بخشی از مقاله
چکیده
از سالیان قبل، انتقال تکنولوژی به عنوان یکی از روشهای زمینهساز پیشرفت در کشورهای در حال توسعه مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است . صنعت خودروسازی در ایران در قالب یکی از صنایع شاخص در کشور همواره بستری برای اشتغالزایی کارکنان و مهندسان بوده است. در این میان انتقال تکنولوژی میتواند به عنوان یکی از نخستین گامها در تداوم و ثبات اشتغالزایی در صنعت خودروسازی نقشآفرینی کند
بررسی چرایی و چالشهای فرآیند انتقال فناوری و تحلیل روش اجرایی و استراتژی اتخاذ شده در پیادهسازی فرآیند انتقال فناوری، در بهکارگیری و بهرهوری هرچه بیشتر از آن کمک کننده باشد. با بهرهگیری از تحلیل سلسله مراتبی در روش دلفی به صورت تلفیقی، اوزان معیارهای اثرگذار در موفقیت و عدم موفقیت یک استراتژی انتقال فناوری شناسایی و وزندهی میگردند و سپس با منطق روش ویکور طی یک الگوریتم دو فازی استراتژیهای پیادهسازی انتقال فناوری اولویت بندی میشود. در نهایت از یک مطالعه عددی برای استقرار روش پیشنهادی استفاده میشود.
-1 مقدمه
جهان امروز، جهان پیشرفتهای فناورانه میباشد که موجب تولید کالاها و خدمات نوآورانه است. لذا در این زمینه فرآیند انتقال فناوری به عنوان راهبردی برای مدیریت فناوری موفق دارای اهمیت روزافزون در صنایع تولیدی و خدماتی می باشد.
با توجه به سرعت جهانی شدن و نیاز شرکت ها و کشورها به رقابت تنگاتنگ در عرصه بازار جهانی، فناوری های جدید و برتر به عنوان یک مزیت رقابتی جهت حضور در بازار جهانی مطرح گردیدهاند. در تحقیقات اخیر مشخص گردیده کشورهای در حال توسعه فقط پنج درصد فناوری جهانی را تولید مینمایند. بنابراین توسعه فناوری برای این کشورها مقرون به صرفه و عملی نمیباشد و کشورهای در حال توسعه بیشتر به دنبال انتقال فناوری از سایر کشورها می باشند
اهمیت بحث انتقال فناوری به ویژه در کشورهای در حال توسعه به منظور اینکه بتوانند فاصله خود را با کشورهای توسعه یافته در طول زمان کمتر نمایند، یک روش میانبر به حساب میآید .[2] مطالعات صورت گرفته در مکاتب صنعتی و دانشگاهی حاکی از آنست که یکی از دلایل عمده در عدم کارایی اقتصادی کشورهای جهان سومی، عدم کارایی صنعتی است
بکارگیری مناسب فرآیند انتقال فناوری میتواند در بهبود کارایی اقتصادی کشورها موثر باشد. همجنین انتخاب یک استراتژی مناسب برای انتقال فناوری، اولین گام در رسیدن به موفقیت در فرآیند است
در این مقاله بر آن شدیم تا با استفاده از شناسایی معیارهای انتقال فناوری و استراتژیهای احتمالی و همچنین غربالگری این معیارها و گزینهها با استفاده از نظرات متخصصان، روش بهینهای را به منظور انتقال فناوری خودروسازی در ایران تعیین نماییم. لازم به ذکر است، تعیین معیارها و استراتژیهای احتمالی موثر در روند تصمیم-گیری با استفاده از نظرات متخصصان انتقال فناوری حاصل شده است.
همچنین روند تصمیمگیری مورد بررسی در این مسئله روش ویکور میباشد. در این مقاله در پنج بخش تنظیم شده است. در بخش دوم، به بیان ادبیات مختصری در ارتباط با انتقال فناوری پرداخته شده است. در بخش سوم، گامهای اجرایی روش ویکور توضیح داده شده است. در بخش چهارم، با استفاده از روند گامهای ویکور، مسئله انتقال فناوری با تعیین معیارها و گزینههای احتمالی تبیین شده و استراتژی منتخب بیان شده است. در بخش نتیجهگیری نیز به ارائه نتایج حاصل از این مقاله پرداخته شده است.
