بخشی از مقاله
چکیده:
بازارها از دسته مکانهایی قلمداد میشوند که بخشی از فعالیتهای انسان در طی شبانه روز در آن صورت میگیرد در واقع چه افرادی که برای فراهم کردن مایحتاج خود به آنجا میروند و چه افرادی که برای معیشت خود در آنها مشغول میباشند لذا باتوجه به شرایط ذکر شده ضرورت به طراحی مناسب آن باشرایط اقلیمی هر شهر ضرورت می یابند.هدف از این پژوهش ارزیابی طراحی و عملکرد بازارهای قدیم شهر اصفهان بویژه بازار قیصریه در طی روزهای سال باتوجه به شرایط اقلیمی حاکم بر شهر میباشد بدین منظور از دادههای اقلیمی ایستگاه سینوپتیک اصفهان طی دوره ی اماری1951تا2011ومتناسب با این دادهها از روش اولگی استفاده شده است از سوی دیگر بامراجعه ی حضوری به بازار مذکور برداشتهای میدانی صورت گرفته است.نتایج این پژوهش نشان داد که بر اساس روش اولگی در ماههای ژانویه،فوریه،مارس،نوامبر،دسامبرکه شرایط آب و هوایی سرد است استفاده از وسایل گرما زا به حداکثر میرسد.در ماههای اکتبر و آوریل شرایط مطلوب است و از لباسهای سبک و راحت به دلیل اینکه در دورهی آسایش کامل هستند،استفاده میشود.در ماههای می و نوامبر شرایط نسبتا مطلوب است و برای ایجاد آسایش نیازمند بازشوها و پنجره ها هستند.در ماههای ژوئن،جولای،اگوست و سپتامبر که دورهی گرم اصفهان است نیازمند وسایل سرمازا هستند..
مقدمه
درک آنچه انسان را در شرایط آسایشی در ساختمان حفظ میکند، نقطه شروع به کارگیری منطقی انرژی است. ایجاد شرایط آسایشی در ساختمان در ارتباط مستقیم با دانش و آشنایی دست اندرکاران با مسئولیت های مختلف چون برنامه ریزی، طراحی، مشاور، ساخت، نظارت و سرمایه گذاری می باشد. در کشور ما مشاوره با متخصصین در رشته های معماری و فنی مهندسی بی اهمیت و با هزینه گزاف تلقی میشود.در اذهان برخی ارزش مصالح ساختمانی بیش از ارزش مشاور می باشد چرا که افکار مشاور قابلیت جایگزینی با قوانین سرانگشتی را دارد ولی مصالح ساختمانی قابل جایگزینی نیست. تقاضا و مصرف انرژی به این علت اهمیت پیدا میکند که حفظ شرایط آسایشی و ایجاد محیط مناسب برای کار و زندگی انسان مستلزم انرژی است و شرایط مناسب برای ساکنین مانند: دما، رطوبت، سرعت هوا و میانگین دمای تشعشعی می باشد. دما و شرایط آسایشی مناسب وابستگی به عواملی که در ارتباط با شرایط جسمی و روحی انسان از قبیل متابولیزم، لباس و پوشش سطح بدن، جثه، نرخ تبخیر از بدن، شلوغی و صدا می باشد - هاشمی،1393، . - 57 از دسته مطالعاتی که نظر محققان را در این زمینه به خود جلب نموده شامل موارد زیر میباشد:
طاوسی و همکاران - 1387 - ،به منظور بررسی میزان تطابق معماری مدارس نوساز شهر اصفهان با شاخص های اقلیم معماری این شهر از روش ترسیم نمودار کلیماگرام جداول ماهونی طبق یافته ها مشخص کرده اند که از نظر جهت استقرار ونحوه قرارگیری کشیدگی شرقی-غربی با استاندارد های اقلیمی این شهر تطابق داشته و با توجه به جهت استقرار پنجره ها شمالی- جنوبی تهویه اکثر مدارس متناسب بوده است. اسماعیلی وهمکاران - - 1389ضمن نتایج بدست امده مناسب ترین جهت استقرار ساختمانها در این شهر محدوده¬ ای از30درجه جنوب غرب تا70درجه جنوب شرق به عنوان جهات قابل قبول میباشد که از ان میان مناسب ترین جهت محدوده جنوب تا زاویه30درجه جنوب شرق میباشد در خصوص جهت یابی صحیح معابروخیابان¬ها،جهت شمالی-جنوبی اولویت نخست و جهت شمال غربی-جنوب شرقی اولویت بعدی را داراست که دریک چنین شرایطی حداکثرتطابق را با شرایط اقلیمی دارا خواهد بود. شمس و خدا کرمی - - 1389در بررسی بناهای سنتی و بومی ، استفاده از انرژی های تجدید پذیر همچون جریان هوا ، نور ، حرارت آفتاب و ... در ساخت و سازها مد نظر سازندگان بوده است ، همچنین سعی شده است تا ساخت بنا کم ترین تأثیر منفی را بر محیط زیست داشته باشد. مهم ترین نکته درمعماری جدید استفاده بیش از حد از انرژی های غیر قابل تجدید - فسیلی - است که علت اصلی آن استفاده از مصالح نامناسب و حمل و نقل آنها و طراحی اشتباه بنا با استفاده از وسائل گرم کننده وخنک کننده با توجه به شرایط اقلیمی است. در این مقاله سعی گردید تا ویژگی های معماری سنتی ایران در شهر سنندج و اقلیم سرد بررسی شود تا بدین طریق به ارتباط معماری گذشتگان در جهت استفاده بهینه از انرژی و پایداری محیط اشاره شود. طاووسی و عبدالهی - - 1389،با ارزیابی شرایط دمایی شهر روانسر و استفاده از شاخص های آسایش دمایی - آوانز - ، - ماهانی - ، - اولگی - و - گیونی - است.ابتدا ویژگی های عناصر اقلیمی مانند باد،دما،رطوبت و...در دوره ی آماری - - 1368-1386 را تعیین نمودند. سپس مدل های منطقه آسایش شرایط گرمایی - سرد،گرم یا راحت - هر ماه مشخص شد.
براساس نتایج دمای هوای بیرون سردتر از فضای داخل است و در دوره ی کوتاهی گرم تر است.بنابراین جهت گیری ساختمان به سمت - جنوب شرق - با کشیدگی در جهت شمال شرق -جنوب غرب توصیه میشود.قرارگیری نورگیرها به سمت جنوب شرق نفوذ خورشید را در شرایط سردتر پیش از ظهر در دوره سرد سال به درون ساختمان فراهم میسازد.وجود سایه بان افقی بالای نورگیرها با عمق 0/4 ارتفاع پنجره از ورود نورخورشید در روزهای گرم - اردیبهشت تا مرداد - جلوگیری میکند.در دوره ی گرم با تعبیه بازشو های رو به شمال غرب برای خنک کردن مساکن در دوره ی گرم مناسب است. ملک حسینی ودرگاهی - - 1389 درمقاله ای ضمن بررسی اصول معماری همساز با اقلیم درمناطق سرد با تکیه بر شهر همدان ،بطور کلی استفاده از انرژی های طبیعی و نیز حفظ وجلوگیری از هدر رفتن انرژی تولیدی از سایر منابع و تنظیم تعادل حرارتی بصورت منطقی بین داخل و خارج ساختمان هدف اصلی ساکنان اقلیم سرد به شمار میاید که شکل کلی بافت شهری،تراکم و نوع مصالح بکار رفته در این اقلیم از شواهد امرمیباشد.