بخشی از مقاله
چکیده:
آموزش و تحصیل رکن اصلی و اساسی تربیت نیروی ماهر و توسعه و پیشرفت هر جامعه می باشد که باید مطابق با نیازهای جامعه و شرایط هر کشور به آن پرداخته شود و تحصیل کنندگان را مطابق با آن، به سمت رشته های تحصیلی مورد نیاز هدایت نمود. یکی از شیوه های آگاه نمودن و انتقال شناخت و حتی هدایت افراد محصل به سمت رشته های مورد نیاز جامعه و توسعه ی متوازن آن ها در محیط های آموزشی، استفاده از ظرفیت رسانه های جمعی می باشد که با تأثیر گسترده و حضور همه جانبه در زندگی می توانند این نقش را تا حدودی به خوبی ایفا نمایند.
لذا هدف اصلی این پژوهش که به شیوه ی توصیفی تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانه ای و مروری- اینترنتی انجام شده است، بررسی نقش و ارتباط رسانه های جمعی، با توسعه متوازن رشته های تحصیلی در جهت تسریع و تعدیل پیشرفت می باشد. در نتیجه مشخص شد، اگرچه توسعه ی متوازن رشته های تحصیلی امری سیال و ناپایدار می باشد و بسته به عوامل مختلف، ممکن است در دوره ای از زمان برخی رشته ها نسبت به برخی دیگر داوطلب و متقاضی بیشتری داشته باشند، اما می توان از طریق رسانه های جمعی تا حدود زیادی به توازن رشته ها و انطباق آن ها با محیط و نیازهای هر کشور د جهت پیشرفت سریع تر دست یافت.
.1 مقدمه و بیان مسئله
نظام آموزشی یک مجموعه پیچیده، پویا، پیوسته در حال تحول است که که وظیفه ی آن تربیت نیروی ماهر و متخصص است. این نظام یه عنوان یک سیستم از اجزایی تشکیل شده است که فراگیران به عنوان درون داد، اصلی ترین عنصر آن به شما می روند، لذا توجه به هدایت تحصیلی و به دنبال آن موفقیت تحصیلی امری ضروری برای توسعه ی آموزش و پروش هر کشور محسوب می شود که باید با نگاه کامل تری و دقیق تری به آن نگریسته شود. چرا که با پیشرفت روزافزون دانش و تکنولوژی و جریان گسترده اطلاعات، امروزه جامعه ما نیازمند آموزش مهارت هایی است که با کمک آن بتواند همگام با توسعه علم و فناوری به پیش برود. هدف باید پرورش انسان هایی خلاق باشد که بتواند با توجه به شرایط و نیازهای جامعه خود را همگام ساخته و پاسخگوی آن ها باشد.
آموزش و پرورش رکن اساسی توسعه و نیروی انسانی آموزش دیده و نوعی سرمایه ی ملی می باشد که در کنار سایر سرمایه ها به پیشرفت و آبادانی یک کشور کمک می کند. یکی از مهمترین وظایف نظام آموزشی در جوامع مختلف، علاوه بر تولید دانش، فراهم آوردن مقدمات مورد نیاز تحصیلی مانند هدایت تحصیلی و به دنبال آن هدایت شغلی مورد نیاز جامعه و به عبارت کامل تر تربیت نیروی متخصص می باشد.
با پیشرفت علوم مختلف و دانش های گوناگون، امروزه در جهانی زندگی می کنیم که به سرعت تغییر می کند روند تحولات علمی در آن به اندازه ی بدیع است که دنبال کردن آن کار آسانی نیست. یافته های علمی جدید مارا به اعماق اتم و امکانات موجود در آن رهنمون شده است - رهبر، - 2 :1395 و باید بتوان مطابق با شرایط موجود و نیازهای پدید آمده و همچنین سایر ویژگی ها، دانش خود را افزایش داده و تحصیلات خود را دنبال نمود.
علاقه ی علمی و دنبال کردن آن با انتخاب رشته ی تحصیلی مناسب در کنار شیوه های تدریس، جنسیت، معلم، امکانات آموزشی، عوامل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی و غیره در پیشرفت تحصیلی و علمی دانش آموزان و به تبع آن دانشجویان از اهمیت زیادی برخوردار است و بنابراین ضروری است که هنگام هدایت تحصیلی دانش آموزان برای دنبال کردن تحصیلات، تمام عوامل و منابع در نظر گرفته شود.