-2 پیشینه و چارچوب نظری تحقیق
مقاله پلویکیتیکن و دایم، تحقیقات آکادمیک در زمینه استراتژی انتقال فناوری را بررسی نموده و عوامل اساسی که یک استراتژیست در طرحریزی استراتژی انتقال فناوری با شرکای تجاری پیش میگیرد را عرضه مینماید
این مقاله، انتقال فناوری را از شرکتهای دانش بنیان دولتی مانند آزمایشگاههای ملی و مراکز تحقیقاتی دانشگاهها به بخشهای تولیدی مختلف دولتی یا شرکتهای نوبنیان بررسی مینماید
توسط انکارناشاو و جوز، در سال 2007، یک مدل مفهومی برای انتقال فناوری ابداع شده که طبق آن انتقال فناوری پلی بین فرآیند تحقیق و توسعه و تجاری سازی محصولات برقرار مینماید. در این مدل، مراکز آموزشی و دانشگاهها علم و دانش را به انستیتوهای تحقیقاتی انتقال داده و پس از تکمیل تحقیقات و انجام پروژههای تجاری در پژوهشکده ها، نوآوریهای فناورانه در محصولات نوین بکاررفته و وارد بازار خواهند شد .[4] به منظور طرح ریزی یک ارتباط کارآمد بین دنیای تجاری و دنیای تحقیقاتی، میبایست یک استراتژی مناسب تدوین گردد.
-1-2 انتقال فناوری
انتقال فناوری عبارتست از انتقال دانشی که موجب بهبود ظرفیت فناورانه کشور گردد .[6] همچنین از انتقال فناوری به عنوان فرآیند انتقال دانش فنی به فراخور شرایط بومی، همراه با جذب و اشاعه اثربخش آن درون یک کشور و یا از کشوری به کشور دیگر نیز یاد میشود
برداشت افراد از مفهوم انتقال فناوری متفاوت است. چون فناوری، به عنوان یک مقوله کلی، قابلیت جابجایی از مکانی به مکان دیگر را نخواهد داشت. انتقال فناوری فقط در صورتی تحقق می یابد که گیرنده آن بتواند از فناوری انتقال یافته در جهت نیازهای خود استفاده نماید
انتقال فناوری به بیان ساده عبارتست از فرآیندی که در آن دانش و علم از یک مکان به مکان دیگری منتقل میشود
فرآیند انتقال فناوری میتواند در هر دو حالت داخلی و بینالمللی وجود داشته باشد. در سطح بینالمللی، فرآیند پیوسته انتقال یک منبع برای فناوری نوآورانه به حساب میآید مانند مبانی رشد اقتصادی. علاوه بر سطوح داخلی و بینالمللی، انتقال فناوری در سطوح بین ملتها، بین صنایع مختلف و بین شرکتها نیز صورت تعریف می-شود .[11] در سطح بینالمللی، اجرای فرآیند انتقال فناوری، پیوسته و منبعی برای رشد اقتصادی است.
انتقال فناوری در سطح ملی، میتواند از شرکتهای دانش بنیان یا مراکز تحقیقاتی و پژوهشگاهها به شرکتهای دولتی و خصوصی و شرکتهای نوبنیان منتقل شود. لذا این فرآیند از انتقال دهندگان - تامینکنندگان - فناوری به پذیرندگان فناوری منتقل میگردد.
انتقال دهندگان فناوری میبایست از یک استراتژی مدون برای انتقال فناوری به پذیرندگان فناوری استفاده نمایند. تهیه و تنظیم قراردادهای مناسب با مشارکت منافع تامینکنندگان و خریداران فناوری یکی از ضرورتهای پراهمیت در اجرای موفق این فرآیند است.
انتقال فناوری از طریق شرکتهای تحقیقاتی به شرکتهای فنی می تواند فرصتها و چالشهایی را برای سرمایهگذاری-های تحقیقاتی رقم بزند. طرحریزی یک استراتژی انتقال فناوری مناسب برای مراکز انتقال فناوری یک فرآیند چالشبرانگیز به حساب میآید. در طول فرآیند انتقال فناوری، همکاریهای مشترک فنی میبایست صورت بگیرد. بنابراین، بسیار دشوار است که استراتژی انتقال فناورانه مشخصی را برای هر فناوری خاص تعریف نمایید
-3 اجرای روش ویکور برای انتخاب استراتژی بهینه در انتقال فناوری خودروسازی
در طول چهار دهه اخیر، بسیاری از پژوهشگران در حوزه طراحی روشهای ترکیبی تصمیمگیریهای چندمعیاره تلاشهای بسیاری را انجام دادند. این ساختارهای ترکیبی بهگونهای طراحی میگردند که استفاده از روشهای تصمیمگیری چندمعیاره را کارآمدتر نمایند.
در مسائل تصمیمگیری، تصمیمگیرنده یا تصمیمگیرندگان میبایست بهترین گزینه را با توجه به محقق نمودن معیارها، انتخاب کنند. به طورکلی، تحقق این موضوع در بسیاری از مسائل تصمیمگیری امری بسیار دشوار میباشد. لذا از یک راه حل سازشی مناسب جهت محقق نمودن این اهداف می-بایست استفاده شود
