بخشی از مقاله
چکیده
پس از بررسی وضعیت مصرف انرژی در کشوروکلان شهر تهران و نتایج حاصل از آن، 96 پرسشنامه تهیه و با جمع آوری نظر نخبگان و متخصصان عوامل تعیین کننده نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصتها و تهدیدهای مصرف انرژی در بخش خانگی و تجاری تعیین گردیدند. لذا کلیه عوامل استراتژیک را مورد ارزیابی قرار داده و نیز اولویتبندی شده است. جهت ارزیابی عوامل استراتژیک بیرونی و درونی از ماتریسهای IFE و EFE استفاده شده و در نهایت به ماتریس QSPM پرداخته شده است.
جمع کل ماتریسIFE مقدار 2.85و جمع نهائی ماتریس EFE مقدار 2.88 را نشان داد. ارزیابیهای ماتریسهای نامبرده حاکی از آن است که کلان شهرها از نظر عوامل داخلی روی هم رفته دچار ضعف میباشد و این امر بیانگر آن است که نقاط ضعف بیشتر از نقاط قوت است. همچنین از نظر عوامل خارجی کلانشهرهای کشور دچار ضعف مدیریتی میباشد و فرصتها از تهدیدها کمتر است. پس از تهیه ماتریس QSPM و تعیین نمره کل جذابیتهای محاسبه شده بالاترین نمره با 6.66 به استراتژی - WT9 - اختصاص یافت. استراتژی فوقالذکر تدوین راهبردها، استراتژی و الگوی مصرف انرژی در کلان شهرها در بخش خانگی و تجاری کشور بوده و بقیه استراتژیها به ترتیب نمرههای جذابیت اولویتبندی و فهرست گردیدند. در نهایت پس از انجام کلیه اقدامات و مطالعات فوق الذکر راهکارها و پیشنهادهای مدیریتی و اجرائی تهیه گردیده است.
-1 مقدمه
افزایش روزافزون مصرف انرژی در تمام شئون زندگی و محدودیت منابع انرژی از یکسو و مصرف بی رویه آن توسط جوامع مختلف از سوی دیگر،علاوه بر آلودگی محیط زیست و هدر دادن سرمایه های ملی ، زندگی آینده بشر را با مخاطره مواجه ساخته است ]رضاپور و زربخش،. [ 1388 تجربه ایران و جهان در دهه های گذشته نشان می دهد که رشد اقتصادی و توسعه صنعتی به عنوان پیش شرط های اقتدار سیاسی، استقلال ملی و شکوفایی فرهنگی، به عوامل مختلف از جمله انرژی و بهره وری مطلوب و بهینه از منابع آن نیازمند است]امامی و همکاران،.[1390 اگرچه کشور ایران از غنی ترین منابع انرژی برخوردار است اما تلف کردن و استفاده نادرست از آن خسارات جبران ناپذیری را بر بودجه سالانه کشور تحمیل می کند. از اینرو استفاده منطقی از انرژی و برنامه ریزی در این زمینه از اولویت های ویژه ای برخوردار می باشد]کرباسی و همکاران،. [ 1384 یکی از راهکارهای بهینه سازی مصرف انرژی اعمال مدیریت صحیح آن می باشد.
جهت جلوگیری از رشد بی رویه مصرف انرژی و حفظ ذخائر ملی در زمینه انرژی باید توجه بیشتری به مدیریت انرژی بخش خانگی و تجاری در کلان شهرها نمودAwami ] [ &Farahmadpour,2008 . یکی از فوائد بهینه سازی انرژی در این بخش کلان شهرها بدون شک کاهش انتشار گازهای گلخانه ای در سطح جهانی خواهد بود و در سطح ملی نیز می توان به کاهش انتشار آلاینده های هوا اشاره نمود. [ Davoudpour& Ahadi,2004 ] این در حالی است که کشور ما با داشتن جمعیتی در حدود70 میلیون نفر در زمره پرمصرف ترین کشورهای جهان قرار دارد. از اینرو با برنامه ریزی و مدیریت های مناسب می توان مصرف انرژی را در کشور به میزان معقول و متناسب رساند. بدین سبب با مطالعه و تحقیق دراین زمینه می توان راهبردها و الگوی مصرف انرژی در بخش خانگی و تجاری را در کلان شهرتهران تدوین نمود.
-2 مواد و روش ها
در مقاله حاضر، ابتدا به بررسی و شناسائی عوامل محیطی - شامل محیط داخلی و عوامل محیط خارجی - پرداخته شده است.بدین منظور،ابتدا متغیرهای موجود در محیط های داخلی و خارجی جهت بررسی مصرف انرژی در بخش خانگی و تجاری کلان شهر تهران شناسائی شده است. لذا کلیه عوامل استراتژیک را مورد ارزیابی قرار داده و عوامل مهم و کم اهمیت تشخیص داده شده و نیز اولویت بندی شده است. . برای ارزیابی عوامل استراتژیک بیرونی و درونی از ماتریس هایIFE3 وEFE4 استفاده شده و در نهایت به ماتریس QSPM پرداخته شده است .
-1-2 ماتریس ارزیابی عوامل داخلی و خارجی
ماتریس ارزیابی عوامل درونی یا IFE ، ابزاری جهت بررسی عوامل داخلی سازمان می باشد. در واقع نقاط قوت و ضعف واحدهای سازمان را ارزیابی می نماید. با استفاده از ماتریس ارزیابی عوامل بیرونی یا EFE ، نسبت به تجزیه و تحلیل عوامل و نیروهای خارجی اقدام می نماید و ابزاری برای تجزیه و تحلیل نحوه پاسخگویی و مواجهه مدیران یک سازمان به فرصتها و تهدیدهای خارج از سازمان می باشد.
به عبارتی دیگر پس از شناسایی عوامل داخلی و خارجی ، نقاط قوت ، ضعف ، فرصتها و تهدیدهای مدیریت انرژی کلان شهر تهران را مشخص نموده و به هر عامل یک ضریب وزنی بین صفر - بی اهمیت - تا یک - بسیار مهم - اختصاص داده شده است . وضع موجود هر عامل را با امتیازی بین 1 الی =1 - 5 ضعیف ،=2 پائین تر از متوسط، =3 متوسط ،=4 بالاتر از متوسط ، =5 بسیار خوب - تعیین نموده که به آن امتیاز وضع موجود گفته می شود]محرم نژاد ،ناصر،[ 1385 و]پارسیان و اعرابی،. [ 1379 منظور از وضع موجود نحوه مدیریت نقاط ضعف، قوت ، تهدیدها و فرصتها در سازمان می باشد.
اگر مدیریت سازمان در پی کاستن نقاط ضعف و تهدیدها باشد ،امتیاز بالایی در خصوص نقطه ضعف یا تهدید به خوداختصاص می دهد و برعکس اگر نقاط قوت و فرصتها به خوبی مدیریت نشود، امتیاز پائین دریافت می نماید. لذا امتیاز موزون یا وزن دار هر عامل را محاسبه کرده که بدین منظور امتیاز هر ردیف از عوامل درونی و بیرونی سازمان را در وزن نرمالیزه شده ضرب نموده و در ستون جدول ذیل درج شده است . پس از بررسی وضعیت مصرف انرژی در کشور و کلان شهر تهران و نتایج حاصل از آن، با جمع اوری نظر نخبگان و متخصصان عوامل تعیین کننده نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصتها و تهدیدهای مصرف انرژی در بخش خانگی و تجاری تعیین گردید.