از آنجایی که رسانه های جمعی حضور گسترده ای در زندگی پیدا کرده و با تمام ابعاد آن مرتبط شده است و دارای پتانسیل و توانایی بالایی در هدایت و جهت دهی به رفتار و افکار عمومی یک جامعه می باشند و توسعه ی رشته های تحصیلی نیز یک امر ضروری و پایه ای برای تسریع روند پیشرفت و تعادل آن می باشد، لذا سوال اصلی در این پژوهش این است که رسانه های جمعی در ارتباط با توسعه ی متوزان رشته های تحصیلی و هدایت صحیح دانش اموزان چه نقش و جایگاهی می توانند داشته باشند؟ و به تبع آن توسعه ی متوازن رشته های تحصیلی در روند پیشرفت کشور چه جایگاهی دارد؟
.2 اهمیت و ضرورت تحقیق
در سال های اخیر نیاز به پیشرفت و تحصیل بسیار از گذشته احساس می شود چرا که رشد علم و تکنولوژی سرعت زیادی پیدا نموده و کمیت و کیفیتی کاملا متفاوت با گذشته پیدا کرده است. آمار جالبی در این خصوص نشان می دهد، که در خلال 60 سال اخیر انتشاراتی که هر 45 سال یکبار دو برابر می شد، حال هر 5 سال یکبار دو برابر می شود و دستگاهای رادیو و تلویزیون و رسانه های جمعی که در ابتدای این قرن اصلا وجود نداشته، حال تقریبا در همه ی خانه ها وجود دارند
و بر همه ی زندگی و جوانب آن سایه افکنده اند. از طرفی دستکاری ها و خلاقیت های نوجوان نسبت به قبل بیشتر شده، احساس عدم اطمینان و تنش در آنها وجود دارد، ناسازگاری و پرخاشگری در آنان دیده می شود، اجتماع از آنان می خواهد که مستقل باشند و نهایتاً، ضمن کنار آمدن با همه این تغییرات باید بکوشند تا هویتی برای خود کسب کنند و در جهت پیشرفت کشور گام های اساسی برداشته و به روند تسریع آن کمک نمایند که یکی از راه های کسب هویت و کم به پیشرفت خود و کشور، انتخاب رشته ی تحصیلی و ادامه ی روند تحصیل و آموزش آن ها می باشد. یکی از شیوه های که آن ها با رشته های تحصیلی مختلف آشنا شده و نسبت به آن ها علاقه پیدا می کنند یا بی علاقه می شوند و بر انتخاب رشته ی تحصیلی، مؤثر است، رسانه های جمعی می باشند. لذا اهمیت و ضرورت این پژوهش برای آن است تا ارتباط و نقش و جایگاه رسانه های جمعی را در هدایت تحصیلی و توسعه ی متوزان رشته های تحصیلی بررسی کند.
.3 روش تحقیق
پژوهش حاضر از نوع تحقیقات کتابخانه ای و مروری است که با استفاده از شیوه ی توصیفی - تحلیلی با استناد به منابع کتابخانه ای و اینترنتی انجام شده است.
.4 مبانی و مفاهیم تحقیق - رسانه های جمعی
رسانه یا رسانه های جمعی، در معنای وسیع شامل کلیه وسایل ارتباطی است که در سطحی گسترده به انتشار اطلاعات، اخبار و نظرات می پردازد، از قبیل؛ تلویزیون، رادیو، روزنامه، نشریه، کتاب، شبکه های اینترنتی و ماهواره ای و...
رسانه ها - بخصوص رادیو و تلویزیون نقش تسریع کننده نهادی1را دارند . مطابق نظر»هورنیک« ، برنامه هایی که مبتنی بر رسانه ها هستند، »خصلتی ستاره وار « دارند
دنیای امروز به ارتباط مستمر یا کنش متقابل مردمی که بسیار جدا از یکدیگرند وابسته است. اگر ما تا این اندازه به ارتباط از راه دور وابسته نبودیم تعلیم و تربیت به صورت توده گیر نه ضروری بود و نه ممکن.
رسانههای گروهی ابتدا تصوری از جهان را برای ما شکل میدهند و سپس به ما میگویند که درباره این تصور چگونه فکر کنیم. طبق نظر "پورتو" رسانه با فراهم آوردن چارچوبهای مفهومی برای تفسیر و پردازش اطلاعات در خصوص مسائل مدنی،موضوعات مختلف و امور عمومی، جامعه را جهت داده و به شکلگیری مفاهیم و رفتارهای خاص کمک میکند.
رسانهها میتوانند با بهره گرفتن از متخصصین مرتبط با موضوعات مورد نظر و بهرهگیری از فضای علمی مناسب، اعتماد مخاطب خود را در خصوص صحت و درستی مطلب انتقال داده شده جلب کنند و به این ترتیب اهمیت اموری مانند انتخاب رشته های تحصیلی و رعایت توازن در میان آن ها را، رسانه ها به خوبی می توانند به مردم و خصوصا دانش آموزان و دانشجویان انتقال دهند.
