحو اثربخش انجام دهد که قادرباشد بخشهای مختلف سازمان را هماهنگ کرده و همکاری تک تک اعضا تحت رهبری را جلب کند.در این زمینه علی - ع - به مالک اشتر می فرماید: "زنهار بین خود و کسانی که برآنها حکم می رانی حجاب جاه و مقام حایل نکنی.آن حضرت وقتی که پای منافع عامه درمیان بود،اغماض و گذشت راجایزنمی دانست وتدابیری برای جلوگیری ازانحراف اتخاذمی کرد.مثلاً در رابطه با تأمین رفاه مادی کارکنان و ایجاد روحیه وفاداری در افراد نسبت به هدف ها و مقاصد سازمان تا بدینوسیله اطمینان کارکنان را نسبت به سازمان جلب کرده و امکان خطا را از آنان بگیرد.
از طرفی مدیر، موفق به برقراری این هماهنگی و همکاری نخواهد شد مگر اینکه کارکنان او را به عنوان رهبر گروه پذیرفته باشند.ازاینرو حضرت علی - ع - در نامه خود به مالک اشتراین امر را چنین نشان می دهد " باید برگزیدهترین سران سپاه تو، در نزد تو، کسی باشد که در بخشش به افراد سپاه قصور نورزد و به آنان یاری رساند و از مال خویش چندان بهرهمندشان سازد کههزینه خود و خانوادهشان را، که بر جای نهادهاند، کفایت کند، تا یکدل و یک رای رویبه جهاد دشمن آورند" . همچنین طبق مدل مفهومی سیستم اجتماعی،رفتار مدیر همواره در درون سیستم اجتماعی - سازمان - تحت تاثیر عوامل متعددی قرار دارد. این عوامل عبارتند از:
روندهای اقتصادی غیرقابل پیش بینی، تغییر قوانین و مقررات دولتی ، کمبود منابع و رقابت شدید برای بدست آوردن آنها، تقاضای متعدد کارکنان، مسائل فنی و تغییرات تکنولوژیکی و نظائر آن. مسائل دیگری نیز مانند تغییر در کیفیت تولید یا خدمت ارائه شده ، افزایش شکایت کارکنان و یا فزونی یافتن موارد تاخیر ، غیبت و ترک خدمت آنان از جمله مسائلی است که مدیران هر روز با آنها روبرو می شوند - ایران نژاد و ساسان گهر، 1375، ص - 19 و مدیران همواره برای تعیین راه حل رفع این مسائل از بین راه حل های احتمالی موجود ،پس ازمشاوره بایستی تصمیم گیری نمایندبدین ترتیب در سوره آل عمران آیه 159آمده است:"... و درکارها مشورت نما ، لیکن آنچه تصمیم گرفتی با توکل به خدا انجام ده که خدا آنان را که به او اعتماد کنند دوست دارد و یاوری کند". تصمیم گیری نوعی واکنش است که فرد در برابر یک مسأله از خود نشان می دهد بین وضع موجود و وضع مورد نظر - یا مورد خواست - فاصله یا تفاوت هست و برای رسیدن به وضع مورد نظر باید اقداماتی صورت گیرد
متاسفانه بیشتر مسائل بطور آشکار پدیدار نمی شوند و یا اینکه برداشتهای متفاوتی از آنها صورت می گیرد بگونه ایکه یک مشکل در یک موقعیت ممکن است در موقعیتی دیگر، یک وضعیت رضایتمند تلقی شود و یا بالعکس. بنابراین پی بردن به وجود مسأله یا مشکل و تصمیم گیری برای حل آن به برداشت و درک فرد از موقعیت بستگی دارد. علاوه براین برای هر تصمیم گیری باید داده ها را تفسیر و آنها را ارزیابی کردمعمولاً. داده ها از منابع متعدد گرفته شده ، تفکیک و پردازش می شوند.
بحث در این است که برای نوع تصمیمی که باید گرفته شود چه داده هایی ذیربط است؟ شخص تصمیم گیرنده با ادراکی که از موضوع دارد آن داده ها را مشخص ساخته، راه حل های مختلف را تعیین و هر یک از آنها را ارزیابی می کند.
