بخشی از مقاله
چکیده
هدف این پژوهش تعیین اولویتهای استراتژیک برای اقدام در خصوص اجرای موفق مشارکت عمومی خصوصی در شرکت آب و فاضلاب استان استروش تحقیق در این پژوهش توصیفی تحلیلی بوده و از طریق روش تحلیل شبکهای فازی به دنبال دستیابی به هدف تحقیق میباشد، جامعه آماری تحقیق متشکل از ذینفعان بخش آب و فاضلاب، کارشناسان مربوط، تصمیم گیران محلی و شرکتهای بخش خصوصی مشغول به کار در صنعت آب و فاضلاب، میباشند
نمونه آماری برای تعیین مناسب بودن استراتژیهای تدوینشده با استفاده از فرمول کوکران تعداد نودوچهار نفر میباشد و خبرگان شناسایی شده برای پاسخ به پرسشنامه مربوط تعداد 10 نفر میباشند، ابزار جمعآوری اطلاعات از طریق مصاحبه و پرسشنامه بوده که از طریق مطالعه استراتژیهای عمومی و مصاحبه با خبرگان، دادهها و ورودیهای لازم حاصل گردید
روایی پرسشنامهها بر اساس روایی ساختار و پایائی پرسشنامهها نیز بر اساس آلفای کرونباخ مورد تأیید قرار گرفت. یافتههای تحقیق حاکی از اولویت استراتژیهای اصلاح شرایط بر سایر مجموعه استراتژیهاست و در بین استراتژیهای زیرمجموعه، نیز ایجاد نهادهای تنظیم مقررات جهت سیاستگذاری، قیمتگذاری و نظارت بر ارائه کمیت و کیفیت ارائه خدمات بعنوان اولویت اول تعیین گردید.
مقدمه
اقبال به مفاهیم مشارکت عمومی خصوصی جهت توسعه فعالیتهای زیربنائی مختلف رو به فزونی است و غالب پژوهشها و مدلهایی که در این زمینه توسعه پیدا کردهاند حول محور انتخاب، تأسیس و مراقبت از مشارکت تعریف شدهاند.
درحالیکه یک پروژه در چرخه عمر خود با مخاطرات و ریسکهای فراوانی مواجه میشود که در صورت مواجه با هریک از آنها باید نتایج مربوط ارزیابی و بررسی شود و این بررسیها متضمن بیشینه نمودن رویدادهای مثبت وکمینه نمودن رویدادهای منفی در راستای اهداف پروژه است.
بررسی این موارد مانند یک رادار عمل کرده وآینده غیرقطعی را جستجو میکند تا چیزهایی را که ممکن است سبب خطری مهم شوند، شناسایی و از آنها اجتناب شود یا فرصتی مهم کشف شود. ممکن است تشخیص آخرین جزئیات هر آینده غیرقطعیای شدنی نباشد، ولی فرایند ریسک، افشا کردن محیطهای غیرقطعیِ خاص و تعیین بهترین مسیر برای ادامه کار را هدف قرار میدهد و با توجه به اینکه این پروژهها همکاری بلندمدت را چه ازنظر احداث و چه ازنظر بهرهبرداری طرفین مشارکت را میطلبد و قوانین موجود چون احکام دائمی برنامههای توسعه به تضمین کافی برای انجام پروژه تأکیددارند، بنابراین تعیین اولویتهای استراتژیک برای اجتناب از مخاطرات و مواجهه با فرصتهای محیطی ضروری میباشد.
در این رابطه هدف مهم پژوهش مبتنی بر تعیین اولویتهای استراتژیک اجرای موفق پروژههای مشارکت عمومی خصوصی است و فرضیه اصلی نیز بر امکانپذیری تعیین اولویتهای استراتژیک اجرای موفق آن پروژهها دلالت دارد.و از آنجائیکه بر اساس آمار بالاترین میزان از هدر رفت سرمایهها و شکست پروژههای مشارکت عمومی خصوصی بر اساس جدول زیر مربوط به بخش آب و فاضلاب میباشد، اجرای این پژوهش در صدر برنامهریزی استراتژیک این صنعت میباشد.
جدول -1 آمار کلی موفقیت طرحهای مشارکت عمومی خصوصی
همچنین برای تصمیمگیری برای تشخیص اولویتها روشهای مناسبی در تصمیمگیری چندمعیاره توسعه دادهشده است یکی از روشهای تصمیمگیری چندمعیاره فرایند تحلیل شبکه ANP1 میباشد که در آن به روابط درونی گزینهها و معیارها توجه میگردد. فرایند تحلیل شبکهای بهوسیله ساعتی بعد از فرایند تحلیل سلسله مراتبی AHP2 بهعنوان یک ابزار تصمیمگیر چندمعیاره با جایگزینی شبکه بهجای سلسلهمراتب توسعه داده شد. - Azar et al, 2007 - در مسائل مدیریتی و اجتماعی میتوان با استفاده از روش ANP و مقایسات زوجی اهمیت هر فاکتور و پارامتر را اندازهگیری نمود.
