بخشی از مقاله
چکیده:
به منظور بررسی وضعیت اقتصادی صنعت گردشگری استان همدان با استفاده از روش جنرال الکتریک - GE - ابتدا عوامل داخلی و عوامل خارجی تاثیرگذار بر صنعت گردشگری استان مورد مطالعه طی یک سری پرسش نامه و روش دلفی مشخص شده است، - شایان ذکر است روش تحقیق در این پروژه میدانی بوده و از دسته ابزارهای جمع آوری اطلاعات در آن می توا ن به روش پرسشنامه و مصاحبه اشاره کرد. - .در این پژوهش پس از بررسی و شناسایی عوامل متعدد تاثیرگذار در صنعت گردشگری استان همدان و موقعیت یابی در ماتریس جنرال الکتریک - GE - به نتیجه ای جالب و ظریف رسیده ایم.
ما حصل این تحقیق با محاسبات دقیق بیان می دارد با این وجود که صنعت گردشگری استان همدان اخیرا مورد توجه قرار گرفته است، استراتژی بازاریابی گردشگری اخذ شده استان همدان به روش مذکور، " استراتژی های سرمایه گذاری انتخابی و بهینه سازی "می باشد و این سوء مدیریت کلان و ضعف کارشناسانه مسئولان ذیربط است که با وجود تمامی ریشه های فرهنگی، تاریخی و پتانسیل های گردشگری موجود در این منطقه و همچنین برگزیده شدن مرکز استان - شهر همدان - به عنوان منطقه مدل گردشگری - پایلوت - از سوی سازمان جهانی گردشگری ، این استان هنوز نتوانسته جایگاه مناسب خود را در بازار گردشگری کشور پیدا کند. امید است در آینده ای نزدیک با برنامه ریزی مدبرانه و جذب سرمایه و مهم تر از همه به کارگیری متخصصین و نخبگان علم گردشگری، شاهد ارتقا چشمگیر جایگاه استان همدان در زمینه گردشگری و تبدیل آن به یکی از قطب های اصلی گردشگری ایران باشیم.
مقدمه:
صنعت گردشگری از بزرگترین صنایع دنیا است که دارای رشد سریعی می باشد. سازمان جهانگردی - UNWTO2 - در پایان قرن بیستم میلادی صنعت گردشگری را در ردیف نخست صنایع کسب کننده درآمد صادراتی معرفی کرد. امروزه گردشگری در ردیف سه صنعت عمده صادراتی جهان قرار دارد . توسعه گردشگری، به ویژه در کشورهای کمتر توسعه یافته، عامل موثری در مقابله با فقر است و موجب افزایش درآمد قشرهای مختلف، کاهش بیکاری و رونق اقتصادی و در نتیجه بهبود کیفیت زندگی مردم و افزایش رفاه اجتماعی می شود
همچنین توسعه صنعت گردشگری برای کشورهای درحال توسعه جهت برون رفت از معضلاتی همچون میزان بیکاری بالا، محدودیت منابع ارزی و اقتصاد تک محصولی از اهمیت فراوانی برخوردار است. در ایران، اقتصاد، اتکای شدید به درآمدهای حاصل از صادرات نفت دارد و به همین دلیل متغیرهای کلان اقتصادی آن در طول زمان دچار نوسانات شدیدی می شود، به منظور تنوع بخشیدن به منابع، رشد اقتصادی و درآمدهای ارزی و هم چنین ایجاد فرصت های جدید شغلی در کشور، توسعه صنعت گردشگری در آن از اهمیت فراوانی برخوردار است
تحقیقات سازمان جهانگردی و دیگر مطالعات نشان می دهد که بازاریابی برای توسعه این صنعت در هر کشور یا هر منطقه ضروری است، لیکن برای جلب گردشگران به یک منطقه، باید قابلیت های گردشگری آن منطقه به افراد شناسانده شود
بنابراین، طراحی و تدوین سیاست های کلان و استراتژیهای راهبردی برای توسعه گردشگری در قالب" فرایند برنامه ریزی بازاریابی گردشگری " بسیار حیاتی است
این فرایند شامل مولفه ها و ارکان فراوانی است که هر یک مستقیم و غیر مستقیم بر آن تاثیر می گذارند . در این پژوهش با به کارگیری مدل جنرال الکتریک - - GE و مشخص کردن عوامل تاثیرگذار داخلی و خارجی در گردشگری استان همدان - به کمک پرسش نامه و روش دلفی - ، استراتژی مناسب بازاریابی گردشگری تعیین شده است تا موجبات بهبود و برون رفت از وضعیت فعلی در زمینه گردشگری فراهم گردد.