- رشته های تحصیلی
رشته یا رشته های تحصیلی، تقسیم بندی هایی از دروس مختلف تحصیلی می باشد که توسط سیستم های آموزشی کشورها انجام می گیرد. برای تقسیم بندی رشته های مختلف تحصیلی ابتدا بر حسب شباهت های مختلف نظری و عملی درس های گوناگون، شاخه های تحصیلی را جدا نموده و تحت عنوان سه شاخه ی کلی؛ نظری، فنی و حرفه ای و کاردانش تقسیم می کنند و سپس ذیل هر کدام از این شاخه ها، زیر شاخه ها و رشته های مختلف را قرار می دهند. به عبارت ساده تر می توان رشته های تحصیلی را تقسیم و طبقه بندی نام برد که از دروس مختلف در سیستم های آموزشی و تحصیلی جوامع انجام می گیرد.
- توسعه ی متوازن
واژه توسعه، در تعریف لغوی به معنای خروج از لفاف معنا شده است که در محاورات روزمره فارسی از آن به شکوفایی تعبیر می شود. این تعبیر در مورد جوامعی که به لحاظ علمی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی مراحلی از رشد را پشت سر نهاده اند بدان جهت به کار برده می شود که در آنها نوعی شکوفایی رخ داده است. به هر حال، در تعریف اصطلاحی توسعه باید نکاتی چند مورد توجه قرار گیرد:
1 .توسعه مقوله ارزشی است. 2 .جریان چند بعدی است. .3 با مفهوم بهبود ارتباط نزدیک دارد
همچنین توسعه شامل دگرگونی اساسی در ساخت های نهادی، اجتماعی، اداری و همچنین ایستارها و وجه نظرهای مردم است. توسعه در بسیاری از موارد حتی عادت و رسوم و عقاید مردم را نیز در بر می گیرد
به عبارتی توسعه یک تغییر هدف دار برای جهتی خاص است و وقتی صفت متوزان به دنبال آن بیان می گردد، منظور از آن تغیرات همه جانبه و متناسب با نیازهای مختلف می باشد که توسعه در آن رابطه قرار است شکل بگیرد. چنانکه در رابطه با توسعه ی متوزان رشته های تحصیلی بیان می گردد و منظور از آن تغییرات هدف دار؛ در انتخاب رشته های تحصیلی و قرار گرفتن دانش اموزان در رشته های تحصیلی مختلف به صورت متوازن و متعادل است.
.5 بحث و نتیجه گیری
یکی از پارامترهای موفقیت و رشد هر جامعه توسعه ی متوزان بخش های مختلف آن می باشد. به گونه ای که در همه ی زمینه ها رشد و توسعه ی لازم باید صورت پذیرد تا نیازهای جامعه به خوبی برآورده گردد و آن جامعه به پیشرفت نایل شود. یکی از مهم ترین و در عین حال کم توجه ترین بخش هایی که توسعه ی متوزان در آن مورد غفلت واقع شده است، بخش تحصیل و رشته های تحصیلی می باشد.
عدم توازن و تعادل در رشد و گسترش رشته های تحصیلی باعث می گردد که در برخی از رشته ها و منابع تحصیلی و شغلی با ازدیاد فارغ التحصیلان روبرو گردیده و در برخی دیگر از رشته ها با کمبود نیرو و منابع انسانی، و این در حالی است که مهم ترین منبع توسعه و پیشرفت هر جامعه را نیروی انسانی ماهر و کارامد دانسته اند. بنابراین توجه بیشتر به این قسمت می تواند بسیاری از مسائل و مشکلات پیشرفت را مرتفع گرداند و راهبردی در جهت کاهش بیکاری و مخصوصا بیکاری فارغ التحصیلان گردد.
با نگاهی گذرا به آمار و ارقام محصلان در رشته های مختلف در ایران در مقطع متوسطه و حتی بالاتر از آن و در مقاطع دانشگاهی به خوبی در می یابیم که تعادل و توزان در رشته های تحصیلی در ایران شکل مطلوب و مناسبی ندارد. به گونه ای که وقتی به دو دهه قبل نگاه می کنیم می بینیم که به عنوان مثال در رشته ی های علوم انسانی و ادبیات با کلاس هایی با تعداد افراد بالا روبرو هستیم و سایر رشته ها و شاخه ها با تعداد کلاس های کمتر و حتی تعداد دانش آموز کمتر در هر کلاس. وقتی به سال های نزدیک تر دقت و توجه نماییم، باز در خواهیم یافت که تعادل و توزان رعایت نشده است و رشته های مختلف با درصدها و تعدادهای متفاوت و چشم گیر شکل گرفته اند.