ازاین رو با استفاده از امار برگرفته از سازمان هوا شناسی استان همدان در یک دوره27ساله و محاسبه انها در جدول ارزیابی ماهانی و تحلیل این امار به وسیله نمودار زیست اقلیمی بر مبنای معیارهای دمای اسایش انسان به منظور دست یابی ب احکام و اصول ساخت وساز واجرای معماری همساز با اب و هوای سرد همدان و اقلیم سرد انجام میگیرد.پروانه و همکاران - - 1390، به منظور ارزیابی وضعیت آسایش اقلیمی شهر الیگودرز و ضمن بررسی آمار روزانه به صورت سه دهک برای ماه های مختلف و با استفاده از نرم افزار SMADA به برآورد دوره بازگشت10،20،50 ساله دست یافتند. طبق نتایج حاصله با رعایت اصول همساز با اقلیم در طی دهه های دوم و سوم ماه مه،ژوئن،اوت و سپتامبر الیگودرز در محدوده آسایش اقلیمی می باشد و ماه های ژانویه،فوریه،مارس،آوریل،اکتبر،نوامبر و دمسابر در تمام دهه ها و دهه های اول مه خارج از محدوده آسایش است. بمانیان ونیکودل - - 1393دست یافتن که از میانعناصرِ نورگیری چون در و پنجره مشبک، شباک، هورنو، روزن و روشندان به عنوان رایج ترینعناصرِ نورگیر در معماری مساجد و مسجد- مدرسه ها میتوان استفاده کرد ودر، پنجره مشبک بیشترین کاربرد را داشته است. پس از آن ترتیب بهره گیری ازعناصرِ نورگیر متداول درنمونه های مورد بررسی بصورت روزن، هورنو، شباک و روشندان می باشد.
با مقایسه میزان بهره گیری از این عناصر در نمونه مساجد و مسجد- مدرسه های منتخب، میزان نورگیری از در و پنجره در هر دوگروهِ نمونه ها تقرباًی مشابه است. بهره گیری از هورنو به عنوانعنصرِ نورگیر در مساجد بیشتر ازمسجد- مدرسه ها می باشد در حالیکه نورگیری از طریق شباک و روزن در مسجد- مدرسه ها کاربرد بیشتری را دارا بوده است. در مورد عنصر روشندان نیز میزان بهره گیری از آن بسیار کم بوده و بیشتر در نمونه مساجد کاربرد داشته است.سعیدی و طولابی نژاد - - 1393، طبق تحقیق صورت گرفته در جهت بررسی آسایش اقلیمی و معماری همساز با اقلیم شهرخرم آباد و دادههای 58 ساله ی این شهر از جمله دما،بارش،باد و رطوبت نسبی و شاخص های اقلیم چون دمای مؤثر،اولگی،ماهانی و گیونی را بررسی و نتایج بدست آمده از این تحقیق نشان داد که آسایش حرارتی در خرم آباد در بیشتر شب ها مناسب نیست ولی در بیشتر ماه های سال آسایش حرارتی در روز مناسب است و ماه های فروردین،دی،بهمن،اسفند و آذر خارج از محدوده آسایش بوده و استفاده از وسایل گرمازا الزامیست.ماه های اردیبهشت،آبان و مهر دارای شرایط و راحتی هستند و خرداد و تیر و مرداد و شهریور فاقد آسایش هستند. هدف از این پژوهش بررسی میزان تطابق معماری سنتی با شرایط اقلیمی به ویژه در بازار قیصریه است همچنین بررسی میزان اسایش و آرامش مردم در بازار و چگونگی عملکرد آن می باشد.
موقعیت جغرافیایی محدودهی مطالعاتی
بازار قیصریه بازاری است در بافت تاریخی اصفهان کهعمدتاً به فعالیت فرشفروشان اختصاص دارد. سردر قیصریه، ورودی این بازار است.این بنا در موقعیت 57 درجه و 12 دقیقه طول شرقی و 31 درجه و 16 دقیقه عرض شمالی در میدان نقش جهان و ضلع شمالی آن واقع میباشد.