همچنین در مسائل تصمیمگیری، ارزیابیهای انجامشده توسط متخصصان بهصورت عبارات کلامی منطبق بر تجارب آنها میباشند. این ارزیابیهای زبانی، مبهم و تجزیهوتحلیل آنها دشوار است. ازاینرو نظریه مجموعههای فازی میتواند برای اندازهگیری مفاهیم گنگ و مبهم که در ارتباط با قضاوتهای ذهنی انسان هستند، به کار برده شود. یک مجموعه فازی، مجموعهای از اعضا با درجههای عضویت میباشد. یک تابع عضویت عددی حقیقی از بازه 0]،[1 میباشد. در میان انواع شکلهای عدد فازی، عدد فازی مثلثی متداولترین است.
پیشینه تحقیق
هیبتی و احمدی - 1388 - در مقاله مدیریت ریسک در مشارکت عمومی خصوصی پروژههای زیرساختی به این موضوع تأکیددارند که ریسک باید به افراد یا گروهها بر اساس توانائی تحمل ریسک تخصیص پیدا کند، آنها بیان داشتهاند که ریسک نقشی بنیادین در یک پروژه مشارکت عمومی خصوصی ایفا مینماید. ریسکهای طبقهبندیشده توسط آنها شامل ریسکهای جهانی، ریسکهای مقدماتی، ریسکهای سیاسی، ریسکهای اعتباری اعتبار گیرنده، ریسکهای اعتباری حامی، ریسکهای حاکمیتی و ریسکهای تکمیل، بهرهبرداری و پشتیبانی، ورودی و خروجی و مالی تحت عنوان ریسکهای پروژه میباشد.
موسی احمدی - 1392 - در کتاب مشارکت عمومی خصوصی نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدیدهای مربوط به قراردادهای خدماتی، قراردادهای مدیریتی، قراردادهای اجارهای، قرارداد اعطای امتیاز و قرارداد ساخت - بهرهبرداری - انتقال را تعیین نموده است که نقاط قوت این نوع قراردادها شامل بهروزرسانی پروژه با استفاده از فنّاوری جدید، کیفیت بالای خدمات، تعیین پایگاه و مرکز دادهها، ادغام و ترکیب نمودن خدمات، قدرت و سرعت در احداث زیرساختهای پروژه بهطور صحیح، اجرای سریع و آسان، مسئولیت مشخص، خدمات متمرکز تحت کنترل بخش عمومی و کسبوکار با ثبات میباشد، مهمترین نقاط ضعف نیز شامل نامشخص بودن مسئولیتها از دست دادن کنترل و اختیار هزینههای بیشتر، هزینهها و مخارج خدمات، کمبود و پراکندگی اطلاعات، انحصار فنّاوری خاص و ابزارهای مدیریتی است
مهمترین فرصتهای فراروی این نوع قرادادها شامل اجرای استراتژی بارز، توافقات، شایستگیها و مهارتهای مشارکت ارزیابی تقریبی پروژه، فرایند مهندسی مجدد، انتقال و جایگزینی مسئولیت امنیت دادهها، بهاشتراک گذاشتن مدیریت اطلاعات امنیت سیستمها، صرفه جویی در هزینه دولت و تجمیع شرکتهای خصوصی است و نیز مهمترین تهدیدها نیز شامل برنامهریزی توسط بخش دولتی، مالکیت کامل بخش خصوصی در پروژه، گسترش خدمات، ریسکهای سرمایهگذاری برای بخش خصوصی و انتقال مسئولیت هاست.
نقطه قابل بهبود این پروژه میتواند تأثیرگذاری معیارها بر یکدیگر باشد که توسط تئوری تصمیمگیری قابل مرتفع نمودن میباشد. غلامرضا نجفی و یوسفعلی ملکان - 1393 - در مقالهای با عنوان مشارکت عمومی خصوصی یا :PPP راهبردی نو برای تأمین مالی پروژههای زیربنایی، به اهمیت و ضرورت استفاده از این روش، اهمیت ریسک و شیوه مقابله و مدیریت آنها و مشکلات فراروی این نوع پروژهها پرداختهاند. آنها بیان نمودهاند گرچه تعیین انواع مختلف ریسک با توجه به جنبه هنری آن از فردی به فردی دیگر متفاوت است لیکن بهطور کلی میتوان ریسکها را میتوان به دو دسته ریسک تجاری - ریسک بازار، پروژه، درونی - و ریسک سیاسی و قانونی تقسیمبندی نمود. بخش خصوصی بهتر میتواند از عهده ریسک تجاری بربیاید و بخش عمومی نیز بهتر قادر است ریسک قانونی و سیاسی را مدیریت نماید.
عباسزاده اصل و همکاران - 1395 - در پژوهشی با موضوع ارائه مدل تصمیمگیری به منظور مشارکت در سرمایهگذاری پروژههای BOT و BOO بخش آب و فاضلاب کشور، به بررسی و شناسایی چالشهای پروژههای مشارکت عمومی خصوصی پرداختهاند و هدف آنها از شاخصها را ارائه راهنمایی به پیمانکاران در نظر گرفته است و توانسته است فرایند مربوط به راهنمایی را در قالب یک روندنما به جامعه هدف خود ارائه نمایند هرچند این روندنما بسیار تفصیلی است و بخش عمومی را بهعنوان ارائه دهنده راهنمایی ملحوظ داشته است.
