بخشی از مقاله
چکیده:
در دنیای امروز استاندارد و توجه به آن امری ضروری به نظر می رسد. مدیریت نگهداری و تعمیرات نیز از این قاعده مستثنا نیست. استانداردهای مرتبط با حوزه نگهداری و تعمیرات به دلیل نقش بارزی که در فعالیت های مرتبط با این حوزه دارند، یکی از باارزش ترین عناصر مفهومی سازمان به شمار می روند. در این راستا با توجه به شرایط خاص سازمان هدف، در یک مطالعه توصیفی، بخشی از استانداردهای مرتبط با حوزه مدیریت نگهداری و تعمیرات ملی- بین المللی جمع آوری و موردبررسی قرار گرفتند.
مقاله حاضر بر آن است با معرفی چهار استاندارد سیستم مدیریت دارایی ISO 55000:2014 ، مدیریت قابلیت اعتماد بر مبنای سری استاندارد IEC 60300:2003، مدیریت کیفیتISO9001:2008 - بند - 6.3 و مدیریت امنیت اطلاعات ISO 27001:2005 - ISMS - به بررسی نقش استانداردهای مدیریتی در حوزه مدیریت نگهداری و تعمیرات بپردازد. شناخت صحیح استانداردهای سیستمی به همراه درک صحیح این ارتباطات می تواند به مدیران حوزه نت در بهکارگیری هریک از الزامات استانداردهای سیستمی به منظور افزایش اثربخشی و کارایی حوزه مدیریتی خود کمک شایان توجهی نماید. نگارندگان بر آنند تا در پژوهشهای آتی مدل کاربردی مدیریت نگهداری و تعمیرات را مبتنی بر این استانداردها در سازمانهای فنآور ارائه نماید.
.1 مقدمه
امروزه مباحث نگهداری و تعمیرات یکی از مباحث مهم در صنایع میباشد و با توجه به محدودیت منابع اعم از انرژی، نیروی انسانی و سرمایه، با برنامه ریزی صحیح و اجرای اصولی آنها میتوان موجبات افزایش بهرهوری و کار آیی تجهیزات را محقق نمود.[05,06] نقش استانداردهای ملی و بین المللی در حوزههای نگهداری و تعمیرات همواره نقشی اساسی بوده است. شناخت صحیح این نقش از اهداف این مقاله میباشد.
این بخش حاوی خلاصه مدونی از مقاله ها، فصلنامه ها، کتاب ها و دیگر مستنداتی است که وضعیت گذشته و حال اطلاعات موضوع پژوهش را توصیف میکند.
-1 مروری بر استانداردهای سیستمی در حوزه نگهداری و تعمیرات
1-1 استاندارد سیستم مدیریت دارایی ISO 55000:2014 2-1 سیستم مدیریت قابلیت اعتماد بر مبنای سری استاندارد IEC 60300:2003
3-1 سیستم مدیریت کیفیت - ISO9001:2008 بند - 6.3 سیستم مدیریت امنیت اطلاعات INFORMATION -
ISO - S ECURITY MANAGEMENT SYSTEM - ISMS 27001:2005
هر یک از استانداردهای معرفی شده در بالا به صورت مختصر توضیح داده میشود:
1-1 استاندارد سیستم مدیریت دارایی ISO 55000:2014
ISO 55000:2014 جدیدترین استاندارد سازمان جهانی، یک مرور کلی از مدیریت داراییها، اصول و اصطلاحات و منافع مورد انتظار از اتخاذ مدیریت دارایی را فراهم میکند و میتواند برای تمام انواع داراییها و با هر نوع و اندازه از سازمان استفاده شود. این استاندارد توسط کمیته فنی ISO/PC 251تهیه و ارائه شده است. همخوانی این استاندارد با بند 6 استاندارد ISO 9001:2008 باعث استقبال زیاد افراد از این استانداردشده است. این همخوانی میتواند مدیریت یکپارچهای با تلفیق استاندارد ISO 9001و ISO 55000 به وجود آورد.
این استاندارد تحت عنوان سیستم مدیریت دارایی و در سه نسخه به شرح زیر منتشر شده است:
· ISO 55000 اصول و واژگان سیستم مدیریت دارایی
· ISO 55001 الزامات سیستم مدیریت دارایی
· ISO 55002 راهنمای پیادهسازی سیستم مدیریت دارایی
ایزو 55001، ایزو 55002 و استاندارد بین المللی حاضر را می-توان همراه با سایر راهنماهای فنی و استانداردهای مدیریت داراییهای مرتبط با انواع داراییها یا بخشهای مختلف صنعت استفاده کرد. ایزو 55001 الزامات سیستم مدیریت داراییها را مشخص میکند، درحالیکه سایر استانداردها جزئیات الزامات فنی فعالیتهای مختلف، صنایع مختلف یا داراییهای مختلف را مطرح میکنند یا رهنمودهایی دربارهی نحوهی تفسیر و اجرای ایزو 55001 در یک صنعت خاص یا برای یک نوع خاص از داراییها ارائه میکنند.
دامنه کاربرد مدیریت دارایی:
ایزو 55001، ایزو 55002 و استاندارد بین المللی حاضر را می-توان همراه با سایر راهنماهای فنی و استانداردهای مدیریت داراییهای مرتبط با انواع داراییها یا بخشهای مختلف صنعت استفاده کرد. ایزو 55001 الزامات سیستم مدیریت داراییها را مشخص میکند، درحالیکه سایر استانداردها جزئیات الزامات فنی فعالیتهای مختلف، صنایع مختلف یا داراییهای مختلف را مطرح میکنند یا رهنمودهایی دربارهی نحوهی تفسیر و اجرای ایزو 55001 در یک صنعت خاص یا برای یک نوع خاص از داراییها ارائه میکنند.