مباحث نظری:
در ابتدا به تعریف گردشگری پرداخته خواهد شد که با توجه به پیچیدگی و برخورداری از ابعاد گوناگون، دارای تعاریف متعددی می باشد که به پاره ای از آن اشاره می شود:
آرتور بورمنَ گردشگری را مجموعه مسافرتهایی میداند که به منظور استراحت و تفریح و تجارت، دیگر فعالیتهای شغلی و یا شرکت در مراسم خاص انجام گیرد و غیبت شخص گردشگر از محل سکونت دائم خود در طی این مسافرت موقتی و گذرا است. بدیهی است کسانی که اقدام به مسافرت های شغلی منظمی بین محل کار و زندگی خود می کنند مشمول این تعریف نمی شوند
پل روبرُ می گوید گردشگری عمل مسافرت کردن و طی مسافت نمودن و رفتن به جایی غیراز مکان همیشگی و متعارف زندگی به منظور تفنن و لذت بردن است، حتی اگر این کار شامل یک جا به جایی کوچک باشد یا این که هدف اصلی از این جابه جایی غیر از تفنن و لذت بردن باشد
در مسابقاتی که اتحادیه بین المللی گردشگری برای بدست آوردن یک تعریف جامع از گردشگری گذاشته بود، تعریف زیر از میان تعاریف بدست آمده برگزیده شد که بر طبق این تعریف،گردشگری عبارت است از مجموعه تغییرات مکانی انسان ها و فعالیت هایی که از آن منتج میشوند، این تغییرات خود ناشی از به واقعیت پیوستن خواستههایی است که انسان را به جابجایی وادار میکند و بالقوه در هر شخص با شدت و ضعف متفاوت وجود دارند
در سال 1942 اقتصادانان سوئیسی که گردشگری را محور تحقیقات و مطالعات خود قرار داده بودند، تعریف نسبتاً مناسبی ارایه کردند. به عقیده آنان گردشگری عبارت است از ظهور مجموعه روابطی که از مسافرت و اقامت یک نفر غیر بومی بدون اقامت و اشغال دائم در یک محل به وجود می آید. این تعریف مدتها از جانب انجمن بین المللی متخصصین علمی گردشگری مورد قبول قرار گرفت
سازمان گردشگری جهانی - UNWTO - در سال 1991با همراهی دولت کانادا، کنفرانسی بین المللی درباره »مسافرت و آمارهای گردشگری« را در اتاوا تشکیل دادند که در زمینه واژگان، اصطلاحات و طبقه بندی آنها تصمیماتی گرفته و توصیه هایی ارائه کردند. از جمله این تعاریف در مورد گردشگری عبارتست از: کارهایی است که فرد در مسافرت و مکانی خارج از محیط عادی خود انجام می دهد این مسافرت بیش از یک سال طول نمی کشد و هدف ، تفریح ، تجارت یا فعالیت دیگر است.
در نهایت باید گفت گردشگری به مجموعه فعالیت هایی اطلاق می شود که در جریان مسافرت به مقصد، اقامت، بازگشت و حتی یادآوری خاطرات آن نیز انجام می شود. همچنین شامل فعالت هایی است که گردشگر به عنوان بخشی از سفر انجام می دهد، نظیر خرید کالاهای مختلف و تعامل میان میزبان و میهمان را نیز در بر میگیرد. به طور کلی می توان هر گونه فعالیت و فعل و انفعالی را که در جریان سفر یک سیاحتگر اتفاق می افتد گردشگری تلقی کرد
همان گونه که در تعاریف گردشگری به آن اشاره شد، گردشگری دارای ابعاد و فعالیت های متعددی جهت تحقق اهداف گوناگون می باشد لذا دارای آثار مختلفی از جمله اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و طبیعی می باشد که همه آنها دارای جنبه های مثبت و منفی هستند. آنچه در این پژوهش مورد توجه قرار گرفته است تعیین و تدوین و به کارگیری راهبرد مناسب بازاریابی در گردشگری جهت افزایش آثار مثبت اقتصادی حاصل از آن می باشد.
در دهه 1960 مطالعات اولیه بیش تر بر آثار مثبت اقتصادی گردشگری متمرکز بوده است ؛ اما در دهه 1970 رویکرد منفی به توسعه گردشگری حاکم بود و محققان بیشتر بر آثار منفی این پدیده تاکید می کردند . در دهه های 1980 و1990 بر اساس انتقادات برخی صاحب نظران تاثیرات مثبت و منفی به طور متوازن مد نظر قرار گرفت.
از جمله مهم ترین آثار مثبت اقتصادی توسعه گردشگری می توان به اشتغال زایی، ایجاد درآمد برای ساکنان محلی ، کاهش فقر، افزایش سرمایه گذاری و توسعه زیربناهای اقتصادی اشاره کرد و از آثار منفی آن نیز این موارد قابل اشاره اند : ایجاد تورم در سطح محلی ، احتکار املاک ، افزایش قیمت ها و... . آنچه مسلم است ورود مسافر یا گردشگر به هر مکانی ،موجب افزایش درآمد می شود و بودجه لازم برای حفظ آثار تاریخی و به طور کلی محیط گردشگر پذیر به دست می آید - گی؛
از اینرو لوییس ترنر گردشگری را امیدبخش ترین و پیچیده ترین فعالیتی می داند که جهان سوم با آن روبروست و معتقد است گردشگری بیشترین قابلیت را برای جانشینی دیگر فعالیت های درآمدزا در این کشورها دارد - لی؛. - 1:1387 همچنین از گردشگری به عنوان کاتالیزوری کارآمد جهت بازسازی و توسعه اقتصادی و اجتماعی نواحی توسعه نیافته یاد شده است