عناوین هفت گانه الزام سیستم مدیریت دارایی در ISO55000 عبارتند از: زمینه کاری سازمان، رهبری، برنامه ریزی، پشتیبانی، عملیات، ارزیابی عملکرد و بهبود.
مزایای استاندارد ISO55000:2014
بهره گیری از ایزو 55002، به سازمان امکان میدهد تا از طریق مدیریت مؤثر و کارآمد داراییهایش، به اهداف عینی خود دست یابد. استفاده از سیستم مدیریت داراییها تضمین میکند که این اهداف عینی به صورت پایدار و سازگار در طی زمان قابل تحقق هستند. وزارت نفت در سال 1393 نظامنامه راهبردی مدیریت داراییهای فیزیکی صنعت نفت PHYSICAL ASSET MANAGEMENT خود را بر اساس این استاندارد طراحی و به مورداجرا گذاشته است.
محدودیتهای کلی آن نیز به شرح زیر میباشد:
▪ همانند - PAS 55 - وارد جزئیات و نحوه اجرا نشده و کاربردی نیست.
▪ مشخص نشده است که ارزیابی انطباق چگونه باید انجام گیرد.
▪ بیشتر به استانداردهای دیگر ارجاع شده است مانند استاندارد ریسک ISO 31000 و خود استاندارد جامع و فراگیر نمیباشد.
2-1 سیستم مدیریت قابلیت اعتماد بر مبنای سری استاندارد [02] IEC 60300:2003
قابلیت اعتماد مطابق با استاندارد ISO 9000:2005 واژه کلی برای توصیف عملکرد مربوط به قابلیت دسترسی * و عوامل تأثیرگذار بر آن در یک سیستم یعنی قابلیت اطمینان و قابلیت نگهداری و تعمیرات است. مدیریت قابلیت اعتماد بهعنوان یک رویکرد دستگاه ی، بخشی از فعالیتهای مدیریتی است که عملکرد سازمان را در مباحث قابلیت اطمینان، دسترس پذیری، قابلیت نگهداری و تعمیرات، ایمنی - RAMS - به منظور حصول اطمینان از کارایی و توانمندی فرآیند های عملیاتی و تجهیزات و محصولات موردتوجه قرار می دهد و بهبود مستمر آن را میسر میسازد
این استاندارد مبانی سیستم های مدیریت قابلیت اعتماد را تشریح می کند و اصول کلی را فراهم می آورد برای سازمان هایی که قصد دارند:
الف- یک سیستم مدیریت قابلیت اعتماد برای دستیابی به اهداف قابلیت اعتماد محصول ایجاد نمایند.
ب- نیازها و انتظارات قابلیت اعتماد مشتری و چگونگی برآورده شدن آنها را تعیین نمایند.
ج- در توسعه طرحهای قابلیت اعتماد کمک بگیرند.
د- اثربخشی سیستم مدیریت قابلیت اعتماد را اندازه گیری نمایند و بهبود دهند.
ه- ارتباطات فعالیتهای قابلیت اعتماد را تسهیل نمایند.
قابلیت اطمینانمعمولاً برای بیان درجهی اطمینان از کارکرد صحیح یک قطعه یا بهطورکلی مجموعهای از عوامل در طی مدتزمان و دورهی زمانی مشخص به کار میرود[07] ؛ اما توجه به این نکته ضروری است که اگر قطعه ای خراب شود، بدین معنا نیست کهلزوماً غیرقابل اعتماد است. تمامی روابط قابلیت اطمینان، بر پایه ی احتمالات بناشده و برای شرایط عدم قطعیت محاسبهشده است؛ که در شکل - 1 - نمایش داده شده است.
شکل : - 1 - سیستم مدیریت قابلیت اعتماد
در صورتی یک سیستم دارای شرایط زیر باشد میتوان گفت که سیستم قابلیت اطمینان دارد:
قابلیت دسترسی: احتمال اینکه بتواند کار مشخص شده را در شرایط و زمان تعیینشده انجام دهد.
قابلیت نگهداری و تعمیر پذیری: احتمال اینکه یک عمل یا اعمال مشخص تعمیرات برای یک موجود تحت شرایط معین در مدت زمان معین انجام شود، به شرط اینکه در زمان صفر خراب نباشد. مقصود از موجود یعنی هر چیزی که به صورت مجرد و فردی در واقعیت وجود داشته باشد و یا اینکه بتوان در ذهن تصور کرد که وجود دارد.
قابلیت اعتماد Reliability قابلیت دوام و استفاده قابلیت ایمنی Safety
این قابلیتها تحت اصطلاح RAMS در سطح بینالمللی شناخته میشوند .سیستم مدیریت قابلیت اطمینان بهعنوان یک رویکرد مدیریتی - سیستمی توسط موسسه بین المللی IEC به شکل سری استانداردهای IEC 60300-2003 معرفی و ارتقاء رضایت مشتری، کارایی و بهبود عملکرد مستمر سازمان را با تمرکز بر چهار مشخصه RMAS دنبال میکند.
3-1 سیستم مدیریت کیفیت [03] ISO9001:2008
استانداردهای سری 9000 استانداردهای مدیریتی هستند که مبانی یک سامانه مدیریت کیفیت را بیان می کنند شکل . - 2 - به عبارت دیگر استانداردهای سری ایزو 9000 استاندارد محصول نیستند ولی راهکارهای اجرایی برای رسیدن به کیفیت مناسب محصولات و رضایت مصرفکننده ارائه میکند. استانداردهای سری ISO9000کاملاً عمومی بوده و در تمام بخش های صنعت و خدمات قابل پیاده سازی است.
